مداحی در پوستین سیاست
اگر زمانی کویتی‌پور و صادق آهنگران برای روحیه‌دادن به رزمندگان، پشت میکروفن می‌رفتند و نغمه‌هایی می‌خواندند که بخشی از آنها در حافظه تاریخی سال‌های جنگ برای مردم ماندگار شده است، در سال‌های اخیر، مداحی و نوحه‌خوانی رنگ‌وبوی دیگری پیدا کرده است.
رویداد۲۴- اگر زمانی کویتی‌پور و صادق آهنگران برای روحیه‌دادن به رزمندگان، پشت میکروفن می‌رفتند و نغمه‌هایی می‌خواندند که بخشی از آنها در حافظه تاریخی سال‌های جنگ برای مردم ماندگار شده است، در سال‌های اخیر، مداحی و نوحه‌خوانی رنگ‌وبوی دیگری پیدا کرده است.
فارغ از اما و اگرهایی که گاهی در بیان غلوآمیز اشعار مداحی‌های سال‌های اخیر مطرح می‌شود، بعضی از مداحان، حالا از هر مناسبت مذهبی برای تنه‌زدن به سیاست و تخریب یک جریان استفاده می‌کنند.
حالا آنها دیگر ریشه گرفته و برای خودشان دارودسته‌ای ترتیب داده‌اند و تریبون‌هایی در اختیار دارند که قرار است پایگاه مذهبی مردم باشد؛ تریبون‌هایی که مستقیم با احساسات دینی مردم سروکار دارد و از این منظر می‌تواند به شمشیری دو لبه بدل شود، اگرچه تریبون‌های مذهبی در سال‌های پیش از انقلاب، می‌توانستند پایگاهی برای مبارزات سیاسی باشند، حالا تفاوت ساختاری مهمی در این مقوله دیده می‌شود.
آن زمان روحانیت از منبرهای مساجد برای آگاه‌کردن مردم به وضعیت سیاسی کشور استفاده می‌کردند، این مسئله در حالی بود که روحانیت از آگاهی و تحصیلات کافی برخوردار بود که بتواند با پشتوانه آن، دست به آگاهی‌بخشی بزند و انتقادهایی را به وضع موجود وارد کند اما مداحان دیگر، جایگاه روحانیت را ندارند و فقط نوحه‌خوانانی هستند که به تریبون‌هایی با مخاطب زیاد دست پیدا کرده‌اند. مخاطبان آنها به اعتبار نهادهای دینی و با نیت بهره‌مندی از فضایل مناسک دینی جمع می‌شوند و به تریبون آنها گوش می‌سپارند؛ از این نظر مداحان که قرار بود ذکر مصیبت اهل بیت را بگویند، با توجه به اینکه دانش و بصیرت روحانیت را ندارند، استفاده‌شان از این تریبون‌ها برای مقاصد سیاسی، می‌تواند به پایه‌های دینی مردم هم لطمه بزند.
شب‌های قدر که بسیاری از مؤمنان در اماکن مذهبی گردهم جمع شدند تا مناسک مذهبی را به جای آورند، تریبون‌های جناحی مداحان دوباره روشن شد. منصور ارضی از همین تریبون‌ها برای نیش‌وکنایه به اصلاح‌طلبان استفاده کرد و خطاب به عزاداران گفته بود اگر می‌خواهید بروید به حرم امام، آنجا اصلاح‌طلبان جمعند. سعید حدادیان هم از دیگر مداحان حلقه منصور ارضی در سخنرانی شب قدر، شب شهادت امیرالمؤمنین، در هیئت رزمندگان غرب تهران فرصت را مغتنم شمرد تا به دولت یازدهم حمله کند. او با اشاره به ماجرای حقوق‌های میلیونی مدیران دولتی گفت: «من نمی‌توانم درباره حقوق‌های نجومی به بعضی‌ها چیزی بگویم ولی بعضی‌هایشان باوجود ادعا هنوز از مردم عذرخواهی نکردند.»
