سرمایه‌گذاری در بورس/ هفت تله برای فریب سهامداران آماتور

رویداد۲۴ فرقی نمی‌کند برنامه ورزشی تلویزیون ببینیم، یا پیامک‌های موبایلمان را چک کنیم؛ این روز‌ها تبلیغات مرتبط با سرمایه‌گذاری در بورس به سراغمان می‌آید. جذب مشتری بیشتر هدف اصلی‌شان است و در این راه ترفند‌های مختلفی به کار گرفته می‌شود. این تبلیغات ممکن است کسانی که آشنایی زیادی با بورس ندارند را به کلی گیج کنند. مثلا وقتی می‌گویند حداقل سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری در بورس از طریق شرکت‌های سبدگردانی یک میلیارد تومان است، بعید نیست مخاطب به اشتباه بیافتد و فکر کند برای ورود به بورس چنین سرمایه نجومی احتیاج دارد. در این گزارش هفت مورد از پرتکرارترین و البته عجیب‌ترین تبلیغات بورسی را بررسی کرده‌ایم. خیلی از آن‌ها به شما دروغ نمی‌گویند، اما ممکن است شما را گمراه کنند. برای همین بهتر است تکلیف خودمان را در برابر تبلیغات اینچنینی بدانیم.

یک | خرید سهام دولتی با ۲۰ درصد تخفیف تا ۲۰۰ درصد سود

یکی از بنر‌های تبلیغاتی سایت‌های اینترنتی ادعای جالبی دارد. کارگزاری فارابی در تبلیغات خود می‌گوید «خرید سهام دولتی با ۲۰ درصد تخفیف تا ۲۰۰ درصد سود و در مجموع ۲۲۰ درصد بازدهی» اپلیکیشن‌های کیف پول هم دست به کار شده‌اند. دیجیکالا در پیامک تبلیغاتی خود می‌گوید «کاربر گرامی دیجی‌کالا/دیجی‌پی؛ خرید سهام دارا دوم دولت با ۲۰ درصد تخفیف با همکاری بانک کارآفرین» آنطور که این تبلیغات می‌گویند، انگار تخفیف ۲۰ درصد مربوط به اپلیکیشن یا کارگزاری مورد نظر است، در حالی که تخفیف ۲۰ درصدی توسط دولت آن هم در نحوه قیمت‌گذاری واحد‌های صندوق پالایشی یکم اعمال می‌شود. با این حساب فرقی نمی‌کند شما با چه روشی در پذیره‌نویسی واحد‌های صندوق ETF شرکت کنید. در هر صورت شما این واحد‌ها را با تخفیف ۲۰ درصدی می‌خرید. بماند که برخی تبلیغات نام صندوق ETF پالایشی یکم با نماد پالایش را به اشتباه دارا دوم اعلام می‌کنند. ماجرا زمانی جالب‌تر می‌شود که پای سود ۲۰۰ درصدی به وسط می‌آید. در روز‌هایی که خیلی از کارشناسان درباره بازدهی صندوق پالایش و صرفه اقتصادی شرکت در پذیره‌نویسی آن دو به شک هستند، ادعای سود ۲۰۰ درصدی می‌تواند تا حد زیادی گمراه‌کننده باشد. هیچ سود تضمین شده‌ای برای پذیره‌نویسی پالایش وجود ندارد و حتی ممکن است با شرکت در این پذیره‌نویسی بخشی از سرمایه‌تان را از دست بدهید. عدد ۲۰۰ درصد سود مربوط به بازدهی صندوق دارا یکم آن هم صرفا برای مدت کوتاه بود.

