نتیجه دور جدید مذاکرات هسته‌ای ایران در قطر چه خواهد شد؟

رویداد۲۴ زینب غبیشاوی: تهران در روزهای آتی محل رفت و آمد مقامات مختلف سیاسی از سایر کشورها بوده است، از امیر قطر و سرگئی لاوروف تا رافائل گروسی و جوزف بورل. همه این رفت و آمدها در راستای احیای برجام بوده است. چنانچه پس از سفر بورل به ایران مشخص شد که قرار است مذاکرات وین در منطقه از سر گرفته شود. برخی منابع از دوحه پایتخت قطر به عنوان مرکز مذاکرات نام برده‌اند. سوال مهم برای مخاطبان خبر این بود که آیا دور جدید مذاکرات به سرانجام خواهد رسید؟ جلال خوش‌چهره کارشناس سیاست خارجی به این سوال پاسخ داده است.

او به رویداد۲۴ می‌گوید: آن چیزی که رخ داده، حاصل اراده ایران و آمریکا به میانجی‌گری اتحادیه اروپاست و ابتکار عمل این دور از گفت‌وگوها را اتحادیه اروپا برعهده گرفته است. اگرچه دولت‌های دیگر در منطقه مانند قطر، عراق و عمان و چه خارج از منطقه تلاش کردند، اما مهم اراده‌ای است که برای به فرجام رساندن مذاکرات شکل گرفت.

خوش‌چهره می‌گوید: اگر قرار است بدانیم این دور از مذاکرات چه شکل و شمایلی دارد، موضوع به همان شام سه نفره‌ بروکسل با حضور جوزف بورل، رابرت مالی و انریکه مورا برمی‌گردد که نشان می‌دهد سایر اعضا گروه مذاکره ۴+۱ اختیارات خود را به این گروه سه نفره تفویض کردند؛ به معنای دیگر گره کار از ابتدای کار مذاکرات جدید در وین، اختلافات میان ایران و آمریکا بود و تمام مدت مذاکرات به رسیدن به تفاهم ‌ میان دو کشور گذشت که به دلایل مختلف به بن‌بست رسید. بعد از یک دوره توقف سه ‌ماهه این بار هم ایران هم آمریکا با میانجی‌گری بروکسل مرکز اتحادیه اروپا توافق کردند با همدیگر وارد گفتگو شوند.

خوش چهره اینگونه توضیح داده است: «نتیجه‌ای که می‌شود از این موضوع گرفت این است که ایران با لحاظ موارد حداکثری خودش و واشنگتن نیز با حفظ مواضع حداکثری که داشت، قاعدتا به یکسری تعدیل در مواضع خود تن دادند و تفاهم کردند که گفتگو کنند و به نظرم به نتیجه هم خواهد رسید.»

بیشتر بخوانید: دستاورد سفر بورل به تهران/ آیا در مذاکرات هسته‌ای دریچه‌ای جدید باز شده است؟

این کارشناس با بیان اینکه در این دور از مذاکرات تعداد مذاکره‌کنندگان کم شده است و به نوعی ایران و آمریکا روبروی هم قرار گرفتند و مذاکرات مستقیمی را انجام می‌دهند، گفته «به نظرم مذاکرات پیش رو به گفتگوهای مستقیم ختم می‌شود. اظهارات امیرعبدالهیان در نشست خبری خود با لاوروف حاکی از این بود که اگر طرف‌ها به تفاهم دست پیدا کنند، برای توافق روبروی هم نیز خواهند نشست.»

او ادامه داد: این تغییر نشان از این دارد که تهران و واشنگتن با توجه به تحرکات منطقه تلاش می‌کردند علیه برجام اقداماتی را انجام دهند اما انجام مذاکرات در منطقه می‌تواند این حلقه را بشکافد و در عین حال با توجه به سفر ماه آینده جو بایدن به منطقه، آن آرایشی که اسرائیل و دولت‌های همسو با خودشان تلاش می‌کردند از حیث نظامی، امنیتی و سیاسی مشکلاتی را ایجاد کنند. این تغییر مکان می‌تواند آرایش و این حلقه را برهم بزند و معماران آینده منطقه را دچار تشویش کند.»