ورود به سیاست
مداحان چند صباحی است که یک پای سیاست شده‌اند؛ آن هم به پشتوانه بخشی از جناح اصول‌گرا که می‌توانست از تریبون‌های آنها برای مقاصد سیاسی و جناحی خودش استفاده کند. محرم سال 77 که مصادف بود با نخستین سالگرد روی‌کارآمدن دولت اصلاحات، مداحان با حمایت بخشی از محافظه‌کاران، پروژه حمله به دولت را کلید زدند تا بتوانند به زعم خودشان از گسترش تفکر اصلاح‌طلبی در جامعه جلوگیری کنند. فعالیت‌های آنها اگر با حمایت همه محافظه‌کاران همراه نبود دست‌کم با سکوت بخش دیگر آنها همراه شد تا از دل تحرکات آنها، گروه‌هایی شکل بگیرد که به روی‌کارآمدن محمود احمدی‌نژاد منجر شود. منصور ارضی در دولت نهم، یک پای سفرهای استانی بود و در یکی از همین سفرهایش پا را از حمله به اصلاح‌طلبان هم فراتر گذاشت و به دیگر هم‌مسلکان خودشان حمله کرد.
او در یکی از این سفرها خطاب به قالیباف و با کنایه گفته بود: «برخی ابن‌سعدهای دوران ما هم این‌گونه‌اند و اگر به گندم ریاست‌جمهوری نرسیدند به جوی شهرداری که رسیده‌اند و این برایشان کافی است.» و حالا در شب‌های قدر امسال دوباره حملات به اصلاح‌طلبان را در دستور قرار داده است؛ شب‌های قدری که برای او تازگی ندارد و سال 87 هم در 21 ماه رمضان در میان روزه‌داران مسجد ارک تهران حمله به عبدالله نوری را درپیش گرفت؛ آن زمان زمزمه حضور نوری در انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری در رسانه‌ها مطرح بود و منصور ارضی هم بی‌هیچ ابایی در 21 رمضان گفت اگر نوری بخواهد کاندیدا شود، می‌دهیم حسابش را برسند. شب‌های قدر سال 88 هم، باز منصور ارضی از تریبون مذهبی، برای رئیس دولت اصلاحات، هاشمی، رئیس مجلس‌ششم و نخست‌وزیر سال‌های نخست انقلاب آرزوی مرگ کرد.
فعالیت انتخاباتی
البته فعالیت سیاسی مداحان به تخریب و توهین‌ها محدود نشد، آنها در انتخابات مجلس نهم، وارد میدان شدند و فهرست انتخاباتی ارائه دادند. البته حاج‌منصور آنجا تنها نبود، حسین‌الله کرم یکی از مؤسسان انصار حزب‌الله با حمایت مداحان دیگر از حلقه منصور ارضی همچون سعید حدادیان، محمود کریمی، محمدرضا طاهری و بنی‌فاطمه، لیست 20نفره‌ای را برای مرحله دوم انتخابات مجلس نهم ارائه دادند. انتخابات مجلس دهم هم بار دیگر زمزمه‌های ورود مداحان تازه شد.
سعید حدادیان، چند ماه مانده به انتخابات هفتم اسفند اصول‌گرایان را تهدید کرد و گفت: «اگر در نهایت آقایان در جبهه اصول‌گرایی به وحدت نرسند مداحان لیست جداگانه‌ای خواهند داد.»اظهارنظری که با واکنش‌ها و تأیید و تکذیب‌های زیادی روبه‌رو شد و در نهایت محسن طاهری، رئیس خانه مداحان از صحبت‌های او استقبال کرد و در پاسخ به منتقدان حضور مداحان در عرصه سیاست گفت: «اگر مداحانی که شمّ سیاسی‌شان از نمایندگان فعلی بیشتر است، کاندیدا شوند چه عیبی دارد؟ الان آقایان روحانی که در مجلس هستند مگر قبلا حوزه نبودند؟
الان چندین سال است به سنگرهای سیاسی آمده‌اند و رجل سیاسی شده‌اند.» طاهری ادامه داده بود: «خیلی از این آقایان هر را از بر از لحاظ سیاسی تشخیص نمی‌دهند.
اینها چه رجل‌های سیاسی هستند؟ کرسی‌های مجلس و قانون‌گذاری فقط حق اینهاست؟»
واکنش‌ها به فعالیت انتخاباتی مداحان
البته همان زمان و با شدت‌گرفتن فعالیت انتخاباتی و تبلیغاتی مداحان، معاون سیاسی وزیر کشور گفت: «گروهی مانند مداحان حق ندارند در حسینیه‌ها و مساجد که متعلق به عموم است، له یا علیه کسی تبلیغ کنند.» محمدحسین مقیمی درباره احتمال انتشار فهرست انتخاباتی مداحان هم گفت: «هر گروهی بخواهد در قالب تشکیلات رسمی، حزبی و قانونی فعالیت سیاسی داشته باشد، باید از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب مجوز بگیرد و در همان چارچوب فعالیت خود را انجام دهد.»بااین‌حال برخی اصول‌گرایان هم خودشان از اوج‌گرفتن فعالیت سیاسی و انتخاباتی مداحان به تنگ آمدند و به آن واکنش نشان دادند.
