حال ترانه سرایی در ایران به یک نوار قلب شبیه است

رویداد۲۴- سیدمحمدصادق سیادت؛ ترانه‌سرایی نقش مهمی را در یک قطعه موسیقی ایفا می‌کند، نقشی که گهگاه تمامی زیبایی آن قطعه را به خود اختصاص می‌دهد، در تاریخ موسیقی ایران هم ترانه‌سرایانِ نامدار کم نبودند که نقشی مهم در ماندگاری بسیاری از تصنیف‌ها و ترانه‌های جاودان موسیقی ایرانی در جهان ایفا کرده اند و ترانه‌سرایی را به‌عنوان رشته‌ای متمایز از سایر حوزه‌ها به مخاطبان شناساندند.

جدا از اشعاری که برای تصنیف‌های موسیقی سنتی ایران سروده شد و ترانه‌سرایانی همچون معینی کرمانشاهی و مانندهاى او كه آثار بدیعی را خلق کردند، در دهه پنجاه، ترانه‌سرایی شکل و لباسی دیگر پوشید و موسیقی پاپ با بهره گرفتن از ترانه‌سرایان این دهه، بیش از همیشه موفق شد تا به دل دوستدارانش راه يابد و تاکنون نیز این موفقیت ادامه پیدا کرده است، به نوعی که بیشترین هواداران دنیای موسیقی را به خود اختصاص داده است.

آنچه در موسیقی امروز بیش از هر چیز دیگری، فقدانش احساس می‌شود، ترانه ى خوب است. قطعاتی که خالی از هرگونه خلاقیت و نوآوری در شعراند، هر روز به گوش مخاطبان می‌رسد و مخاطب به راحتی سطحی بودن ترانه را متوجه می شود؛ با این همه و در میان ازدحام و اغتشاش آثار مبتذل، هنوز هستند معدود هنرمندانی که ترانه را در مقیاسی شاعرانه عرضه می‌کنند و برای هنرشان تا جایی ارج و ارزش قائلند که حاضر نیستند هر خواننده اى به اجرای آن بپردازد.

مهدیه عرب، نامی شناخته شده در عرصه ترانه سرایی و موسیقی کشور در گفتگو با رویداد۲۴ با بیان اینکه امروزه تعداد زیادی از خوانندگان بنامِ کشور، خود، ترانه های قطعاتشان را مى سرايند، ابراز داشت: اگر خواننده، خود، ترانه سرایی حرفه ای باشد، به نظر من چون حس و صدای خود را مى شناسد، به شرط آنکه به تکرار نرسد، بسیار خوب است؛ در این رابطه بایدتاکید کرد خواننده ای در این راه موفق می شود که هنگامیکه ترانه هایش رامى سرايد در میان واژه هایش تکرار وجود نداشته باشد، زیرا واژه های هرانسانی محدود به دنیای خودش است و بدون شک همانند ترانه سراهای حرفه ای که زمینه کاری، حرفه و مطالعه شان در رابطه با این موضوع است دامنه گسترده ای واژه ها را شامل نمی شود.

او ادامه داد: آنچه من احساس مى كنم این است که بعد از اجرای آلبوم اول و دوم که پیش می رود، خواننده ها ممکن است در خود تکرار شوند چراکه حس ها و واژگان مربوط به شخصیت آنها، دنیای گسترده ای نیست و بیشتر شخصی و خصوصی است که در نهایت ممکن است بعد از مدتی نتوانند توقع مخاطب را برآورده کنند.

این هنرمند اظهار داشت: از نگاه من قیمت ترانه های پاپ در کشور بدنیست، اکثر ترانه سراهای حرفه ای سالانه یک یا دو کار انجام نمی دهند و در یک ماه کارهای متعددی را به سرانجام میرسانند و این امر مشکل ترانه سرایان نمی باشد؛ من فکر میکنم مشکلی که امروزه ما با آن روبه روهستیم حجم زیادی از دوستانی است که شاید ترانه را اصلا نشناسند و به دلیل جاذبه های مالی و شهرت ترانه سرایی وارد این عرصه شده اند و واژه هایی را کنار هم قرار میدهند و به عنوان ترانه در فایل های وسیع پخش می کنند.

او با اشاره بر ضرب المثلی مبنی براینکه چیزی که زیاد شود، ارزش خود را از دست میدهد، عنوان کرد: هنگامی که با خواننده هاى مطرح صحبت می كنيم شكايت دارند که روزی هزار ترانه بدستشان می رسد که آنها حتی وقت خواندن آنها را هم ندارند و بسیاری از آنها با قیمت های پایین و یا رایگان در اختیارشان قرار می گیرد.

عرب ادامه داد: بعضی از خواننده ها به این موضوع توجه نمی کنند که ترانه ای در مقابل آنها قرار دارد، که از طرف یک ترانه سرای حرفه اى است،ترانه ضعیف نیست، حداقل معیار های یک ترانه درست در آن رعایت شده است و فکر و داستان و تجربه ای پشت آن وجود دارد؛ به همین دلیل به سرعت ترانه ها را باهم مقایسه می کنند و درخواست تخفیف هاى بسیار زیادی دارند که تا چندسال پیش به هیچ وجه وجود نداشته است.

