آرایش نظامی جنگ روسیه و اوکراین چگونه تغییر کرد؟/ زلسنکی در نقش مهاجم

رویداد۲۴ علیرضا مکی: ۲۴ فوریه سال جاری ارتش روسیه به اوکراین حمله کرد؛ عمده تحلیلگران بر این باور بودند که ظرف کمتر از یک هفته با سقوط دولت کی‌یف، زمینه‌های تجزیه اوکراین به دو بخش شرقی و غربی و استقرار یک دولت نزدیک به روسیه فراهم می‌شود. اما این نبرد تا کنون بیش از ۳ ماه به درازا انجامیده و عجیب‌تر آنکه ارتش روسیه در دو مقطع زمانی در اول آوریل و پانزدهم آوریل ناچار به عقب‌نشنینی از کی‌یف و خارکف شده است.

نکته حائز اهمیت در مورد عقب‌نشینی روسیه از خارکف مرکز استان دونتسک این است که این شهر صنعتی اوکراین در فاصله‌ای کمتر از ۳۰ کیلومتری از مرز روسیه قرار گرفته و تسلط بر این شهر به عنوان مرکز تلاش‌های تاکتیکی ارتش روسیه به منظور قطع ارتباط میان نیرو‌های اوکراین در نیمه شمالی و نیمه جنوبی با عبور از رودخانه دنیپرو را تشکیل می‌داد.

روسیه تا کنون تجهیزات و نفرات زیادی از دست داده است، با این حال بزررگترین پیروزی مسکو در این نبرد تصرف شهر بندری ماریوپل واقع در شمال خلیج ازوف در تاریخ ۲۰ می‌ بود که با تسلیم نیرو‌های اوکراینی باقی مانده کارخانه آزوفستال بعد از بیش از ۸۰ روز محاصره میسر شد. پیروزی که گرچه یک پیروزی تاکتیکی تقدیم ارتش روسیه کرد، اما با توجه به هزینه انسانی و تجهیزاتی که صرف شد برای روس‌ها پیروزی گران‌قیمتی بود؛ چنانچه روس‌ها در حملات بالگرد‌های رزمی و جنگنده‌های اوکراین طی چندین نوبت از جمله حمله دو بالگرد رزمی اوکراین به تاریخ اول اوریل به مخازن نفتی استان بلگورود روسیه نمونه‌ای از همین از دست رفتن توان نظامی آنها بود.

با کوتاه شدن طول جبهه‌های عملیات روسیه و محدود شدن عملیات به شرق اوکراین و خرسون در جنوب، تمرکز نیرو‌های اوکراینی نیز تغیر کرده است. به عبارت بهتر امروز نیرو‌های اوکراینی از فاز دفاعی که به منظور متوقف کردن ماشین جنگی روسیه طراحی شده بود به فاز تهاجمی تغییر رویکرد داده‌اند. اگر تا دیروز عملیات گروه‌های ضد زره مبتنی بر تسلیحات ضد زره ارسالی نماد این جنگ بود امروز آتش‌بار متقابل توپخانه‌های دوربرد دو طرف این وضعیت را مشخص می‌کند.

ارتش اوکراین با در نظر داشتن تحولات میدان نبرد محور تلاش‌های خود را در فاز فعلی در جبهه جنوب در استان خرسون قرار داده است تا از تثبیت وضعیت در این منطقه جلوگیری کرده تا از این طریق از جبهه غرب رودخانه دنیپرو به نیرو‌های روس واقع در امتدد خط رودخانه مستقر در ملیوتپول فشار لازم را وارد کند. این در حالی است که روس‌ها سعی می‌کنند با محاصره مرکز ایالت دنباس توان رزمی نیرو‌های اوکراینی را در این منطقه تضعیف و در نهایت راهی به سوی غرب رودخانه دینپرو به عنوان مرکز تلاش‌های دو طرف باز کنند.

بیشتر بخوانید: جنگ روسیه و اوکراین تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

روس‌ها از نظر نظامی در موقعیتی نیستند که آفند جدیدی را در جبهه جدیدی با موفقیت آغاز کنند زیرا در اظهارات جدید مقامات روس خواستار توقف تحریم‌ها به ازای رفع محاصره بنادر اوکراین به منظور صادرات غله این کشور شده‌اند.

به عبارت بهتر روس‌ها فهمیده‌اند با توجه به تحولات کلان راهبردی در حوزه خارج از میدان رزم از جمله تحریم‌های شدید اقتصادی و همچنین احتمال عضویت سوئد و فنلاند در ناتو، به مشکل برخورده‌اند و روسیه با توجه به این مسئله سعی دارد با استفاده از بحران‌هایی نظیر بحران قیمت مواد غذایی در سطح جهانی به عنوان اهرمی به منظور چانه‌زنی بر سر میز مذاکرات استفاده کند. مخصوصا که روس‌ها دولت بایدن را دولتی ضعیف قلمداد می‌کنند.

با این شرایط به نظر می‌رسد که در صورت عدم رفع تحریم‌ها وضعیت بحران قیمت‌های مواد غذایی در آینده‌ای کوتاه‌مدت تشدید می‌شود و این مسئله می‌تواند با وخیم‌تر شدن شرایط روسیه در اوکراین بدتر نیز شود. مسئله‌ای که برای عمده کشور‌های جهان سوم و همینطور بخش بزرگی از دولت‌های منطقه می‌تواند پیامد‌های اقتصادی و امنیتی در بر داشته باشد.