دو | حداقل سرمایه لازم برای ورود به بورس؛ یک میلیارد تومان

بین دو نیمه فوتبال تنها چیزی که انتظارش را نداشتیم، تبلیغات شرکت سبدگردانی بورس بود. دو مجری کنار هم می‌ایستادند و مخاطبانشان را به سپردن سرمایه‌شان به یک شرکت سبدگردانی دعوت می‌کردند. زمانی که صحبت از حامی مالی می‌شود، مجری در توضیحات سرمایه‌گذاری در بورس می‌گوید حداقل سرمایه لازم یک میلیارد تومان است. منظور او حداقل سرمایه لازم برای سرمایه‌گذاری در شرکت سبدگردانی است و ارتباطی به سرمایه‌گذاری در بورس ندارد، اما بعید نیست مخاطب برنامه دچار چنین اشتباهی شود. سرمایه‌گذاری در بورس محدودیتی ندارید و حتی با مبالغ در حد ۱۰۰ هزار تومان می‌توانید در عرضه اولیه‌ها شرکت کنید. اگر هم بخواهید سهام بخرید، حداقل مبلغ سفارش خرید ۵۰۰ هزار تومان است و بعضا این رقم را به عنوان حداقل سرمایه لازم برای بورس می‌دانند. با این حساب خبری از سرمایه میلیاردی نیست. حتی شرکت‌های سبدگردانی هر کدام شرایط مختلفی دارند. بعضا حتی سرمایه ۵۰ میلیون تومانی را هم برای سبدگردانی اختصاصی قبول می‌کنند. شرایطشان به این شکل است که مشتری با سپردن مبالغ بزرگ به شرکت سبدگردانی، اختیار خرید و فروش سهام به سبدگردان می‌دهد و نهایتا سود به دست آمده با شرایطی بین صاحب سرمایه و شرکت سبدگردان تقسیم می‌شود. بعضی سبدگردان‌ها ۲۰ درصد سود به دست آمده را دریافت و مابقی آن را به مشتری می‌دهند. این نسبت در شرایط برخی سبدگردان‌ها به ۵۰ درصد می‌رسد.

سه | ثبت درخواست غیرحضوری فروش سهام عدالت با اپلیکیشن

یکی از تبلیغات بانک‌ها، کارگزاری‌ها و اپلیکیشن‌های کیف پول، فروش غیرحضوری سهام عدالت است. در یکی از آنها ادعا می‌شود «دارندگان سهام عدالت که روش مستقیم آزادسازی سهام خود را به قصد فروش آن انتخاب کرده‌اند، می‌توانند از طریق اپلیکیشن [...] اقدام به ثبت غیرحضوری درخواست فروش سهام خود کنند.» این امکان محدود به اپلیکیشن [...] نیست و مشابه آن را می‌توان برای اپلیکیشن‌های ۷۲۴، کیپاد و آپ و ... هم پیدا کرد. برخی دیگر تبلیغاتشان را روی عباراتی مثل فروش سهام عدالت بدون نیاز به کد بورسی منتشر می‌کنند. مثلا اپلیکیشن ۷۲۴ می‌گوید «تمامی دارندگان سهام عدالت با استفاده از اپلیکیشن ۷۲۴ می‌توانند بدون نیاز به داشتن کد بورسی و یا مراجعه به بانک‌ها یا دفاتر پیشخوان دولت، به‌راحتی و با بررسی جزییات و ارزش مجموعه نماد‌های خود نسبت به فروش ۳۰درصد ارزش سبد سهامشان را برای تمامی حساب‌های بانکی و به انتخاب خود اقدام کنند.»

ماجرا از این قرار است که فروش سهام عدالت در هیچ‌کدام از روش‌ها نیازی به دریافت کد بورسی یا مراجعه حضوری ندارد. کارگزاری‌ها هرکدام سامانه مخصوص به خودشان را دارند که صرفا به صورت اینترنتی، بدون کد بورسی و مراجعه حضوری می‌توانید سفارش فروش سهام عدالت خود را در آن‌ها ثبت کنید. شرایط فروش در همه کارگزاری‌ها یکسان است و صرفا برخی اپلیکیشن‌های طرف قرارداد با بانک‌ها و کارگزاری‌ها، امکان فروش سهام عدالت از طریق برنامه خود را فراهم کرده‌اند. بدون نیاز به این اپلیکیشن‌ها و حتی با گوشی موبایل می‌توان با مراجعه به سامانه سهام عدالت کارگزاری‌ها سفارش فروش سهام عدالت را ثبت کرد.

