«فروشنده» گزینه‌ مناسب با بخت کم در اسکار

رویداد۲۴-بعد از حواشی فراوان سرانجام فروشنده به عنوان نماینده ایران برای شرکت در مراسم اسکار انتخاب شد. 

انتخاب یک فیلم برای مراسم اسکار همیشه موافقان و مخالفانی دارد. دو دیدگاه مختلف درباره معرفی فیلم به آکادمی اسکار وجود دارد. دیدگاه اول دیدگاهی است که معتقد است باید فیلمی را به آکادمی اسکار معرفی کنیم که مروج ارزش‌های جامعه ایرانی باشد.

دیدگاه دوم دیدگاهی است که اولویت را به کسب جایزه اسکار می‌دهد.

هر کدام از این دیدگاه‌ها طرفدارانی بین جامعه فرهنگی کشور دارد. برای تحلیل انتخاب فروشنده باید ابتدا ماهیت و شکل برگزاری جایزه اسکار را بشناسیم و بعد درباره انتخاب این فیلم برای جوایز سالانه اسکار اقدام به صدور رای نماییم.

اسکار بیش از آن‌که یک جشنواره سینمایی باشد، یک جشن سینمایی است. جشنواره‌های دیگر جهان بنابر سیاست‌های خودشان هیئت انتخابی دارند که فیلم‌های آن جشنواره را انتخاب می‌کنند و برای هر بخش هیئت داورانی را بر می‌گزینند که فیلم‌های منتخب در هر رشته را انتخاب کنند. جشنواره‌هایی مثل کن، ونیز، برلین و ... چنین جشنواره‌هایی هستند. 

جشنواره‌هایی که محل معرفی و کشف اولیه فیلم‌های ساخته شده در سراسر جهان هستند. علاوه بر این فیلم‌هایی که در این جشنواره‌ها جوایز اصلی را می‌برند پخش‌کننده خوبی هم نصیبشان می‌شود و شانس اکران گسترده در سینماهای جهان هم پیدا می‌کنند.

حکایت اسکار و جایزه آن حکایتی یک‌سر متفاوت با این جشنواره‌هاست. اسکار یک جشن سینمایی است و به جمع‌بندی بررسی آثار یک سال سینمایی آمریکا و جهان می‌پردازد. 

در اسکار هیئت انتخاب مشخصی وجود ندارد و اعضای آکادمی علوم و هنرهای سینمایی که شامل اکثر رشته‌ها و گرایش‌های سینمایی است منتخبان هر رشته را انتخاب می‌کند.

این افراد آرای خود را به صورت مخفیانه اعلام می‌کنند. هیچکس حتی رئیس آکادمی اسکار از انتخاب نفرات برگزیده خبر ندارد و نمی‌تواند برنده را تا لحظه اعلام حدس بزند. بنابراین نحوه کسب جایزه اسکار متفاوت از سایر جشنواره‌های جهانی است.

اسکار جدای از تفاوتی که با جشنواره‌های دیگر دارد، اهمیت و امتیازهای متفاوتی هم دارد. موفقیت در اسکار برای هر کشوری مساوی است با کسب بازار آمریکای شمالی علاوه بر بازار سایر نقاط جهان. سالانه تمام کشورهای جهان فیلم منتخب کشورشان را به مراسم اسکار ارسال می‌کنند. اما در نهایت نه فیلم و از آن نه فیلم پنج فیلم به فهرست نهایی جوایز راه پیدا می‌کنند.

این راه‌یابی و کسب جایزه احتمالی باعث می‌شود بحث و نظرهای بیشتری درباره فیلم انجام شود و فیلم و فیلم‌ساز بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرند. ساختار جایزه اسکار به این شکل است که حضور در میان نامزدهای نهایی است که بحث و جدل درباره فیلم‌ها را داغ‌تر می‌کند و در نهایت این برنده نهایی است که در صدر توجه ویژه منتقدین و تماشاگران قرار می‌گیرد و بازار آمریکای شمالی را به تسخیر خود در می‌آورد.

اسکار برای حضور فیلم‌ها در این جشن قوانینی وضع کرده که تمامی کشورهای شرکت‌کننده ملزم به رعایت آن هستند. قوانین آکادمی علوم و هنرهای سینمایی برای شرکت فیلم‌ها در بخش اسکار خارجی زبان به این شرح است:

-تولید در خارج از ایالت متحده آمریکا و دیالوگ‌هایی اساساً به زبان غیر انگلیسی

-نخستین اکران عمومی در کشور مبدا در یک سال گذشته به مدت یک هفته به قصد منفعت مالی تهیه کننده و سینمادار. بر مبنای مدارکی که به آکادمی ارائه می‌شود این اکران باید حداقل در یک سالن سینمای ثابت اتفاق افتاده باشد

-برخورداری از شرایط اکران و تبلیغ برمبنای عرف موجود در سینما

-عدم پخش عمومی پیش از اکران سینمایی مگر در مراسم‌های غیر انتفاعی فرهنگی

-ارائه گواهی کشور معرفی کننده مبنی بر حضور اتباع یا مقیمان کشور معرفی‌کننده به عنوان عوامل تولید خلاقه فیلم

-عدم ضرورت نمایش عمومی فیلم معرفی شده در ایالت متحده آمریکا

طبق سنوات گذشته هیئت انتخاب منتخب، همراه با تابش رئیس بنیاد سینمایی فارابی و شهسواری رئیس خانه سینما برای انتخاب نماینده سینمای ایران در اسکار در روز بیست و چهار شهریور تشکیل جلسه دادند. اعضای هیئت انتخاب شامل این افراد بود:

پوران درخشنده ( کارگردان)، محمد بزرگ‌نیا(کارگردان)، تورج منصوری( فیلمبردار)، سعید عقیقی(فیلمنامه‌نویس و منتقد سینمایی)، امیرحسین علم‌الهدی(دبیر شورای سیاست‌گذاری گروه هنر و تجربه)، شهرام مکری( کارگردان)، اکبر نبوی(تهیه‌کننده و منتقد سینمایی) و امیر اسفندیاری(معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی)

در برآوردهای اولیه همه فیلم‌هایی که قابلیت حضور در مراسم اسکار را داشت مورد بررسی قرار گرفت  و با رای‌گیری هشت فیلم به فهرست اولیه منتخب برای حضور در اسکار راه یافتند.