یک عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی دراین‌باره گفته بود: «در مجالس مذهبی و عزاداری نباید موضوعات سیاسی به‌گونه‌ای مطرح شود که به انسجام و وحدت جامعه آسیب وارد شود؛ زیرا جامعه باید در برابر شرک و کفر یکپارچه باشد.»حمیدرضا ترقی در ادامه با بیان اینکه فضای نقد دولت و مسئولان با فضای مجالس عزاداری تفاوت دارد، تأکید کرد: «گاهی مجلسی برای نقد دولت یا یک جریان برگزار می‌شود که در این جلسه باید در چارچوب فضای نقد مطالب بیان شود. مردم هم در چنین جلساتی برای شنیدن نقدها حضور می‌یابند اما نقد دولت یا مسئولان در دعای ندبه یا مجلس عزاداری به‌خاکی‌زدن است و مردم پذیرش این نقدها را در مجالس عزاداری ندارند؛ زیرا هر سخن جایی دارد.»
دولت یازدهم و مداحان
فعالیت مداحان علیه دولت یازدهم فقط به اظهارات شب‌های قدر امسال محدود نمی‌شود. حاج‌منصور و دیگران یارانش همچون سعید حدادیان یا محمود کریمی - که سال 92 با تیراندازی به خودروی یک زوج جوان در تهران خبرساز شده بود- از هر فرصتی برای تخریب دولت استفاده می‌کنند. سال گذشته که به نام «همدلی دولت و ملت» نام‌گذاری شده بود، سیدرضا نریمانی یکی از همان مداحان، چنین اشعاری را از تریبون سر داده بود: اگرچه نام امسال همدلی شد/ ولی گه همدلی در انتقاد است، به دور دام‌ها پرواز کردید/ سقوط خویش را آغاز کردید، به این تدبیر بی‌تدبیرتان باز/ به کشور پای روبه باز کردید...» ظاهرا آنها دیگر مانند اسلاف خود تحکیم دیدگاه‌های مذهبی یا تقویت روحیات مبارزاتی را دنبال نمی‌کنند، بلکه ساز تخریب یک جریان سیاسی و استفاده از تریبون‌های مذهبی را برای جناح خودشان کوک می‌کنند. عملکرد آنها می‌تواند پیامدهای سیاسی و اجتماعی متعددی را در کشور باقی بگذارد.
منبع: «وقایع‌اتفاقیه»
فارغ از اما و اگرهایی که گاهی در بیان غلوآمیز اشعار مداحی‌های سال‌های اخیر مطرح می‌شود، بعضی از مداحان، حالا از هر مناسبت مذهبی برای تنه‌زدن به سیاست و تخریب یک جریان استفاده می‌کنند.
حالا آنها دیگر ریشه گرفته و برای خودشان دارودسته‌ای ترتیب داده‌اند و تریبون‌هایی در اختیار دارند که قرار است پایگاه مذهبی مردم باشد؛ تریبون‌هایی که مستقیم با احساسات دینی مردم سروکار دارد و از این منظر می‌تواند به شمشیری دو لبه بدل شود، اگرچه تریبون‌های مذهبی در سال‌های پیش از انقلاب، می‌توانستند پایگاهی برای مبارزات سیاسی باشند، حالا تفاوت ساختاری مهمی در این مقوله دیده می‌شود.
آن زمان روحانیت از منبرهای مساجد برای آگاه‌کردن مردم به وضعیت سیاسی کشور استفاده می‌کردند، این مسئله در حالی بود که روحانیت از آگاهی و تحصیلات کافی برخوردار بود که بتواند با پشتوانه آن، دست به آگاهی‌بخشی بزند و انتقادهایی را به وضع موجود وارد کند اما مداحان دیگر، جایگاه روحانیت را ندارند و فقط نوحه‌خوانانی هستند که به تریبون‌هایی با مخاطب زیاد دست پیدا کرده‌اند. مخاطبان آنها به اعتبار نهادهای دینی و با نیت بهره‌مندی از فضایل مناسک دینی جمع می‌شوند و به تریبون آنها گوش می‌سپارند؛ از این نظر مداحان که قرار بود ذکر مصیبت اهل بیت را بگویند، با توجه به اینکه دانش و بصیرت روحانیت را ندارند، استفاده‌شان از این تریبون‌ها برای مقاصد سیاسی، می‌تواند به پایه‌های دینی مردم هم لطمه بزند.
