دو راهی سخت برجام/ چرا جو بایدن نگران رفع تحریم‌های ایران است؟
رویداد۲۴ فردا ۲۱ فوریه (سوم اسفند ماه) زمان اجرای بند ششم "قانون اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از منافع ملت ایران و توقف اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی" است، بر اساس این قانون که تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده، آمریکا تا پیش از این تاریخ فرصت دارد تا تحریم‌هایی که از سوی دولت ترامپ و پس از خروج این کشور از توافق هسته‌ای علیه ایران اعمال شده بود، برداشته شود در غیر این صورت پنجم اسفند ماه ایران از پروتکل الحاقی خارج خواهد شد. نزدیک شدن به این تاریخ با تحرکاتی از سوی غرب همراه شده است. تحرکاتی که ناظران دو نظر متفاوت درباره آن دارند، عده‌ای می‌گویند این گام‌ها که شامل رفع محدودیت رفت و آمد دیپلمات‌های ایرانی در سازمان ملل است چیزی شبیه به یک آب نبات به ایران است و عده دیگری نیز معتقد هستند که دولت بایدن در حال برداشتن گام‌های مثبتی به سمت ایران است. با این حال موضع ایران مشخص است. آن کسی که اول بار نقض عهد کرده و از برجام خارج شده است، باید اولین گام را بردارد و این گام یعنی برداشته شدن همه تحریم‌های آمریکا علیه ایران. در مقابل واشنگتن، اما می‌گوید این تهران است که باید نخست به تعهداتش بازگردد تا واشنگتن تحریم‌ها را بردارد.
بیشتر بخوانید:بازگشت مبهم آمریکا به میز مذاکرات هسته‌ای/ بایدن چه خوابی برای ایران دیده است؟
در این بین اروپایی‌ها که پس از پیروزی بایدن در انتخابات آمریکا پرچم مذاکرات و توافق گسترده‌تر بر سر نقش منطقه‌ای و فعالیت موشکی ایران را علم کردند امروز خواستار حضور آمریکا در کمیسیون مشترک برجام شده اند، دعوتی که به سرعت با پاسخ مثبت واشنگتن همراه شد. جو بایدن نیز در تازه‌ترین سخنان خود بدون اشاره به برجام خواستار مذاکره بر سر برنامه هسته‌ای ایران شده است. همه چیز مبهم است. مشخص نیست قرار است در صورت موافق ایران در کمیسیون مشترک برجام بر سر چه موضوعی گفتگو شود. از سوی دیگر چه کسی حاضر می‌شود گام نخست را به سمت احیای برجام بردارد؟ آیا توافق گام به گام جدیدی در راه است؟
کاهش حاشیه مانور دولت آمریکا در پی اقدامات ایران
روزنامه الاخبار چاپ بیروت در این باره می نویسد: توسعه مسیر دیپلماسی از سوی جو بایدن، دولت رئیس جمهور آمریکا برای شکسته شدن بن بست پرونده هسته‌ای ایران نیازمند زمان است تا تکلیف کاخ سفید که خواستار توافقی گسترده با جمهوری اسلامی ایران است، با راضی کردن جمهوری‌خواهان کنگره و متحدان منطقه‌ای واشنگتن که خواستار استمرار سیاست فشار حداکثری تا عقب نشینی تهران هستند، روشن شود. علی رغم انقضای این سیاست (فشار حداکثری) که شکست آن ثابت شده است، چنگ زدن به رویای دیپلماسی نیازمند احتیاط بسیاری است که ایران در برابر هر گام آمریکا، رعایت می‌کند.
ایران بازگشت به تعهدات کامل توافق هسته‌ای را مشروط به عقب نشینی ایالات متحده از سیاست "فشار حداکثری" و لغو کلیه تحریم‌هایی که در راستای این سیاست اعمال شده، دانسته است. اصرار تهران بر این موضوع، معطوف به جدایی از تعهداتی که توافق هسته‌ای برجام به این کشور تحمیل می‌کند منجر به کاهش حاشیه مانور برای دولت جدید آمریکا شده است که مشخص کند آیا ایران به دنبال فعال کردن سیاست «ادامه منازعات» در منطقه است یا خواستار بازگشت به توافق سال ۲۰۱۵ است که ترامپ از آن خارج شد.