ابد و یک روز (سعید روستایی)، چهارشنبه، 19 اردیبهشت(وحید جلیلوند)، ناهید(آیدا پناهنده)، اژدها وارد می‌شود(مانی حقیقی)، ایستاده در غبار(محمد حسین مهدویان)، دختر(رضا میرکریمی)، لانتوری(رضا درمیشیان) و فروشنده(اصغر فرهادی).

با حذف سه فیلم ابد و یک روز، اژدها وارد می‌شود و چهارشنبه،19 اردیبهشت این فهرست به پنج فیلم تقلیل پیدا کرد که نهایتاً فروشنده به عنوان نماینده سینمای ایران برای مراسم اسکار امسال انتخاب شد.

انتخاب فروشنده از قبل قابل پیش‌بینی بود. این درست است که فروشنده کیفیت آثار گذشته اصغر فرهادی را ندارد، اما با توجه به درخشش در جشنواره کن و کسب دو جایزه اصلی و داشتن پخش‌کننده خارجی انتخاب این فیلم انتخاب معقولانه‌ای به نظر می‌رسید.

هر چند که فیلم‌های ایستاده در غبار، اژدها وارد می‌شود، دختر و ابد و یک روز به لحاظ کیفیت سینمایی آثار شاخص‌تری بودند، اما فروشنده امتیازاتی داشت که سایر فیلم‌ها از آن بی‌بهره بودند. یک پخش کننده خارجی نسبتاً معتبر و درخشش در جشنواره فیلم کن نکات متمایز کننده فروشنده نسبت به سایر رقبای داخلی بود.

این مزایا باعث شد که فروشنده به عنوان نماینده سینمای ایران برای مراسم اسکار انتخاب شود.

آیا فروشنده شانسی دارد؟

به نظر نمی‌رسد فروشنده برنده جایزه اسکار امسال باشد. دلیل اول این‌که فروشنده به نسبت جدایی پخش‌کننده ضعیف‌تری دارد. پخش‌کننده فروشنده در آمریکا شرکت «گروه رسانه‌ای کوهن» است که شرکت چندان معتبری در زمینه بازاریابی اسکار نیست. در سالی که جدایی موفق به کسب جایزه اسکار شد پخش این فیلم را شرکت«سونی پیکچرز کلاسیک» بر عهده داشت. 

شرکتی که استاد معرفی فیلم‌ها در فصل جوایز است.  با نگاهی به برندگان ده سال گذشته متوجه می‌شویم که در هفت سال از این ده سال پخش‌کننده فیلم برنده اسکار «سونی پیکچرز کلاسیک» بوده است.

از طرف دیگر، فروشنده نتوانسته است اجماع جهانی یکسانی را بین منتقدان ایجاد کند. فروشنده علاوه بر این‌که طرفدارانی دارد، مخالفان سرسختی نیز دارد. نکته سوم به رویکرد آکادمی برمی‌گردد. اصغر فرهادی پنج سال پیش جایزه اسکار را برده است. در این سال‌ها کمتر پیش آمده که آکادمی بعد از مدت کوتاهی جایزه خود را به یک فیلم‌ساز تکراری بدهد.

چرا که آکادمی قصد دارد با گسترش کشورهای دریافت‌کننده اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان سینما را در سراسر جهان گسترش دهد.

در خوشبینانه‌ترین حالت فروشنده می‌تواند به جمع پنج فیلم نهایی اسکار راه پیدا کند و درصد بسیار کمی شانس برای پیروزی داشته باشد.

در حالی که اکثر جامعه هنری به انتخاب فروشنده فکر می‌کردند، گروهی از اهالی فرهنگ و هنر به انتخاب بادیگارد ابراهیم حاتمی‌کیا تاکید می‌ورزیدند. با این توضیح که اگر فیلم را برای تک‌تک اعضای آکادمی اسکار ارسال کنیم بادیگارد از شانس خوبی برای حضور در جمع نهایی فیلم‌ها برخوردار است. روشی که این دوستان پیشنهاد می‌دهند عملاً غیرممکن است.

علاوه بر این اسکار پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد. بعد از انتخاب فروشنده بحث‌های فراوانی در زمینه این انتخاب در خواهد گرفت.

چرا که گروهی اصرار به ارسال فیلم‌هایی دارند که مطابق با ارزش‌ها و هنجارهای جامعه ایرانی باشد و عده‌ای دیگر بر این عقیده‌اند که حضور در اسکار برای کسب جایزه است و حضور کشوری در این مراسم زمانی معنا دارد که بتوان شانسی برای کسب جایزه داشت. به هر حال فروشنده نماینده سینمای ایران شد و باید منتظر ماند و دید آیا این فیلم می‌تواند موفقیت‌های جدایی را تکرار کند یا خیر؟