ادامه مناقشات بر سر استفاده از «مکانیزم ماشه»/ گام‌های بعدی واشنگتن علیه تهران کدامند؟

رویداد۲۴ ایالات متحده آمریکا رسما در اعمال مجدد تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در سازمان ملل شکست خورد. قطع‌نامه ضدایرانی دولت ترامپ در شورای امنیت سازمان ملل با مخالفت کشور‌های روسیه و چین و رای ممتنع ۱۱ عضو دیگر شورا و تنها با دو رای مثبت (آمریکا و دومینیکن) مواجه شد. به باور تحلیلگران این رای گیری و نتیجه آن شکست مفتضحانه برای ایالات متحده به شمار می‌رفت، از سوی دیگر ناظران بر این باورند که این شکست، انتخاب راهبردی آمریکا برای رفتن به سراغ گزینه اعمال فشارهای بیشتری علیه ایران است.

با این حال باید اطمینان داشت که این قطع‌نامه پایان تلاش‌های ضد ایرانی دولت ترامپ نخواهد بود. برای فهم بهتر تلاش‌های بعدی این دولت کافیست به تحلیل شخصیت‌ها و رسانه‌های نزدیک به دولت آمریکا رجوع کنیم.

پایگاه خبری فاکس نیوز که نزدیک‌ترین رسانه به ترامپ است و گفته می‌شود تنها شبکه خبری است که ترامپ با دقت دنبال می‌کند معنای شکست آمریکا در سازمان ملل را شرح داده و گفته: آمریکا بعد از این شکست سراغ مکانیزم ماشه خواهد رفت. این رسانه مدعی شده با اقدام بعدی آمریکا، کار ایران سخت‌تر خواهد شد.

این رسانه با طرح این سوال که «انقضای تحریم‌های تسلیحاتی در ۱۸ اکتبر و شکست آمریکا در تمدید آن‌ها به چه معناست؟» نوشت: آمریکا برای تصویب قطع نامه‌اش به نه رای مثبت و صفر رای وتوی اعضای دائم نیاز داشت بنابراین نتایج رای‌گیری بدان معناست که دولت ترامپ گزینه تمدید را از دست داده است. این وضعیت یعنی دولت ترامپ گزینه محدودی پیش روی خود دارد و آن استفاده از مکانیزم ماشه است.

فاکس نیوز توضیح داده: این مکانیزم در توافق برجام گنجانده شده تا طرف‌های توافق بتوانند هرگونه نقض برجام توسط ایران را با مجازات قانونی همراه کنند. به موجب بند مربوط به این مکانیزم همه تحریم‌هایی که به واسطه توافق هسته‌ای برداشته شده بود بازمی‌گردد. این تحریم‌ها یعنی ایران نه تنها دیگر نمی‌تواند در هیچ معامله تسلیحاتی‌ای شرکت کند بلکه بخش‌های نفتی و مالی آن نیز تحت تحریم بیشتر قرار می‌گیرد.

این رسانه به نقل از یک کارشناس نوشته استفاده از مکانیزم اسنپ بک کار را خراب‌تر کرده و منجر به از بین رفتن کل توافق هسته‌ای خواهد شد.

ریچارد گلدبرگ مشاور ارشد بنیاد دفاع از دموکراسی‌ها که یک بنیاد ضد ایرانی است در این باره به فاکس نیوز گفته: مکانیزم اسنپ بک اساسا برای حفظ منافع آمریکا ایجاد شده و روسیه و چین نمی‌توانند مانع استفاده از آن شوند. از همه این‌ها مهمتر اسنپ بک نه تنها مربوط به تحریم‌های تسلیحاتی است بلکه سایر تحریم‌هایی قرار است در آینده منقضی شوند را نیز شامل می‌شود. در واقع استفاده از مکانیزم اسنپ بک مزایای استراتژیک توافق هسته‌ای را برای ایران از بین برده و آن‌ها را مجبور می‌کند با شرایط ترامپ پای میز مذاکره برگردند.

---

بیشتر بخوانید:شکست واشنگتن در نیویورک/ چرا طرح تمدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران رأی نیاورد؟

---

با وجود این ادعاها، فاکس نیوز مساله احتمال موفقیت استفاده از این مکانیزم را یک مساله بحث برانگیز خوانده و نوشت: با توجه به اینکه آمریکا دو سال پیش از توافق هسته‌ای خارج شده، به گفته کارشناسان دیگر نمیتواند از بند‌های توافق استفاده کند.

