جزییات باورنکردنی از فعالیت‌های اقتصادی کمیته امداد
رویداد۲۴ اقتصاد ۲۴ نوشت: هم‌سنِ انقلاب اسلامی است، تقریبا چهل و پنج سال. برای محرومیت‌زدایی و رفع فقر از جامعه تاسیس شده است؛ سازمانی شبه‌دولتی که پشتیبانی از محرومان و مستضعفان و توانمندسازی آن‌ها شعار اصلی آن در بدو تولد بود.
کمیته امداد امام خمینی (ره)، در طول دوران فعالیت خود، خصوصا در مناطق محروم البته که حمایت‌های مالی و امدادی غیر قابل انکاری انجام داده است و در راستای شعار توانمندسازی نیازمندان و تخفیف در مصائب آن‌ها تا حدود بسیاری پیش رفته است، اما بنا به دلایلی به نظر می‌رسد نگاه مردم به کمیته امداد، آرام آرام رو به افول رفته است.
شفافیت در عملکرد اقتصادی کمیته امداد، احتمالا رابطه تنگاتنگی با اعتماد عمومی نسبت به این نهاد دارد. البته که میزان کمک‌های مردمی به کمیته امداد به‌طور معمول انجام می‌شود، اما اطلاعات مرتبط با سود‌های سالانه شرکت‌های زیرمجموعه کمیته امداد هنوز در دسترس نیست، مساله‌ای که در ایجاد افول نگاه مردم به این نهاد بی‌ارتباط نیست. در حوزه گردش مالی کمیته امداد، تصور عموم بر کمک‌های مردمی و بودجه دولت است. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که این دو مورد تمام ساز و کار اقتصادی این نهاد را تشکیل نمی‌دهد. هرچند جستجو در همین دو مورد هم اطلاعات جالب توجهی به دست خواهد داد.
کمک‌های مردمی در آینه آمار
باید گفت که کمیته امداد از منابع پرشمار مالی و سرمایه‌ای بهره می‌برد که صدقه و زکات، تنها بخشی از درآمد‌های آن است. همانطور که پیش‌بینی می‌شود، داده‌ها در این حوزه چندان متمرکز و به‌روز نیست، اما با جستجو در داده‌های برخی رسانه‌ها می‌توان به مواردی هرچند جزئی دست یافت.
ایرانی‌ها روزانه ۵۰۰ میلیون، ماهانه ۱۵ میلیارد تومان و سالانه ۱۸۰ میلیارد تومان به عنوان صدقه پرداخت می‌کنند. [خبر آنلاین به نقل از فارس، ۲۵ دی ۱۳۹۰]سعید ستاری، معاون مشارکت‌های مردمی کمیته امداد، میزان کمک‌های مردمی در سال ۱۳۹۱ را بالغ بر ۹۰۰ میلیارد تومان و میزان صدقات مردمی تنها در نوروز را ۱.۵ میلیارد تومان عنوان کرد. [پایگاه خبری تحلیلی انتخاب به نقل از ایرنا، ۲۸ فروردین ۱۳۹۲]بر پایه اعلام دفتر آمار کمیته امداد، درآمد کمیته امداد امام از محل صندوق‌های صدقات سال گذشته (سال ۱۳۹۱) حدود ۱۸۰ میلیارد تومان بوده است. [سایت عصر ایران به نقل از ایرنا، ۱ آذر ۱۳۹۲]همچنین در آبان ۱۳۹۳، کمیته امداد امام خمینی اعلام کرد که ماهیانه بیش از ۲۱ میلیارد تومان صدقه در ایران جمع‌آوری می‌شود. [سایت تابناک به نقل از خبرگزاری فارس]میزان مشارکت مردمی به کمیته امداد در سال ۱۳۹۵ معادل هزار و ۴۶۰ میلیارد تومان بوده است که به صورت نقدی و غیرنقدی به آن تحویل و به نقل از شبکه مجازی خیرین کشور، «صد در صد این مقدار صرف امور نیازمندان شده است.»
در سال ۱۳۹۶ نیز بر پایه اعلام کمیته امداد امام خمینی فقط در نیمه نخست آن سال بیش از ۱۵۳ میلیارد تومان در قالب صدقه به این نهاد کمک شده است که استان تهران با ۲۰ میلیارد تومان، اصفهان ۱۳ میلیارد تومان، خراسان رضوی ۱۱ میلیارد تومان، مازندران ۱۰ میلیارد تومان و استان فارس با ۹ میلیارد تومان بیشترین کمک‌ها را به خود اختصاص دادند.
در سال ۱۳۹۷ نیز ۳ میلیارد و ۲۸۶ میلیون تومان میزان کمک مردم به صندوق‌های صدقه بوده است. در سال ۱۳۹۹ هم ایرانی‌ها ۴ میلیارد و ۸۵۳ میلیون تومان به صندوق صدقات کمک کردند، این در حالی است که در سال ۱۳۹۸، این رقم ۳ میلیارد و ۸۹۳ میلیون تومان بود.
بیشتر بخوانید: رئیس انجمن مددکاران ایران: ادعای عجیب یک مقام مسئول؛ کودکان‌کار ۲۰ برابر والدینشان درآمد دارند!
