مقام اروپایی: مذاکرات وین ممکن است از نیمه دوم ماه آگوست آغاز شود

رویداد۲۴ روزنامه وال‌استریت‌ژورنال نوشت: ایران طی یک سال گذشته در توانایی خود برای ذخیره اورانیوم غنی شده پیشرفت قابل توجهی داشته است و این وضعیت، تلاش دولت بایدن برای احیای برجام را پیچیده‌تر می‌کند.

واشنگتن به دنبال احیای توافقی است که دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در سال ۲۰۱۸ از آن خارج شد.

بیشتر بخوانید: به سرانجام رساندن برجام اولویت دولت سیزدهم است / مذاکره نوعی جنگ، منتها جنگ دیپلماتیک است

ایران پس از چند هفته که از آخرین دور مذاکرات وین می‌گذرد روز چهارشنبه اعلام کرد که پس از شروع دوره ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی در ماه آینده، آماده بازگشت به میز مذاکره خواهد بود.

مقامات آمریکایی و اروپایی تخمین می‌زنند که ایران در حال حاضر می‌تواند ظرف دو تا سه ماه، اورانیوم غنی شده کافی برای تولید سلاح هسته‌ای را به دست آورد.

مقامات آمریکایی می‌گویند آن‌ها در حال حاضر اطمینان دارند که بازگشت به مفاد توافق سال ۲۰۱۵، زمان گریز را به حدود یک سال می‌رساند.

رابرت مالی، نماینده آمریکا در امور ایران روز چهارشنبه به شبکه خبری سی ان ان گفت: "اگر ایران همچنان برنامه هسته‌ای خودش را گسترش دهد و توافقی هم شکل نگیرد، ممکن است زمانی برسد که دیگر توافق اصلی برای ما منافع منع اشاعه‌ای نداشته باشد. البته هنوز به آن نقطه نرسیده‌ایم. "

ارزیابی زمان گریز ایران بسته به پیش فرض‌های ارائه شده در مورد تجهیزات فنی این کشور، توانایی استفاده از آن و سرعت گسترش ظرفیت آن. متفاوت است.

برخی از مقامات اروپایی حاضر در گفتگو‌ها معتقدند اگر این پیمان به سرعت هم احیا شود، زمان گریز ایران کمتر از یک سال خواهد بود و نگران هستند که در صورت ادامه گفتگوها، تهران به فعالیت‌های هسته‌ای خود ادامه دهد.

نگرانی اصلی مقامات غربی این است که ایران فن آوری مورد نیاز برای به کارگیری بهتر برخی سانتریفیوژ‌های پیشرفته را که از آن‌ها برای غنی سازی اورانیوم استفاده می‌کند، فرا گرفته است. به ویژه، ایران در استفاده موثر از سانتریفیوژ‌های نسل دوم موسوم به IR-۲M مهارت بیشتری به دست آورده است.

ایران در سال ۲۰۱۶ بیش از هزار دستگاه IR-۲M داشت، اما طبق این توافق از استفاده از آن‌ها منع شد. دیپلمات‌های غربی در آن زمان معتقد بودند ایران از دانش کافی جهت استفاده از این دستگاه‌ها برخوردار نیست. چندین دیپلمات ارشد غربی می‌گویند که اکنون شرایط تغییر کرده است.

طی سال گذشته، ایران بیشتر ماشین‌های IR-۲M خود را مستقر کرده است - که سه تا چهار برابر سریعتر از سانتریفیوژ‌های مجاز ایران در برجام است و ایران از آنچه بسیاری از ناظران انتظار داشتند، کار را با سرعت و موفقیت بیشتری انجام داده است.

برجام علاوه بر محدود کردن نوع سانتریفیوژ‌های ایران، این کشور را به حذف دو سوم سانتریفیوژ‌های خود واداشت. همچنین بر اساس این توافق، مقدار اورانیوم غنی شده‌ای که ایران مجاز به داشتن آن است، ۳۰۰ کیلوگرم تعیین شد و سطح غنی سازی مجاز نیز به ۳.۶۷ ٪ محدود شد.

پس از آنکه ترامپ از توافق خارج شد و تحریم‌های اقتصادی را علیه ایران اعمال کرد، تهران گام به گام برای گسترش فعالیت‌های هسته‌ای خود حرکت کرد.

