حوادث پنج قاره جهان به روایت عکاس فرانسوی

رویداد۲۴ مارک ریبو،  عکاس فرانسوی و خالق بیش از ۵۰ هزار عکس از پنج قاره جهان، یکی از سرشناس‌ترین عکاسان نیمه دوم قرن بیستم محسوب می‌شود. او به گوشه و کنار جهان ازجمله ایران، افغانستان و چین سفر کرده و علاوه بر ثبت لحظات حساس تاریخی، زندگی مردم را در فرهنگ‌های مختلف به تصویر کشیده است. موزه هنر‌های آسیایی «گیمه» در پاریس نمایشگاه مفصلی از آثار مارک ریبو در۱۲ فوریهٔ ۲۰۲۱ برگزار کرده است.

مارک ریبو دوربین‌های سبک و قابل حمل را ترجیح می‌داد و نظرش این بود که «دوربین نیست که عکاس رو می‌سازد این نگاه عکاس است که اهمیت دارد» جایی دیگر می‌گوید: «عکاسی‌ نمی‌تواند دنیا را تغییر دهد، اما می‌تواند تغییرات دنیا را ثبت کند.»

مارک ربیو در سال ۱۹۲۳ در شهر لیون، فرانسه به دنیا آمد کودکی و نوجوانی اش را در شهر لیون گذراند و از طریق برادرش جان با عکاس معروف هانری کارتبه برسون ملاقت کرد البته این عکاس را از قبل میشناخت و تصمیم گرفت عکاس شود و به خاطر همین به پاریس مهاجرت کرد.

مارک ربیو از مکان‌های معروف پایتخت میدان ووژ، کلیسای نجران و برج ایفل بازدید کرد و از آن‌ها عکاسی کرد، او رنگ زدن برج ایفل را تصویر کرد مجموعه کاملی از عکس‌های که در سال ۱۹۵۳ نقاش‌ها را در حال کار کردن بر روی برج ایفل نشان میدهد که یک روز کامل هنگام کار و هنگام ناهار آن‌ها را دنبال کرده است.

یکی از عکس‌ها از بقیه فرق داشت این عکس یکی از معروف‌ترین عکس‌های ریبو عکس نقاشی بود که در حال آوازخواندن برج ایفل را نقاشی می‌کرد و تصویر محوی از پاریس در بک گراند عکس وجود داشت؛ و دو عکاس معروف هانری کارتبه برسون و رابرت کاپا این عکس را برای چاپ انتخاب میکنند و این عکس به مجله لایف فروخته میشود.

لایف در آن دوران یکی از مهمترین مجلات مصور آمریکا بود به لطف چاپ این عکس مارک ریبو وارد آژانس مگنوم شد که قدم مهمی در مسیر حرفه‌ای به عنوان عکاس بود، چون این آژانس بسیار فعال و به ریبو این امکان را میداد از راهنمایی‌های دیگر عکاسان این آژانس استفاده کند.

عکاسان آژانس ریبو را تشویق می‌کردند که سفر کند و کشور‌های دیگر را کشف کند، ریبو اول به انگلستان و سپس به طرف مشرق زمین سفر میکند سفری که طی آن این عکاس سی ساله خود و دنیارو همزمان کشف میکند ریبو برای این سفر طولانی از جورج راجر یکی از عکاسان مهم مگنوم یک دوربین قدیمی می‌خرد و از خانه جورج راجر در بیروت به سمت استانبول به راه می‌افتد.
یکی از عکس‌های سفر عکس لاک پشت در جاده است که در واقع نمایانگرضرب آهنگ این سفر طولانی است.

مارک ریبو میگوید: «من بیشتر گردشگرم تا عکاس» او در عکاسی عجله نمیکرد با صبر حوصله پیش میرفت و به راهش ادامه میدهد تا به ایران میرسد در این میان نه تنها به انقلاب و عناصر مهم آن یعنی امام خمینی، زن و حجاب پرداخته بلکه سعی کرده، فرهنگ آن دوره از تاریخ ایران را به تصویر بکشد؛ و سپس به افغانستان میرود که برایش حکم ورود به جهانی سراسرراز آلود و ناشناخته دارد آن هم برای عکاس جوانی که تا به حال سفر نکرده بود و این اولین سفر طولانی مدت در طول زندگیش بود.

در ادامه سفر از مرزعبور میکند و به پاکستان می‌رسد در آنجا از کارگاه‌های ساخت اسلحه‌های دست سازعکاسی میکند به طر ف شمال ادامه میدهدو از شمال وارد هندوستان میشود و به مدت یکسال در هندوستان می‌ماند این سفر در نهایت در سال‌های ۱۹۵۷ _ ۱۹۵۸ به چین و ژاپن ختم می‌شود.

ریبو اول ژانویه ۱۹۵۷ به چین قدم میگذارد از همان ابتدا در قطاری که او را ازهنک گنگ به کانتون میبرد شروع به عکاسی میکند چین برای او کشف بزرگی بود و ثمره آن ثبت تصاویر نادر است، چون در آن زمان تقریبا هیچ عکاسی خارجی اجازه سفر به چین را نداشتند عکاس‌ها ریبو برای غربی‌ها و حتی امروزه برای خود چینی‌ها اسنادی هستند که اهمیت تاریخی دارند.

ریبو مصمم میشود که دوباره به چین برگردد، سال‌ها منتظر ویزای دوم میماند و بلاخره این سفر دوم در سال ۱۹۶۵ میسر میشود. مارک ریبو مجددا از وجوه مختلف زندگی شهری در پکن و کارخانه‌ها عکاسی میکند عکاسی در کشوری که در حال صنعتی شدن است و آموزه‌های چین و کمونیستی در حال جا افتادن است در این عکس‌ها میشود سر آغاز انقلاب فرهنگی چین را دید.

عکس‌های دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی عکس‌های که بیشتر گزارشی هستند تصاویری از استقلال کشور‌های افریقا به ویژه الجرایر هستند، ریبو از ۱۹۶۳ _ ۱۹۶۰ چندین بار به الجزایر سفر میکند عکس معروف ریبو دختری که گل به دست دارد عکس معروف و نمادین است که خیلی‌ها آن را میشناسند بدون آنکه بدانند عکاسش چه کسی است.

عکس‌های او پر جزییات‌اند و چشم را در سطح عکس به گردش وا می‌دارند و هر بار نکته‌ای تازه برای مخاطبشان به ارمغان می‌آورند.

شیوه‌ی عکاسی او ساده‌تر از این حرف‌هاست که بخواهد آن ویژگی که در آن سال‌ها پررنگ شمرده می‌شد و «شاهد بودن» نام داشت را دنبال کند. مارک ریبو شیوه‌ی عکاسی‌اش را اینگونه شرح می‌دهد و همین توصیه را برای عکاسان جوان دارد:

«به خودت بگو عکاسی یک شغل کوچک روزمره است. بچسب به کنجکاوی‌ات، به عنوان یک دغدغه لدت‌بخش با آن رفتار کن، تا جایی که می‌توانی با دست کشیدن از چیز‌هایی که تو را به خانه وصل می‌کند به عکاسی‌ات پروبال بده، چون وابستگی‌هایی که داری نگرانت می‌کند و وقتی نگران باشی نمی‌توانی خوب ببینی»

ریبو در ۳۰ ماه اوت سال ۲۰۱۶ میلادی در سن ۹۳ سالگی درگذشت. او یکی از آخرین بازماندگان نسل عکاسان بزرگ سدۀ گذشته بود.