رمزگشایی از پیام مهمان عربی تهران؛ حسین حامل یک دعوت است
رویداد۲۴ وزیر خارجه عراق روز سه شنبه راهی تهران شد تا با مقامات کشورمان دیدار کند. او که پیش از این به ریاض و آنکارا هم سفر کرده بود با پیام دعوتی از سوی نخست وزیر، برای ابراهیم رییسی رییس جمهور ایران مهمان ایران شد. اجلاسی که قرار است اخر ماه میلادی در بغداد برگزار شود نظر بسیاری را به خود جلب کرده است. این اتفاق در حالی روی می‌دهد که کشور‌های خاورمیانه که با سیاست‌های جدید بایدن روبه رو شده اند، هر یک به دنبال ایجاد اتحاد‌های تازه‌ای برای خود هستند و حضور مقامات رده بالای آنها در یک نشست می‌تواند فرصت‌های تازه‌ای را پدید بیاورد.
گفتگوی خبرآنلاین با قاسم محبعلی، کارشناس خاورمیانه در این زمینه:
وزیرخارجه عراق در شرایطی به ایران آمده که این کشور خودش کشمکش‌هایی در مورد ماندن یا نماندن امریکایی‌ها دارد. از سوی دیگر عربستان و ایران هم اخیرا گفتگو‌هایی با یکدیگر در بغداد داشته اند. برخی گمانه زنی می‌کنند که سفر فواد حسین با این دو مساله در ارتباط است. چنین تحلیلی تا چه اندازه درست است؟
این سفر اینطور که اعلام شده هدفش دعوت ایران به اجلاسی هست که قرار است در بغداد با حضور کشور‌های منطقه برگزار شود. از جمله کشور‌هایی که دعوت شده یا دعوت می‌شوند ایران و عربستان و مصر و اردن و.. هستند. این تلاشی است برای بازگرداندن عراق به سطح منطقه و بازسازی موقعیت این کشور که بعد از سقوط صدام به شدت لطمه خورده بود و قدرت منطقه‌ای خود را از دست داده بود. حالا بغداد به رهبری مصطفی الکاظمی تلاش می‌شود تا روابط متوازنی در منطقه ایجاد شود و عراق با همه کشور‌های خاورمیانه چه عربی و چه غیر عربی روابط داشته باشد و خودش را به عنوان قدرت منطقه‌ای اثبات کند.
آنها باید سعی کنند تا بین کشور‌های منطقه نقش سازنده اجرا کنند. کاهش تنش بین ایران و عربستان و نقشی که عراق در این زمینه برای خودش در نظر گرفته هم در همین مسیر تعریف می‌شود. تا ارامش بیشتری بین کشور‌های نزدیک به عربستان و نزدیک به ایران حکمفرما باشد.
اقای رییسی از سوی فوادحسین دعوت شده تا در اجلاس بغداد شرکت کند. در این اجلاس برخی دیگر از مهمترین کشور‌های خاورمیانه حضور خواهند داشت. اهمیت این نشست در شرایط فعلی چیست؟
فعلا نمی‌توانیم از این نشست ارزیابی روشنی کنیم. معمولا در خاورمیانه این گونه اجلاس‌ها لزوما منجر به نتیجه مثبت نشده و حتی ممکن است اختلافات را بین طرفین افزایش دهد. اما همانطورکه اشاره کردم عراقی‌ها می‌خواهند در منطقه از موقعیت بهتری برخوردار شوند و از این طریق این حد از تشنج در خاورمیانه را کاهش دهند تا به وضعیت منطقه و خودشان کمک کنند. امریکایی‌ها هم ممکن است با این موضوع همراه باشند تا کمک کنند به اینکه سیاست کاهش درگیری‌های ایالات متحده در خاورمیانه، راحت‌تر دنبال شود.
بیشتر بخوانید: چه روز‌هایی در انتظار خاورمیانه است؟ / تغییرات ژئوپلتیک در منطقه در راه است
برخی می‌گویند که عراق قصد دارد که بین ایران و عربستان گفتگویی در حاشیه این اجلاس ایجاد کند. حضور ولیعهد عربستان و اقای رییسی در بغداد تا چه اندازه کمک کند تا دو کشور به سمت بهبود روابط بروند؟
اگر این اتفاق بیفتد، با توجه به تجربه‌ای که وجود دارد وقتی مناسبات ایران و عربستان بهبود پیدا می‌کند که گفتگو در سطوح بالا صورت بگیرد. وگرنه گفتگو در سطح‌های پایین فقط بین دو کشور جنبه ارزیابی دارد که اگر برداشت‌ها مثبت باشد، سطوح بالا به میان می‌آیند. اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد و تهران و ریاض در سطوح بالا با هم گفتگو کنند، حداقلش این است که فاصله شان را کاهش می‌دهد و هم در مورد کشور‌های یمن و لبنان و عراق هم اوضاع بهبود یابد. چون اگر دو کشور بخواهند روابط خود را بهتر کنند نیازمند این هستند که رفتارهایشان را مقداری تغییر دهند.
برگردیم به پیامی که فواد حسین می‌تواند برای ایران بیاورد. دو دیدگاه وجود دارد. یکی اینکه این از طرف ایالات متحده پیامی به سمت ایران بیاید و دیگری مربوط به ریاض است که می‌گویند بعید نیست که فواد حسین از سوی مقامات عربستان پیام آور باشد. کدام یک از این دو دیگاه می‌تواند به واقعیت نزدیک‌تر باشد؟
این بخشی به نیاز عراقی‌ها بر می‌گردد. اینکه بگوییم عراق می‌تواند یک میانجی باشد به ویژه در مورد امریکا و ایران نمی‌توان چنین شانی را برای بغداد قائل شد. اما در مورد ایران و عربستان ممکن است که پایتخت این کشور جایی باشد تا دو طرف بتوانند مذاکره با یکدیگر داشته باشند. اما نه عراق در آن موقعیت است و ابزارش را دارد تا ایران و عربستان را مجاب کند تا اختلافاتشان را کاهش دهند و نه ریاض و تهران چنین تمایلی خواهند داشت. بلکه فعلا و با توجه به شرایط ممکن است از موقعیت به وجود آمده از سوی عراق استفاده کنند.
یعنی عراق از چشم عربستان و ایران نمی‌تواند جایگزینی برای عمان به عنوان میانجیگر منطقه باشد؟ تا زمان زنده بودن سلطان پیشین این کشور معمولا این گونه ماموریت‌ها به مسقط داده می‌شد. اما حالا که آنها کمی عقب نشسته اند به نظر می‌رسد که بغداد سعی دارد خود را در این نقش جا بدهد.
عراقی‌ها دارند چنین تلاشی را می‌کنند. عمان میانجی محسوب نمی‌شد، ولی پیام‌ها را منتقل می‌کرد تا زمینه‌ای به وجود بیاید تا طرفین گفتگو کنند. وزن عراق و عمان متفاوت است. این کشور شرایط ویژه‌ای هم دارد و کانون مناقشات ایران و آمریکا و ایران و عربستان است. در بغداد می‌خواهند با متوازن کردن روابط بین این کشور ها، عراق را از وضعیت فعلی خارج کنند تا به جایی برسند که هیچ کدام از این کشورها از ابزار عراق برای پیشبرد اهدافشان استفاده نکنند.