شب‌های قدر که بسیاری از مؤمنان در اماکن مذهبی گردهم جمع شدند تا مناسک مذهبی را به جای آورند، تریبون‌های جناحی مداحان دوباره روشن شد. منصور ارضی از همین تریبون‌ها برای نیش‌وکنایه به اصلاح‌طلبان استفاده کرد و خطاب به عزاداران گفته بود اگر می‌خواهید بروید به حرم امام، آنجا اصلاح‌طلبان جمعند. سعید حدادیان هم از دیگر مداحان حلقه منصور ارضی در سخنرانی شب قدر، شب شهادت امیرالمؤمنین، در هیئت رزمندگان غرب تهران فرصت را مغتنم شمرد تا به دولت یازدهم حمله کند. او با اشاره به ماجرای حقوق‌های میلیونی مدیران دولتی گفت: «من نمی‌توانم درباره حقوق‌های نجومی به بعضی‌ها چیزی بگویم ولی بعضی‌هایشان باوجود ادعا هنوز از مردم عذرخواهی نکردند.»
ورود به سیاست
مداحان چند صباحی است که یک پای سیاست شده‌اند؛ آن هم به پشتوانه بخشی از جناح اصول‌گرا که می‌توانست از تریبون‌های آنها برای مقاصد سیاسی و جناحی خودش استفاده کند. محرم سال 77 که مصادف بود با نخستین سالگرد روی‌کارآمدن دولت اصلاحات، مداحان با حمایت بخشی از محافظه‌کاران، پروژه حمله به دولت را کلید زدند تا بتوانند به زعم خودشان از گسترش تفکر اصلاح‌طلبی در جامعه جلوگیری کنند. فعالیت‌های آنها اگر با حمایت همه محافظه‌کاران همراه نبود دست‌کم با سکوت بخش دیگر آنها همراه شد تا از دل تحرکات آنها، گروه‌هایی شکل بگیرد که به روی‌کارآمدن محمود احمدی‌نژاد منجر شود. منصور ارضی در دولت نهم، یک پای سفرهای استانی بود و در یکی از همین سفرهایش پا را از حمله به اصلاح‌طلبان هم فراتر گذاشت و به دیگر هم‌مسلکان خودشان حمله کرد.
او در یکی از این سفرها خطاب به قالیباف و با کنایه گفته بود: «برخی ابن‌سعدهای دوران ما هم این‌گونه‌اند و اگر به گندم ریاست‌جمهوری نرسیدند به جوی شهرداری که رسیده‌اند و این برایشان کافی است.» و حالا در شب‌های قدر امسال دوباره حملات به اصلاح‌طلبان را در دستور قرار داده است؛ شب‌های قدری که برای او تازگی ندارد و سال 87 هم در 21 ماه رمضان در میان روزه‌داران مسجد ارک تهران حمله به عبدالله نوری را درپیش گرفت؛ آن زمان زمزمه حضور نوری در انتخابات دهمین دوره ریاست‌جمهوری در رسانه‌ها مطرح بود و منصور ارضی هم بی‌هیچ ابایی در 21 رمضان گفت اگر نوری بخواهد کاندیدا شود، می‌دهیم حسابش را برسند. شب‌های قدر سال 88 هم، باز منصور ارضی از تریبون مذهبی، برای رئیس دولت اصلاحات، هاشمی، رئیس مجلس‌ششم و نخست‌وزیر سال‌های نخست انقلاب آرزوی مرگ کرد.
فعالیت انتخاباتی
البته فعالیت سیاسی مداحان به تخریب و توهین‌ها محدود نشد، آنها در انتخابات مجلس نهم، وارد میدان شدند و فهرست انتخاباتی ارائه دادند. البته حاج‌منصور آنجا تنها نبود، حسین‌الله کرم یکی از مؤسسان انصار حزب‌الله با حمایت مداحان دیگر از حلقه منصور ارضی همچون سعید حدادیان، محمود کریمی، محمدرضا طاهری و بنی‌فاطمه، لیست 20نفره‌ای را برای مرحله دوم انتخابات مجلس نهم ارائه دادند. انتخابات مجلس دهم هم بار دیگر زمزمه‌های ورود مداحان تازه شد.
