کاخ سفید در برابر چالش دشوار شکستن دیوار تحریم‌ها

رویداد۲۴ مقامات سیاست خارجی دولت ترامپ در پاییز 2020 با پیش بینی اینکه مدت زمان حضور آنها در دولت به زودی به پایان خواهد رسید، با برپا کردن «دیوار تحریم» در صدد پایدار کردن یکی از سیاست های ناموفق خود یعنی اعمال فشار حداکثری علیه ایران برآمدند. هدف آنها همانطوری که خودشان به وضوح اعلام می کردند، تضعیف توانایی دولت بعدی در بازگشت به توافق هسته ای سال 2015 معروف به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بود. و به نوشته رسانه «آکسیس»، دستیاران ترامپ درست پس از شکست او در انتخابات طرحی را برای اعلام مجموعه جدیدی از تحریم ها علیه ایران تا زمان تحلیف رئیس جمهوری جو بایدن در 20 ژانویه به اجرا گذاشتند.

با توجه به اینکه مذاکرات در وین به طور پیوسته برای رسیدگی به توافق بر سر مراحل لازم برای احیای برجام ادامه دارد ، معماران دیوار تحریم ها بار دیگر شکست خود را پیش بینی می کنند و از اینکه باور و دیوار تحریمی آنها به طور همزمان فرو می ریزد، خرسند نیستند. سناتورهای برجسته جمهوری خواه و اعضای مجلس نمایندگان نامه هایی را تهیه و به رئیس جمهوری ارسال کرده اند تا او را به خودداری از «هرگونه امتیازدهی یک طرفه» از طریق لغو تحریم ها، بازدارند. مارک دوبویتس که در نقش خود به عنوان رئیس بنیاد دفاع از دموکراسی ها مفهوم دیوار تحریم ها را جنجالی کرد، با انتشار یک مجموعه توئیت از 9 آوریل، ادعاهایی را مطرح کرد که نمونه آنها از این دست بود: «بایدن با تسهیل در تحریم های مرتبط با تروریسم به ایران میلیاردها دلار پیشکش می کند و این مبالغ به مثابه کمک به سپاه پاسداران و پاداش برای فریب هسته ای مداوم خواهند بود.» سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران یک نهاد کاملا رسمی در این کشور است که توسط دولت ترامپ یک سازمان تروریستی خارجی نامیده شد.

در همین حال، مذاکره کنندگان در وین در تاریخ 6 آوریل دو کارگروه ایجاد کردند که مسئولیت یکی مشخص کردن تحریم هایی است که ایالات متحده باید در بازگشت به برجام لغو کند، و دیگری مسئول نگارش و رسیدگی به محدودیت هایی است که ایران برای احیای برجام باید به آنها بازگردد. در رابطه با مورد اول، راب مالی، فرستاده ویژه آمریکا در امور ایران، و ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه، هر دو گفته اند که ایالات متحده «آندسته از مجازات ها را که مغایر با توافق هسته ایست» لغو خواهد کرد. اما پرایس توضیح نداد که آیا این مساله تحریم های برچسب زده شده به صورت ضد تروریسم را نیز شامل می شود یا خیر. البته پاسخ باید مثبت باشد چرا که برخی از این تحریم ها صریحا به منظور صریح ممانعت از بازگشت دولت جدید ایالات متحده به توافق هسته ای اعمال یا مجددا برچسب زده شده اند.

بیشتر بخوانید: آمریکا قصد ندارد همه تحریم‌ها را لغو کند

شاهین های ایران تصور می کردند که با تحمیل مجموعه ای از تحریم های جدید تحت عنوان مبارزه با تروریسم یک دیوار امن و مقاوم سیاسی ایجاد کرده اند؛ چرا که چه کسی حاضر می شود چنین تحریم هایی را تسهیل کند و خطر تبدیل شدن به یک تسهیل کننده تروریسم را به جان بخرد؟ با این وجود، وقتی برچسب زدن ها آشکارا سیاسی می شوند، خطر خنثی سازی آنها نیز از نظر سیاسی قابل مدیریت می شود. اکثریت آمریکایی ها از بازگشت کشورشان به برجام حمایت می کنند؛ توافقی که به وضوح لغو تحریم های بانک مرکزی ایران، شرکت ملی نفت و دیگر سازمان ها این کشور که درگیر در تجارت نفت هستند را ایجاب می کند.

اگرچه مقامات ایرانی اصرار دارند که «همه» مجازات های اعمال شده از سال 2016 باید به طور قابل تایید لغو شوند تا ایران به پیروی از برجام بازگردد، اما تاکید تهران عمدتا بر فروش نفت بوده است. یک مستند 52 دقیقه ای که توسط دفتر رهبر معظم انقلاب آیت الله علی خامنه ای در 8 آوریل منتشر شد، به ویژه به تحریم های اعمال شده علیه وزارت نفت و بانک مرکزی ایران پرداخته بود. خزانه داری آمریکا در یک اقدام کاملا سیاسی این ارگان ها را به دلیل ارتباط با حزب الله تحریم و نیروی قدس سپاه پاسداران را در سال 2019 سازمان تروریستی نامگذاری کرد. برایان اُتول در مقاله ای برای شورای آتلانتیک این تدابیر را «قرص سمی» توصیف کرد چون هرگونه اجرای عملی برجام را مسموم می کنند.

درست همانطور که ترامپ می خواست، با گل آلود شدن آب های تحریم ها گره گشایی از بیش از 1500 برچسب زنی مجدد تحریم ها که با برجام تناقض دارند، به یک کار پیچیده و سیاسی تبدیل شده که مستلزم سازش هر دو طرف آمریکایی و ایرانی است. اهمیت این وظیفه اقدام اگرچه به طور ناگزیر مساله ترتیب بندی را پیش آورده، اما دو طرف را به این درک مشترک رسانده که لزوما هیچ کدام نباید اولین گام را بردارند و می شود همزمانی حاکم باشد.

در همین حال، مساله محدودیت زمانی نیز وجود دارد و دو طرف باید تا پایان ماه مه بر سر قدم های مشترکی که برمی دارند، توافق کنند. وقتی کارزار انتخابات ریاست جمهوری ایران آغاز شود، احتمالا مذاکره برای طرف ایرانی دشوار خواهد شد. باشد. نکته مهم تر، انقضای توافق ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای به تعویق انداختن اجرای قانون تصویبی مجلس برای متوقف کردن اجرای پروتکل الحاقی در 21 ماه مه است. بایدن برای عمل به تعهد کارزار انتخاباتی خود مبنی بر بازگشت به توافق هسته ای و اطمینان از عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای، باید دیوار تحریمی ترامپ را خراب کند. هرچه زودتر بهتر.