جان بولتون مشاور امنیت ملی سابق ترامپ روز گذشته در یک گفتگوی زنده تلویزیونی با بی بی سی فارسی اذعان کرد که دولت ترامپ نمی‌تواند از مکانیزم ماشه یا اسنپ بک علیه ایران استفاده کند، چون از نظرحقوقی این مکانیزم بندی از توافق هسته‌ای است که ترامپ دو سال پیش از آن خارج شده است.

شب گذشته مایک پمپئو وزیر خارجه دولت ترامپ ساعتی پس از مصاحبه جان بولتون در توییتر خود ویدئویی از صحبت‌های جان کری در سال‌های مذاکره هسته‌ای با ایران منتشر کرد که در آن از مکانیزم ماشه صحبت کرده بود.

 

در این سخنرانی جان کری در شورای روابط خارجی آمریکا می‌گوید: ما میتوانیم همه تحریم‌ها را یک آن برگردانیم. توافقی که ما به آن دست پیدا کردیم یک ساز و کار منحصر به فرد است که در آن یک کشور به تنهایی می‌تواند با رای به اسنپ بک همه تحریم‌ها را برگرداند. اشاره پمپئو به این سخنرانی، اظهارات ترامپ درباره بکارگیری مکانیزم ماشه و سرمقاله نزدیک‌ترین رسانه آمریکا به ترامپ نشان میدهد این دولت در به کارگیری این مکانیزم عزمی جدی دارد.

بعیدی نژاد سفیر ایران در بریتانیا اخیرا در توییتر خود از مخالفت کشور‌های اروپایی با آمریکا در مساله استفاده از اسنپ بک خبر داده بود.  او گفته «معاون سیاسی وزارت خارجه فرانسه، فیلیپ اره را، در جلسه سالانه شورای اروپایی سیاست خارجی ECFR ۲۰ عنوان کرد که براساس آنچه فرانسه، انگلیس و آلمان در بیانیه اخیر خود اعلام کرده‌اند، سه کشور اروپایی از پیشنهاد آمریکا برای اسنپ بک (بازگشت تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران) حمایت نخواهند کرد.»

اسنپ بک به معنای بازگشت همه تحریم‌هایی است که با برجام برداشته شده بود. تحریم‌هایی که همه کشور‌های جهان اعم از روسیه و چین و کشور‌های اروپایی را از بسیاری از همکاری‌ها با ایران منع می‌کرد. در برجام عنوان شده است که همه طرف های مشارکت کننده در برجام حق استفاده از مکانیزم ماشه را دارند. همین جمله اکنون به محل مناقشه تبدیل شده است. چرا که آمریکا عنوان  می کند از کلمه مشارکت کننده نه عضو در برجام استفاده شده است و همین موضوع به واشنگتن اجازه می دهد اکنون از این مکانیزم استفاده کند. از سوی دیگر کشورهای اروپایی می‌گویند کلمه مشارکت کننده در اینجا به معنای عضویت است و کاخ سفید حق استفاده از اسنپ بک را ندارد.

 

 

جوزف بورل رییس بخش سیاست خارجی اتحادیه اروپا رسما اعلام کرده با توجه به خروج یکجانبه آمریکا از توافق هسته‌ای در سال ۲۰۱۸، این کشور دیگر عضو ساختار برجام و متعاقبا دارای صلاحیت استفاده از مفاد آن نیست. او گفته ما به این نتیجه رسیده ایم که آمریکا در جایگاهی نیست که بتواند از مکانیزم‌هایی که برجام برای اعضای خود در نظر گرفته استفاده کند. روسیه و چین هم که در نشست اخیر شورای امنیت نشان دادند حاضر به همکاری با آمریکا در مقابله با ایران نیستند و این یعنی به احتمال زیاد تلاش دولت ترامپ در استفاده از مکانیزم اسنپ بک نیز با شکست مواجه خواهد شد.

 

اینکه اقدام بعدی آمریکا در قبال ایران چه خواهد بود، سوالات و مناقشاتی را در محافل سیاسی ایجاد کرده است. ترامپ در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر این کشور، باید در قبال ایران یک تصمیم قاطعانه بگیرد و آن را عملی کند.  شکاف زیادی که میان آمریکا و شرکای اروپایی این کشور ایجاد و بر سر ایران تقویت شده است کار را برای واشنگتن سخت کرده . ترامپ باید به تنهایی بتواند پرونده ایران را در مدت زمان باقی مانده حل و فصل کند تا شاید با موفقیت وارد دور دوم ریاست جمهوری شود.