چهار | پرداخت سود ماهانه بالاتر از بانک

تبلیغات بنری نوع دیگری از تبلیغات رایج بورس در فضای اینترنت است. روی یکی از آن‌ها بزرگ نوشته شده «پرداخت سود ماهانه بالاتر از بانک». صاحب این آگهی یک صندوق سرمایه‌گذاری درآمد ثابت است که یکی از ده‌ها صندوق سرمایه‌گذاری فعال به‌حساب می‌آید. اکثر غریب به اتفاق صندوق‌های سرمایه‌گذاری درآمد ثابت سود بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی دارند. سود سالانه آن‌ها به طور میانگین حدود ۲۸ درصد است و اختلاف زیادی با سود ۱۶ درصدی سپرده‌های بانکی یک‌ساله دارد. با این حساب نمی‌توان گفت صرفا یک صندوق سرمایه‌گذاری می‌تواند سود ماهانه بالاتر از بانک داشته باشد، بلکه تمام صندوق‌های درآمد ثابت شرایط مشابهی دارند. مثل این است که کارخانه تولید لوازم خانگی برای تبلیغ تلویزیون‌هایش به امکان تماشای شبکه‌های صدا و سیما اشاره کند!

پنج | همین حالا غیرحضوری در کارگزاری ثبت نام کن

دریافت کد بورسی و شروع به معاملات در بورس به روش غیرحضوری، از جمله آمال و آرزو‌های فعالان بورسی بود که به لطف همه‌گیری ویروس کرونا محقق شده، اما بعضی کارگزاری‌ها با ترفند‌هایی شیطنت را به حد اعلای خود می‌رسانند و وانمود می‌کنند این امکان سرویس یا خدمات مختص به خودشان است. این شیوه تبلیغ مربوط به یک کارگزاری خاص نیست و تقریبا تمام کارگزاری‌ها از این ترفند استفاده می‌کنند. در حال حاضر فرآیند احراز هویت سجام به روش غیرحضوری انجام می‌شود و می‌توانید با مراجعه به اپلیکیشن‌ها یا سایت‌های معرفی شده کد بورسی بگیرید.

شش | چگونه در صف فروش بورس، سهام بفروشیم؟

تبلیغ ربات‌های سفارش سرخطی و فروش سرور‌های مخصوص بورس از آن دسته تبلیغات عجیب برای جذب مشتری است. قبلا شعارشان پیروزی در صف خرید بود، اما از وقتی روند بورس نزولی شده، تغییر استراتژی داده‌اند و به مشتریانشان وعده موفقیت در فروش سهام می‌دهند! یکی از آن‌ها ادعا می‌کند با سرور‌های پرسرعتی که دارد می‌تواند سفارش خرید و فروش سهام شما را در لحظه ارسال کند. سرور مجازی مخصوص بورس آن بین ۴۱۰ هزار تا یک میلیون و ۹۴۰ هزار تومان در ماه هزینه اشتراک دارد و مدعی است می‌توانید در سریع‌ترین حالت ممکن سفارش‌ها را ارسال کند، اما اگر در جریان فرآیند ارسال سفارش خرید و فروش در بورس باشید، احتمالا می‌دانید که سرعت اینترنت شما تنها یکی از عوامل تاثیرگذار است. حتی اگر از سرور مجازی برای ارسال سفارش استفاده کنید، سفارش شما از طریق کارگزاری به هسته معاملات می‌رود و بعد از تایید هسته ثبت می‌شود. در این بین سرور‌های مجازی نمی‌توانند کاری برای ارسال سریع‌تر سفارش شما از کارگزاری به هسته معاملات کمکتان کنند. با این حساب بهتر است کلا خودتان را برای ارسال سفارش سرخطی اذیت نکنید.

بیشتر بخوانید: صعود بورس تا کجا ادامه دارد؟

هفت | بسته پیشنهادی کارگزاری برای جبران ضرر مشتریان

احتمالا شما هم با تبلیغات تلگرامی که در آن سبد پیشنهادی معرفی می‌شود روبرو شده‌اید. برخی از گروه‌ها و کانال‌ها خودشان را جای کارگزاری‌های بزرگ می‌گذارند و می‌گویند کارگزاری مفید برای جبران زیان مشتریانش سبد پیشنهادی رایگان ارائه کرده است. البته این تبلیغات از طرف کارگزاری نیست و صرفا ترفند گروه و کانال‌ها برای جذب عضو به حساب می‌آید. راستش را بخواهید ضرر و زیان سرمایه‌گذاران بورس ارتباطی با کارگزاری‌ها ندارد. اغلب آن‌ها به عنوان مشاور سرمایه‌گذاری سبد پیشنهادی دارند آن را در باشگاه مشتریانشان عرضه می‌کنند. با این حساب اگر دنبال سبد پیشنهادی می‌گردید، کارگزاری‌ها و شرکت‌های مشاوره سرمایه‌گذاری می‌توانند کمکتان کنند.