ایران اکنون اورانیوم غنی شده با خلوص ۶۰ درصد تولید می‌کند. هفته گذشته، آژانس بین المللی انرژی اتمی گزارش داد که ایران برنامه‌هایی برای تولید فلز اورانیوم غنی شده ارائه داده است، فلز اورانیوم در سلاح هسته‌ای نیز استفاده می‌شود، ولی ایران می‌گوید این فلز را برای استفاده صلح آمیز تولید می‌کند.

تهران همچنین دسترسی بازرسان بین المللی به تأسیسات هسته‌ای اصلی خود در نطنز را محدود کرده و از تمدید توافق با آژانس بین المللی انرژی اتمی برای تحویل فیلم‌های ضبط شده و سایر مواد نظارتی به آژانس، امتناع ورزیده است.

با توجه به پیشرفت ایران در سانتریفیوژها، مقامات اروپایی رویکرد سه جانبه جدیدی را برای افزایش زمان گریز پیشنهاد کرده اند. آن‌ها علاوه بر نگه داشتن سانتریفیوژ‌های پیشرفته در انبار و مهر و موم کردن آن ها، می‌خواهند ایران زیرساخت‌های الکترونیکی مورد استفاده برای کار با ماشین آلات ممنوع شده تحت برجام را برچیند و ظرفیت تولید سانتریفیوژ‌های جدید را کاهش دهد.

مذاکره‌کنندگان در وین در آستانه توافق بر سر ارسال ذخایر اورانیوم ایران به روسیه بوده‌اند. به گفته چندین نفر که در این مذاکرات شرکت داشتند، ایران اصرار دارد که اجازه نخواهد داد سانتریفیوژ‌های پیشرفته اش از بین برود.

دیپلمات‌های غربی در مورد استراتژی ایران برای مذاکرات دو عقیده متفاوت دارند. برخی می‌گویند که تهران می‌خواهد توافق سال ۲۰۱۵ را احیا کند، اما ایرانی‌ها با این تصور که اشتیاق دولت بایدن برای خنثی کردن یک بحران احتمالی هسته‌ای می‌تواند واشنگتن را به اعطای امتیازات بیشتر سوق دهد، فعلا آن احیای برجام را به تاخیر می‌اندازند. یک مقام ارشد اروپایی گفت مذاکرات وین، که در ۲۰ ژوئن به پایان رسید، ممکن است تا نیمه دوم ماه آگوست دوباره آغاز شود.

مقامات غربی می‌گویند، ایران از سرعت کند مذاکرات برای کسب دانش فنی برگشت ناپذیر در مورد فلز اورانیوم، سانتریفیوژ‌ها و تولید اورانیوم غنی شده با درجه بالاتر استفاده می‌کند.

اما در مقابل، مقامات دیگری معتقدند در ایران مباحثاتی جدی درباره اینکه آیا این کشور اصلاً باید به برجام بازگردد یا نه در جریان است.

رئیسی، رئیس جمهور جدید ایران، در جریان رقابت‌های انتخاباتی از احیای توافق هسته‌ای حمایت کرد، اما بلافاصله پس از آن گفت که تیم وی ابتدا نتایج مذاکرات را تاکنون بررسی خواهد کرد.

اختلاف نظر ایران در مورد شرایط بازگشت به توافق گاه به افکار عمومی نیز کشیده شده است. در اوایل این هفته، حسن روحانی، رئیس جمهور فعلی ایران از برخی انتقاد کرد که اجازه نمی‌دهند مذاکرات به نتیجه برسد.

سیاستمداران و رسانه‌های تندرو مدت هاست که با توافق هسته‌ای مخالفت می‌کنند. روحانی اخیرا گفت، "آن‌ها فرصت را برای دستیابی به توافق از این دولت گرفتند. "

ایران تاکنون اصرار داشته است که ایالات متحده ابتدا باید تمام تحریم‌های دوران ترامپ، از جمله تحریم مربوط به حقوق بشر و تروریسم را لغو کند، برای خروج از برجام غرامت دهد و تضمین کند که دیگر از توافق خارج نخواهد شد.

مقامات آمریکایی و اروپایی می‌گویند این خواسته‌ها پذیرفته نخواهد شد.