آماری جالب از میزان اضطراب ایرانیان در اوایل کرونا

رویداد۲۴ این ویروس به دلیل قابلیت انتقال زیاد، حتی در صورتی که فرد بدون علامت باشد، می‌تواند سرایت کند. تعداد بسیار بالای موارد ابتلا و میزان زیاد مرگ‌ومیر منجر به مشکلات روانی مانند استرس، اضطراب و افسردگی در بین کادر پزشکی و همچنین در جامعه شده و وحشت عمومی ناشی از شیوع ویروس کرونا علائم اضطراب را افزایش داده است. 

این علائم مربوط به پاسخ محافظتی طبیعی بدن در برابر استرس ناشی از بیماری همه‌گیر است. سیستم پاسخ به استرس می‌تواند دو جنبه مثبت و منفی داشته باشد. با وجود این‌که این سیستم پاسخ به استرس، باعث ایجاد علائمی می‌شود، می‌تواند با افزایش سازگاری برای افراد مزایای بلندمدتی داشته باشد. بنابراین، پاسخ به استرس تا حدودی یک مکانیسم ضروری و مفید است.

البته اضطراب مفرط و دائمی یک مشکل ناتوان‌کننده است که رنج قابل‌توجهی را برای فرد و اطرافیانش ایجاد می‌کند. همچنین اضطراب می‌تواند باعث علائمی مانند تب، تعریق، تنگی نفس و ... شود و به دلیل این‌که این علائم با علائم بیماری کووید-۱۹ مشترک است، می‌تواند برای افراد گیج‌کننده باشد. به علاوه؛ اضطراب می‌تواند باعث تغییرات فیزیولوژیک و تضعیف سیستم ایمنی شود و بدن را در برابر عوامل بیماری‌زا، آسیب‌پذیر کند.

تحقیقات قابل‌توجهی که در مورد نقش تاب‌آوری در شرایط مختلف انجام شده، نشان می‌دهد که تاب‌آوری می‌تواند به افراد در مواجهه با ناملایمات استرس‌زای زندگی کمک کند و با تعدیل موقعیت‌های استرس‌زا، مهارت‌های حل مسئله را افزایش دهد.

با این وجود، پیشگیری از اضطراب در بین افراد، آموزش اصول بهداشتی به آن‌ها و حفظ آرامش موضوع مهمی است. بر همین اساس؛ پژوهشگران با انجام یک مطالعه، با بررسی شدت اضطراب، استرس و تاب‌آوری در ایرانیان، نیازهای سلامت روان آن‌ها را شناسایی کردند.

این مطالعه مقطعی ۲۸ اسفند ۱۳۹۸ تا ششم فروردین ۱۳۹۹ انجام شد و پژوهشگران با طراحی یک پرسش‌نامه آنلاین ۷۰ هزار و ۱۸۰ نفر از ۳۱ استان کشور را از نظر میزان استرس، اضطراب و تاب‌آوری مورد بررسی قرار دادند و داده‌های به‌دست آمده با استفاده از روش‌های آماری تحلیل شدند.

بررسی این پرسش‌نامه‌ها نشان داد که بیشتر شرکت‌کنندگان در این مطالعه مرد (۶۴.۳ درصد)، متاهل (۷۵.۸ درصد)، دارای مدرک تحصیلی لیسانس (۳۷.۶ درصد)، دارای سطح درآمد متوسط ​​(۷۰.۴ درصد) و فاقد شرایط مزمن قبلی (۸۰.۹ درصد) بودند. میانگین سنی شرکت‌کنندگان نیز  حدود ۴۱ سال بود.

بیشتر بخوانید: رصدخانه اجتماعی کرونا: صدمات و مرگ و میر ویروس در افراد فقیر و غنی تفاوت دارد

در این مطالعه؛ اکثر ایرانیان در طول اپیدمی کووید-۱۹ دارای اضطراب متوسط تا شدید (۸۰.۱۷ درصد) بودند. سطح بالای استرس بیش از حد در  ۶.۶ درصد از افراد گزارش شد. اکثر افراد (۵۹.۴ درصد) سطح متوسط ​​و ۳۴ درصد از افراد سطح پایین استرس را گزارش کردند. اکثر افراد سطوح تاب آوری متوسط ​​(۴۷.۱ درصد) و بالا (۴۸.۹ درصد) را گزارش کردند.

بررسی‌های این مطالعه نشان داد که جنسیت و وضعیت تاهل تنها متغیرهایی بودند که با اضطراب و تاب‌آوری ارتباط معنی‌داری داشتند. مرد بودن، به طور قابل توجهی با سطح تاب‌آوری بالاتر و سطح اضطراب پایین‌تر مرتبط بود. وضعیت تاهل نیز به طور قابل توجهی با سطوح تاب‌آوری مرتبط بود. مجرد بودن و بیوه یا مطلقه بودن، به طور قابل توجهی با تاب‌آوری بالاتر و با اضطراب کمتر همراه بود.

یافته‌های به‌دست‌آمده از این تحقیق حاکی از آن است که در روزهای ابتدایی همه‌گیری کووید-۱۹، اکثر افراد در طول اپیدمی کووید-۱۹ دارای اضطراب متوسط ​​تا شدید و سطح بالایی از تاب‌آوری بودند و اکثریت شرکت کنندگان دارای سطح متوسط ​​استرس بودند.

همچنین کمترین شیوع اختلالات روان‌پزشکی در استان سیستان و بلوچستان و بیشترین شیوع این اختلالات در استان سمنان بوده است. طبق این بررسی مرد بودن و مجرد بودن، تنها متغیرهایی بودند که به طور معنی‌داری با اضطراب و تاب آوری مرتبط بودند. سن، جنسیت و تحصیلات به طور قابل توجهی با برانگیختگی استرس بیش از حد مرتبط بود.

پژوهشگران این مطالعه با توجه به نتایج به‌دست آمده می‌گویند که سطوح بالا و متوسط ​​اضطراب و استرس در ایرانیان می‌تواند تأثیرات منفی بر رفاه و عملکرد افراد داشته باشد و منجر به مشکلات جدی شود. همچنین، انعطاف‌پذیری بالا در طول رویدادهای منفی زندگی (مانند همه‌گیری کووید-۱۹ ) با رفاه در زندگی افراد مرتبط است.

به گفته پژوهشگران این مطالعه؛ یکی از محدودیت‌های این تحقیق روش نمونه‌گیری آن بود و شرکت‌کنندگان به صورت تصادفی انتخاب نشده بودند. ولی با این حال به دلیل حجم نمونه بزرگ که حدود یک‌دهم درصد از جمعیت ایران را پوشش می‌داد، بازنمایی قوی از جامعه ایران بود. همچنین جمع‌آوری داده‌ها به صورت آنلاین نیز می‌تواند به عنوان یک محدودیت باشد؛ چرا که همه به اینترنت دسترسی ندارند. به علاوه در این مطالعه ابتلا و یا عدم ابتلای افراد به کووید-۱۹ بررسی نشده بود، در صورتی که این عامل می‌ت احتمالا نقش مهمی در میزان استرس افراد داشته باشد.

در انجام این مطالعه حمید شریف‌نیا از دانشگاه علوم پزشکی ساری، الهام اخلاقی و سمانه ترکیان از دانشگاه علوم پزشکی ایران، وحید خسروی از دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد، رضا اعتصامی از دانشگاه شهید باهنر کرمان، Erika Sivarajan Froelicher از دانشگاه کالیفرنیای ایالات متحده آمریکا و سعید پهلوان شریف از دانشگاه تیلور مالزی با یکدیگر مشارکت داشتند.