خوش‌چهره با بیان اینکه به دور جدید مذاکرات خوشبین هستم چرا که ایران هم پیشقدم شده است، تصریح کرد: سخنانی که از روز گذشته تاکنون درباره توافق مطرح می‌شود، جو مثبتی به راه انداخت و شاهد تغییر قیمت در بازار سکه و ارز هم بودیم. برخلاف اینکه می‌گفتند برجام به اقتصاد و معیشت گره نخورده است و تاثیری در اقتصاد و تورم ندارد، نشان داده می‌شود که سیاست خارجی بر اقتصاد ما سایه انداخته است و اگر برای روابط خارجی خود چاره‌اندیشی نکنیم، بازار ما که تاثیر مستقیم از سیاست خارجی دارد، دچار بحران‌های متعددی خواهد شد. متاسفانه اقتصاد ما به سیاست خارجی ما گره خورده است و توافق علاوه بر کاهش قیمت‌ها، تاثیر روانی هم بر بازار می‌گذارد. 

این کارشناس سیاست خارجی به سفر اخیر الکاظمی نخست وزیر عراق به ایران اشاره کرد و گفت: این سفر دو وجه دارد، اولا فراموش نکنیم تمام پدیده‌های سیاسی به هم ارتباط دارند و بر هم تاثیر می‌گذارند. یکی از دولت‌هایی که به طور غیر رسمی تلاش می‌کرد سیاست‌های تهران و واشنگتن را به هم نزدیک کند، دولت عراق بود. اگرچه قطر و عمان همواره در میانجی‌گیری‌ها مطرح می‌شدند، اما عراق هم نقش فعالانه‌ای داشت و بعدها نتیجه تلاش‌ها مشخص می‌شود. اما سفر اخیر نخست وزیر عراق به ایران بیشتر به مسائل داخلی عراق مرتبط است.

خوشچهره به نقش روسیه در این دور از مذاکرات اشاره کرد و گفت: روسیه، چین ، آلمان و ... حرف‌های خودشان را زده‌اند و اروپا در آخرین دور از مذاکرات وین، اعلام کردند که آنچه که می‌خواستیم بگوییم و باید انجام شود، به نتیجه رسیده‌ایم و حرفی برای گفتن نداریم و مشکل فقط اختلافاتی است که میان مواضع حداکثری ایران و آمریکا قرار دارد. در این دور جوزپ بورل ابتکار عمل را به دست گرفته و طرف‌های اصلی را روبروی هم قرار داد. چرا که مانع اصلی احیای برجام، اختلافات ایران و آمریکا است بر سر مواضع حداکثری‌هایشان است. از همین رو آمدند فارغ از جنجال‌هایی که وجود دارد، مذاکرات را از حیث رسانه‌ای به منطقه آرام‌تری آوردند که ایران، آمریکا  و جوزف بورل به عنوان واسطه قرار است باهم گفتگو کنند. این یعنی آوردن مذاکرات از وین به منطقه جنبه نمادین دارد و مخالفان برجام را در منطقه مایوس می‌کند.

او توضیح می‌دهد که روسیه هم موافقت خود را برای انجام مذاکرات را در سفر اخیر لاوروف به ایران نشان داده است. روسیه می‌خواهد نزدیکی بیشتری با آمریکا داشته باشد چرا که در جنگ اخیر روسیه و اوکراین، سختی‌های متعددی را به لحاظ تحریم ها از سوی آمریکا متحمل شد. از همین رو چراغ سبز روسیه به مذاکرات برجامی ایران، حاکی از ترمیم تنش‌های خود و آمریکا است. چین هم برای مذاکرات موافقت خود را اعلام کرده است. 

خوش‌چهره با بیان اینکه مذاکرات احیای برجام طبیعتا دو الی سه هفته به طول خواهد انجامید، گفت: در عین حال طبیعی است که با ضرب الاجلی که آژانس برای روشن کردن دوربین‌های خاموش شده در مراکز هسته‌ای ایران داده است، این موضوع هم مانند سایر موضوعات مورد بحث قرار خواهد گرفت. اگر روند به همین شکلی که هست پیش برود و اگر مخالفان برجام خرابکاری نکنند، ما در هفته‌های آتی اتفاقات بسیار خوبی را شاهد خواهیم بود.