ترس دولت بایدن از رفع کامل تحریم‌ها علیه ایران
فردا مهلت تعیین شده از سوی ایران برای اجرای پروتکل الحاقی به پایان خواهد رسید. در صورت عدم رفع تحریم‌های آمریکا علیه ایران، این امر محدودیت‌هایی را در برخی از جنبه‌های فعالیت بازرسان "آژانس بین المللی انرژی اتمی" ایجاد می‌کند. تهران تأیید کردهکه این مرحله از تاریخ ۲۳ ماه جاری میلادی اعمال خواهد شد. این اقدام ایران امضاکنندگان غربی برجام را پریشان می‌کند، آن‌ها از ایران خواستند "عواقب" آن را ارزیابی کند، به ویژه در این لحظه که "فرصتی برای بازگشت به دیپلماسی" وجود دارد. از نظر آن‌ها چنین اقدامی می‌تواند توافق هسته‌ای را به طور کامل از بین ببرد، به ویژه که در سال جاری فعالیت‌های هسته‌ای ایران با تصمیم افزایش غنی سازی اورانیوم به ۲۰ ٪ به اوج خود رسید و تهران شروع به تولید اورانیوم فلزی کرد و تعهدات خود ذیل برنامه جامع اقدام مشترک را کاهش داد.
یک دیپلمات اروپایی درباره اقدام ایرانی برای خروج از پروتکل الحاقی می‌گوید: «اگر چشم‌ها و گوش‌هایمان را بر روی زمین از دست بدهیم بازگشت به عقبی در کار نخواهد بود.» این در حالی است که هیچ کدام از طرفین حاضر به عقب نشینی پس از اصرار بر اینکه طرف مقابل باید گام اول را بردارد، نیست. بایدن و آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا می‌ترسند که اگر در ابتدا این آمریکا باشدکه عقب نشینی کند، دولت جدید آمریکا ضعیف به نظر برسد. این نگرانی به طور ویژه‌ای به دلیل نارضایتی جمهوری خواهان کنگره نشات می‌گیرد، کسانی که کاخ سفید به آرائشان برای تصویب اولویت‌های ضرروی‌تر مانند بسته کمک ۱.۹ تریلیون دلاری بایدن و برنامه‌های بلند پروازانه بایدن برای سرمایه گذاری در زیرساخت‌ها نیاز دارند. با این وجود، برخی از تندرو‌ها در واشنگتن از تحولات اخیر ابراز نارضایتی کردند، در حالی که دولت ایالات متحده سرانجام ممکن است تسلیم نجات توافقی شود که تعدادی از مشاوران برجسته سیاست خارجی بایدن، از جمله فرستاده وی در ایران رابرت مالی و مشاور امنیت ملی جیک سالیوان در آن مشارکت دارند.
تهدید سخت اسرائیل در صورت بازگشت آمریکا به برجام
رای الیوم نیز در گزارشی به تازه‌ترین تحولات ایران پرداخته و نوشته: در حالی که ایران خواستار رفع فوری تحریم‌های آمریکا علیه این کشور شده است، تل آویو از گزینه‌های سخت برای ممانع از دستیابی ایران به سلاح اتمی می‌گوید.
در این گزارش آمده است: دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل در واکنش به گام‌های مثبت دولت آمریکا در قبال ایران طی روز‌های گذشته، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که اسرائیل به عهد خود مبنی بر ممانعت از دستیابی ایران به سلاح اتمی پایبند است و مواضع اسرائیل نسبت به برجام تغییر نخواهد کرد. در این بیانیه ادعا شده که بازگشت به توافق هسته‌ای ایران راه را برای دستیابی این کشور به سلاح اتمی روشن‌تر خواهد کرد و اسرائیل گفتگو‌های مستمری را در این حوزه با دولت آمریکا پیگیری می‌کند.
