حمله روسیه به اوکراین چگونه به ضرر ایران تمام شد؟

رویداد۲۴ مارک ناتز در Responsible State وابسته به اندیشکده کوئینسی نوشت: همانطور که دیدار‌های سطح بالای اخیر بین رهبران روسیه و ایران نشان می‌دهد، روابط مسکو و تهران از زمان آغاز حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ همچنان قوی باقی مانده است. با این حال، جنگ جاری در اوکراین، پیامد‌های منفی جدی برای ایران داشته است. عواقبی که ممکن است با ادامه جنگ بدتر شوند. با وجود این، به نظر می‌رسد تمایل ایران برای همکاری با روسیه همچنان ادامه خواهد داشت.

در ادامه این مطلب آمده است: پوتین رئیس جمهور روسیه و رئیسی رئیس جمهور ایران در ۲۹ ژوئن در حاشیه اجلاس سران خزر در ترکمنستان با یکدیگر دیدار کردند. پوتین در این دیدار خاطرنشان کرد که تجارت روسیه و ایران در سال ۲۰۲۱، ۸۱ درصد و چند ماه ابتدایی ۲۰۲۲ رشد ۳۱ درصدی داشته است. رئیسی هم گفت «هیچ چیزی مانع از پیشرفت روابط تجاری و اقتصادی ما نشده و نخواهد بود».

رئیسی به همکاری روسیه و ایران در زمینه انرژی و مواد غذایی و همچنین همکاری روسیه و ایران در سوریه «و سایر حوزه‌ها» اشاره کرد و اینکه این امر نه تنها برای روسیه و ایران بلکه برای کل منطقه «مفید» است. رئیسی همچنین به همکاری مشترک در زمینه حمل و نقل، ترانزیت، ماهیگیری، گردشگری و در خصوص دریای خزر اشاره کرد.

سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، چند روز قبل از این اجلاس، برای دیدار با همتای ایرانی خود به تهران رفت. لاوروف حمایت خود را از احیای برجام اعلام کرد که دولت ترامپ در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از آن خارج کرده و دولت بایدن و ایران هنوز در مورد آن به توافق نرسیده اند. از سرگیری اشکال مختلف همکاری‌های اقتصادی روسیه و ایران از جمله اتصال سیستم راه آهن روسیه و ایران از طریق ترکمنستان و قزاقستان مورد بحث و بررسی قرار گرفت. مسائل نظامی، امنیتی و دیگر مسائل بین المللی - از جمله "مقابله با یکجانبه گرایی" (یعنی ایالات متحده) - نیز مورد بحث قرار گرفت.

بیشتربخوانید: جنگ اوکراین و آینده برجام

با وجود این نمایش همبستگی در بالاترین سطح، جنگ در اوکراین پیامد‌های منفی متعددی برای ایران داشته است. مانند سایر کشور‌های خاورمیانه، ایران نیز از اوکراین و روسیه گندم وارد می‌کرد. محاصره صادرات گندم اوکراین توسط روسیه و همچنین عدم تمایل روسیه به فروش بیشتر گندم خود، باعث افزایش قیمت گندم و محدود کردن عرضه گندم برای همه کشور‌های واردکننده گندم از جمله ایران شده است. مانند سایر کشورها، این امر به ناآرامی در ایران به دلیل افزایش قیمت مواد غذایی منجر شده است. این مشکل پیامد مستقیم تهاجم روسیه به اوکراین است، اما ظاهرا مسکو مایل یا قادر به کمک به تهران در بهبود آن نیست.

عده‌ای در ابتدا تصور می‌کردند که تحریم صادرات نفت روسیه توسط غرب با تقویت تقاضا برای نفت به ایران کمک خواهد کرد. در عوض، صادرات نفت ایران از آغاز حمله روسیه به اوکراین کاهش یافته است. به این دلیل که روسیه با ارائه تخفیف‌هایی بسیار بیشتر از ایران، توانست صادرات نفت خود به چین و هند را افزایش دهد. به گفته یک کارشناس، مسکو مایل به هماهنگی با تهران در زمینه صادرات نفت نبوده است. دقیقا برخلاف رد درخواست‌های آمریکا برای افزایش تولید نفت توسط عربستان سعودی و امارات متحده عربی که نشان دهنده تمایل آن‌ها برای پایبندی به توافقات با روسیه در اوپک پلاس است. ایران در نهایت با افزایش تخفیف خود بر صادرات نفت پاسخ داد، اما این مسابقه تخفیف به نفع ایران نیست.

روسیه به طور مشابه از طریق کاهش شدید قیمت فولاد خود برای مشتریان آسیایی ایران از جمله افغانستان، چین، کره جنوبی و تایلند، صادرات فولاد ایران را کاهش داده است.

همچنین گزارش‌های ضد و نقیضی وجود دارد که روسیه برخی از نیرو‌های خود را از سوریه برای استقرار مجدد در اوکراین خارج کرده است. اگر چنین باشد، از نظر تئوری فرصتی را برای ایران فراهم می‌کند تا نفوذ خود را در سوریه نسبت به روسیه افزایش دهد. با این حال، این مسئله در واقعیت شاید به معنای افزایش بار بر دوش نیرو‌های ایران و حزب‌الله برای دفاع از اسد در برابر مخالفان داخلی مختلف آن باشد – که شاید با عقب‌نشینی روسیه دلگرم شوند.

ایران از توافق روسیه و اسرائیل برای نادیده گرفتن حملات اسرائیل به مواضع ایران و حزب الله در سوریه، خوشحال نیست. اگر مسکو واقعاً سطح حضور نیرو‌های خود را در سوریه کاهش دهد، اسرائیل ممکن است به جای تمایل به برطرف کردن حساسیت‌های روسیه، به دنبال افزایش حملات خود باشد – چیزی که احتمالاً تهران از آن استقبال نخواهد کرد. محکومیت اخیر حملات اسرائیل توسط وزارت خارجه روسیه نشان می‌دهد که حملات اسرائیل در سوریه ممکن است حتی با وجود نیرو‌های روسی در آنجا افزایش یابد.

پس جنگ روسیه در اوکراین چندین مشکل جدی برای ایران ایجاد کرده است. با این حال، این بدان معنا نیست که ایران احتمالاً از روسیه جدا می‌شود یا علیه روسیه موضع می‌گیرد. تا زمانی که روسیه و ایران هر دو با ایالات متحده و غرب به طور گسترده‌تر در تضاد باشند، تهران احتمالاً علی‌رغم جنبه‌های منفی کنونی به روابط خود با مسکو ادامه می‌دهد و مسکو آن را می‌داند.