سعید حدادیان، چند ماه مانده به انتخابات هفتم اسفند اصول‌گرایان را تهدید کرد و گفت: «اگر در نهایت آقایان در جبهه اصول‌گرایی به وحدت نرسند مداحان لیست جداگانه‌ای خواهند داد.»اظهارنظری که با واکنش‌ها و تأیید و تکذیب‌های زیادی روبه‌رو شد و در نهایت محسن طاهری، رئیس خانه مداحان از صحبت‌های او استقبال کرد و در پاسخ به منتقدان حضور مداحان در عرصه سیاست گفت: «اگر مداحانی که شمّ سیاسی‌شان از نمایندگان فعلی بیشتر است، کاندیدا شوند چه عیبی دارد؟ الان آقایان روحانی که در مجلس هستند مگر قبلا حوزه نبودند؟
الان چندین سال است به سنگرهای سیاسی آمده‌اند و رجل سیاسی شده‌اند.» طاهری ادامه داده بود: «خیلی از این آقایان هر را از بر از لحاظ سیاسی تشخیص نمی‌دهند.
اینها چه رجل‌های سیاسی هستند؟ کرسی‌های مجلس و قانون‌گذاری فقط حق اینهاست؟»
واکنش‌ها به فعالیت انتخاباتی مداحان
البته همان زمان و با شدت‌گرفتن فعالیت انتخاباتی و تبلیغاتی مداحان، معاون سیاسی وزیر کشور گفت: «گروهی مانند مداحان حق ندارند در حسینیه‌ها و مساجد که متعلق به عموم است، له یا علیه کسی تبلیغ کنند.» محمدحسین مقیمی درباره احتمال انتشار فهرست انتخاباتی مداحان هم گفت: «هر گروهی بخواهد در قالب تشکیلات رسمی، حزبی و قانونی فعالیت سیاسی داشته باشد، باید از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب مجوز بگیرد و در همان چارچوب فعالیت خود را انجام دهد.»بااین‌حال برخی اصول‌گرایان هم خودشان از اوج‌گرفتن فعالیت سیاسی و انتخاباتی مداحان به تنگ آمدند و به آن واکنش نشان دادند.
یک عضو شورای مرکزی حزب مؤتلفه اسلامی دراین‌باره گفته بود: «در مجالس مذهبی و عزاداری نباید موضوعات سیاسی به‌گونه‌ای مطرح شود که به انسجام و وحدت جامعه آسیب وارد شود؛ زیرا جامعه باید در برابر شرک و کفر یکپارچه باشد.»حمیدرضا ترقی در ادامه با بیان اینکه فضای نقد دولت و مسئولان با فضای مجالس عزاداری تفاوت دارد، تأکید کرد: «گاهی مجلسی برای نقد دولت یا یک جریان برگزار می‌شود که در این جلسه باید در چارچوب فضای نقد مطالب بیان شود. مردم هم در چنین جلساتی برای شنیدن نقدها حضور می‌یابند اما نقد دولت یا مسئولان در دعای ندبه یا مجلس عزاداری به‌خاکی‌زدن است و مردم پذیرش این نقدها را در مجالس عزاداری ندارند؛ زیرا هر سخن جایی دارد.»
دولت یازدهم و مداحان
فعالیت مداحان علیه دولت یازدهم فقط به اظهارات شب‌های قدر امسال محدود نمی‌شود. حاج‌منصور و دیگران یارانش همچون سعید حدادیان یا محمود کریمی - که سال 92 با تیراندازی به خودروی یک زوج جوان در تهران خبرساز شده بود- از هر فرصتی برای تخریب دولت استفاده می‌کنند. سال گذشته که به نام «همدلی دولت و ملت» نام‌گذاری شده بود، سیدرضا نریمانی یکی از همان مداحان، چنین اشعاری را از تریبون سر داده بود: اگرچه نام امسال همدلی شد/ ولی گه همدلی در انتقاد است، به دور دام‌ها پرواز کردید/ سقوط خویش را آغاز کردید، به این تدبیر بی‌تدبیرتان باز/ به کشور پای روبه باز کردید...» ظاهرا آنها دیگر مانند اسلاف خود تحکیم دیدگاه‌های مذهبی یا تقویت روحیات مبارزاتی را دنبال نمی‌کنند، بلکه ساز تخریب یک جریان سیاسی و استفاده از تریبون‌های مذهبی را برای جناح خودشان کوک می‌کنند. عملکرد آنها می‌تواند پیامدهای سیاسی و اجتماعی متعددی را در کشور باقی بگذارد.
منبع: «وقایع‌اتفاقیه»
خبر های مرتبط
خبر های مرتبط