نویسنده مجموع شعر "یه حالی دارم این روزا"، بیان کرد: هرکار حرفه ای درآمد خاص خودش را دارد و موضوع اصلى درآمد نيست کرد و اين موضوع از اهميت بيشترى برخوردار است كه شاید در سه-چهارسال پیش، ترانه های ما با ارزش و احترام بیشتری مواجه می شد که امروزه بدلیل تعداد بيش از حد ترانه سرا، اين  قضيه كم ارزش شده و این امر به بدنه ى ترانه سرایی و بر درآمد همه ی ترانه سرایان، ضربه ى بزرگی وارد کرده است.

مهدیه عرب در ادامه ى صحبت هایش با اشاره بر ترانه های رپ در دنیای موسیقی امروز افزود: ترانه ى رپ و راک از آمریکا آغاز شده و سپس بین کشورهای دیگر توسعه پیدا کرده است؛ در ترانه ی رپ خواننده انتقادی برخورد كرده و واقعیت ها و درد های جامعه را بیان می کند، او مقداری از فضای خیلی سنگین راک و فضای رمانتیک پاپ دور است و فکرمیکنم رپ ترانه ای بین راک و پاپ باشد که حرف دل جوانان جامعه است و مشکلات جامعه ی آنها را بیان می کند اما آنچه در این میان اهمیت دارد این است که متاسفانه اکثر رپ های امروزی فضاهای عاشقانه دستمالی شده دارند درحالیکه رسالت رپ بسیار بالاتر است.

او ادامه داد: درحال حاضر متولدین دهه های هفتاد و هشتاد بیشتر به سمت ترانه های رپ و راک میروند و کمتر علاقه ای به پاپ نشان می دهند، موسیقی سنتی نیز در این افراد از نگاه من تعداد انگشت شماری مخاطب دارد؛ اگر بخواهیم یک دسته بندی داشته باشیم میتوانیم بگوییم متولدین دهه های ۳۰ تا اوایل ۵۰ بیشتر به سمت موسیقی سنتی گرایش دارند ومتولدین نیمه دوم ۵۰ تا۸۰ به موسیقی رپ و راک علاقه دارند، در این میان پاپ بین همه نسل ها مشترک است اما در کل این بحث سلیقه ای است و بنابر شخصیت افراد میتوان دراین باره سخن گفت.

این هنرمند در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا شما معتقدید ترانه باید دارای وزن و قافیه باشد یا خیر، تاکید کرد: بنده صد در صد موافق این امر هستم و معتقدم که تمام کسانی که ترانه مینویسند باید به صورت کامل قوانین شعر از جمله عروض، قافیه، صنایع ادبی و قالب های شعر را که حداقل معلومات یک شاعر و ترانه سرا برای نوشتن است را بدانند و به هیچ عنوان فردی که سواد شعری ندارد نباید قبل از تکمیل مطالعات وآموزش هایش در این امر فعالیت کند چراکه ترانه کاری کاملا تخصصی است.

او با اشاره براینکه هربنایی که مهندسی ساز و اصولی ساز نباشد روزی ویران خواهد شد، گفت: این روزها افراد بسیار راحت میتوانند در کارگاه های ترانه آموزش ببینند، چراکه هرکاری از جمله ادبیات باید بر طبق اصول و قوانین موجود در آن پیش برود و حتی در بحث هنر باید بسیار تکنیکی تر به این امر پرداخته شود؛ بعد یادگیری تکنیک، شعر باید مفهوم وحس تازه ای داشته باشد که این امر نیازمند یک تالیف قوی است.

مهدیه عرب با بیان اینکه حال و روز فعلی ترانه ایران همانند یک نوار قلب است، عنوان کرد: حال فعلی ترانه ایران را باید از دو نگاه دید، اولین نگاه این است، جایی می بينيم که وضعیت ترانه در نقطه اوج خود قرارداد وجایی نیز می بينيم که ترانه ها بسیار ضعیف است؛ و در نگاه دوم ترانه سرایی که به شدت زحمت می کشد و آثار قابل دفاعی را عرضه می کند با خواننده های خوبی فعالیت نمی کند تنها به این دلیل که آن روابط خاص را ندارد و کارهایی را که باید انجام دهد تا با همه کار کند را نمی کند و باهمه ی افراد بر اساس شخصیت و احترام و تربیت ادبی خود رفتار می كند. ما اگر از این زاویه به ترانه ها نگاه کنیم، متاسفانه باید بگوییم که حال ترانه در ایران خوب نیست.

او ادامه داد: ادبیات ایران آنقدر قوی و ریشه دار است که این توانایی رادارد تا در هر زمانی با تمام دنیا رقابت کند؛ ترانه های بین المللی دربسیاری از کارها ضعیف هستند و از سوژه های دم دستی استفاده میکنند و این اتفاقات خیلی عمیق نیست، به نظر من این امکان وجود دارد که ترانه سرایان خارجی در بسیاری از مواقع از ما تقلید کنند و ما از آنها بی خبر باشیم.

مهدیه عرب در پایان با تاکید بر اینکه همیشه شعر در انتخاب راه های مختلف زندگی انسان ها میتواند موثر باشد و این صحبتی است که بزرگان به آن اعتقاد دارد، گفت: عده ی زیادی از ترانه سرایان معتقدند که ترانه های آنان دفتر خاطرات آنهاست البته در ترانه سرایی نیز همانند شغلهای دیگر، هنگامی که در آن حرفه ای تر می شويد مى توانيد موقعیت هایی را برای خود ایجاد کنيد و با حس واژه ها و وزن آهنگ آن ترانه را بنویسيد. باید بر این نکته توجه کرد که فکر نو و ادبیات قوی در هر فرهنگ وزبانی خریدار دارد.