بایدن یا ترامپ؟ آیا برای ایران فرقی هم خواهد کرد؟
رویداد۲۴ ترامپ تلاش دارد تا هر طور که شده تا اکتبر و انتخابات ایالات متحده فشار بیشتری بر ایران با هدف محدود کردن کشورمان و برداشته نشدن تحریم‌های تسلیحاتی تحمیل کند. با این حال مخالفت جامعه جهانی با او نشان داده است که کاخ سفید در اعمال این روش‌ها تنها مانده است. حتی سازمان ملل متحد تاکید کرده که حاضر نیست به دستور ترامپ تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند.
ایران با استفاده از دیپلماسی فعال خود توانسته کشور‌ها را در کنار خود حفظ کند. کشور‌هایی که سابق بر این از متحدان ایالات متحده به حساب می‌آمدند، حالا در سخنرانی خود در سازمان ملل هم ترامپ را به بی قانونی متهم کرده و می‌گویند که زیر بار حرف هایش نمی‌روند. این روند میتواند آغازی بر جدایی متحدان قدیمی از کشوری باشد که خود را بی رقیب میداند.
با پرفسور نادر انتصار استاد ممتاز علوم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه آلابامای جنوبی به گفتگو نشسته ایم.
ترامپ اعلام کرده که مکانیسم ماشه را فعال کرده است. با وجود مخالفت‌های جهانی به ویژه از سوی تروئیکای اروپایی با فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران، آیا ترامپ هنوز شانسی برای این کار دارد؟
از نظر قانونی خیر. ولی برای رژیم ترامپ حقوق بین الملل مهم نیست. هم ترامپ و هم وزیر خارجه اش مایک پمپئو بار‌ها در حرف و در عمل یاغیگری خود را ثابت کرده اند و به آن افتخار نیز میکنند. به وجود اینکه تقریبا تمام دنیا و شورای امنیت سازمان ملل ادعای رژیم آمریکا در عضویت در برجام را رد کرده اند,، ولی رژیم حاکم آمریکا با پر روئی هنوز ادعا میکند که عضو برجام است و لذا به تنهائی تحریم‌های سازمان ملل بر علیه ایران را اجرا میکند. چون خود رژیم آمریکا میداند که کشور‌های دیگر از او به آسانی پیروی نخواهند کرد، طبق معمول به قلدر بازی و تهدید متوسل شده است و کشور‌ها و نهادهائی که از آمریکا پیروی نکنند را به تحریم تهدید کرده است. فقط از این طریق است که ترامپ میتواند در عمل به هدفش برسد.
پیش از این در آمریکا، سیاست خارجی بر اساس حمایت از متحدان و همکاری با آنان بوده است، اما امروز شرایط تغییر کرده و با حضور ترامپ در کاخ سفید یک جانبه گرایی جای همکاری را گرفته است، عملکرد جدید ایالات متحده، این کشور را در موقعیت انزوا قرار داده است، با ادامه این روند، چه شرایطی در آمریکا پیش خواهد آمد؟
آمریکا مانند کبکی که سرش را توی خاک کرده است و چیزی را نمیبیند ادعا میکند که در انزوا نیست و کشور‌های دیگر نه قدرت و نه میل آن را دارند که آمریکا در انزوا قرار گیرد. در داخل آمریکا در این مورد اتفاق مهمی رخ نخواهد داد، چون گنکره و دولت ترامپ بطور کلی نگاه تقریبا یکسان و منفی به ایران دارند. ممکن است یک مقدار داد و بیداد در فضای انتخاباتی اتفاق بیافتد، ولی اینگونه بازی‌ها برای تبلیغات داخلی و حزبی خواهند بود و همانطور که گفتم همه چیز مطابق معمول پیش خواهند رفت.
بیشتر بخوانید: مذاکره ایران و آمریکا؛ آیا شرایط مذاکره فراهم است؟
دیپلماسی ایران برای که به انزوای ایالات متحده در ابعاد جهانی انجامید را چطور ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به محدودیت‌هایی که ایران با آن روبروست دیپلماسی ایران تا آنجائی که برایش امکان داشته کار خود را انجام داده است و جلو رفته است. ما باید این را به یاد داشته باشیم که امروز هیچ کشوری مانند ایران تحت فشار نیست و پنجره‌ای که به روی دیپلماسی کشور‌های دیگر باز است برای ایران باز نیستند؛ لذا ما نباید کارکرد دیپلماسی ایران را در خلا ارزیابی کنیم. کار کردن در فضای محدودی که دستگاه دیپلماسی ایران که هم در داخل و هم در خارج با آن روبرو است مشکل است.
با وجود اتفاقات اخیر و رویگردانی متحدان واشنگتن از ترامپ آیا او میتواند از برگ افزایش فشار علیه ایران، در انتخابات ۲۰۲۰ استفاده کند؟
ترامپ و طرفداران او بر این عقیده اند که رژیم ترامپ ایران را "مهار" کرده است و تهران را آچمز کرده است. برای آن‌ها مهم نیست که دیگران چه فکر میکنند، چون آن‌ها در دنیای خیالی خودشان زندگی میکنند. بعلاوه، جو بایدن نیز سیاست افزایش فشار علیه ایران را به طریق دیگری دنبال خواهد کرد. هم خود بایدن و هم مشاورین ارشد او در سیاست خارجی و هم پلاتفرم ۲۰۲۰ حزب دموکرات این را تائید کرده اند. آنچه نتیجه انتخابات ریئس جمهوری آمریکا را تعیین خواهد کرد مسائل داخلی آمریکا خواهد بود نه موضوع ایران.
پس از انتخابات، در صورتی که بایدن راهی کاخ سفید شود، ایران چه رویکردی را در پیش خواهد گرفت؟
این بستگی به رویکرد آمریکا در مقابل ایران خواهد داشت. همانگونه که در جواب سوال قبلی گفتم، ایران نباید انتظار تغییرات عمده در مورد سیاست آمریکا در مقابل ایران را داشته باشد. به احتمال زیاد جو بایدن زبان دیپلماسی را جانشین فحاشی‌ها و عربده کشی‌های رژیم ترامپ خواهد کرد و از کلماتی مانند "فشار حد اکثری" و "تغییر رژیم" استفاده نخواهد کرد. همانطور که بایدن گفته است، آمریکا تمایل دارد که به برجام بازگردد، ولی مفهوم او از برگشتن به برجام با آنچه ایران انتظار دارد متفاوت است. برای دولت بایدن برجام قدمی است برای تضعیف قدرت دفاعی ایران بخصوص قدرت موشکی آن، ولی برداشت ایران از برجام با آنچه که بایدن میخواهد متفاوت است. بعلاوه، جو ضد ایران در کنگره آمریکا هنوز بسیار قوی است و این خود مانع بزرگی در تغییر رویکرد دولت آینده آمریکا در مورد ایران خواهد بود.