در سال ۱۴۰۰ میزان کمک‌های مردمی به صندوق صدقات، ۶ میلیارد و ۱۱۷ میلیون تومان از روش‌های مختلف بود. لازم به ذکر است میزان کمک‌های مردمی در قالب خدمات، کالا، نقد و غیر نقد در مجموع ۹ هزار میلیارد بود.
در سال ۱۴۰۱ نیز مردم ایران ۷۳۰ میلیارد تومان از طریق صندوق صدقات و روش‌های الکترونیکی برای کمک به نیازمندان و مستمندان صدقه پرداخت کردند. [خبرگزاری فارس]همچنین بر اساس آخرین آمار‌های کمیته امداد، حدود ۵ میلیون صندوق خانگی در خانه‌های مردم و نزدیک به ۳۰۰ هزار صندوق در معابر و اماکن کشور وجود دارد و در سال ۱۴۰۱، حدود ۵۰۰ میلیارد تومان از محل صندوق‌های صدقات جمع‌آوری شده است.
آخرین داده‌های مربوط به زکات هم مرتبط با سال گذشته است. مجموع زکات پرداخت شده مردم در سال ۱۴۰۱، دو هزار و ۲۷۶ میلیارد تومان بوده که این رقم نسبت به سال ۱۴۰۰ با رشد ۳۴ درصدی همراه بود. از این میزان، ۱۴۰۰ میلیارد تومان زکات مستحب و ۵۵۳ میلیارد تومان نیز فطریات، کفارات و رد مظالم بوده است.
در مورد سال جاری نیز تنها داده موجود اظهارات رئیس کمیته امداد امام خمینی است که مدعی شده ️کمک‌های مردمی به کمیته امداد در سال ۱۴۰۲، ۵۵ درصد افزایش داشته، اما هنوز عدد و رقمی از این مبلغ، منتشر نشده است.
همچنین کمیته امداد مدعی است این مبالغ را در سرفصل‌های درمان (۱۴.۵ درصد)، ابن سبیل (نامشخص)، تحصیل (۱۲ درصد)، ازدواج و مسکن افراد نیازمند (۴۵.۵ درصد) هزینه کرده است.
صدقه به کمیته‌های امداد معمولاً به صورت متنوعی پرداخت می‌شود. نحوه پرداخت صدقه ممکن است به توافق بین کمیته و کمک‌کننده وابسته باشد. برخی از رایج‌ترین روش‌های پرداخت صدقه به کمیته‌های امداد عبارتند از:
نقدی: افراد می‌توانند صدقه خود را به صورت نقدی به کمیته امداد معطل کنند. این شامل واریز وجه به صندوق‌های کمیته یا مراجع مالی معتبر می‌شود.
بانکی: امروزه امکان پرداخت اینترنتی صدقه و کمک به کمیته امداد از طریق سایت‌ها و اپلیکیشن‌های موبایلی فراهم است. افراد همچنین می‌توانند از طریق درگاه‌های پرداخت بانکی، دستگاه پوز، مستر کارت و ... به کمیته امداد کمک کنند.
اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های مالی: بعضی از اپلیکیشن‌ها و پلتفرم‌های مالی مانند آپ، تاپ و ... نیز امکان پرداخت صدقه را فراهم می‌کنند، اما اصلی‌ترین پلتفرم مرتبط با این موضوع اپلیکیشن «صدقه» است.
پرداخت از طریق تلفن همراه: کمیته امداد گا‌ها به دریافت کمک‌ها و صدقات از طریق پیامک و یا ارائه کد‌های دستوری اقدام می‌کند.
دیگر روش‌های الکترونیکی: امکان استفاده از روش‌های الکترونیکی دیگر نیز وجود دارد مانند پرداخت با استفاده از کارت‌های هدیه یا کارت‌های پرداخت الکترونیکی یا حتی پرداخت اینترنتی صدقه در پایگاه اطلاع رسانی دفاتر مراجع تقلید.
کمیته امداد در اولویت بودجه
کمیته امداد و بهزیستی به سبب شرح وظایف خود تقریبا موازی و مشابه با هم، احتمالا جدی‌ترین رقبا در حوزه بودجه هستند. با این تفاوت که سازمان بهزیستی از نظر مالی، به طورکلی وابسته به دولت است، یعنی مانند کمیته امداد هیچ زمینه درآمدی ندارد. اما کمیته امداد، به واسطه صندوق‌های صدقات و جمع‌آوری کمک‌های مردمی، نهادی به شدت درآمدزاست. تنها تا خرداد سال ۱۴۰۰، درآمد کمیته امداد چیزی در حدود ۴۷ هزار میلیارد تومان بود، رقمی تقریبا دو برابر بودجه‌ای که قرار بود از دولت دریافت کند.
در جدول لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ نیز، دولت برای کمیته امداد ۲۵ هزار و ۷۸۱ میلیارد و ۵۳۷ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان بودجه در نظر گرفت که شامل برنامه ارائه خدمات یکپارچه دولت هوشمند (الکترونیکی): ۳ میلیارد تومان، برنامه سیاست‌گذاری، راهبری و توسعه خدمات بیمه‌ای: ۶۶۱ میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان، برنامه سیاست‌گذاری، راهبری و توسعه خدمات حمایتی: ۲۴ هزار و ۶۸۷ میلیارد و ۵۹۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان، برنامه راهبری و حمایت از اشتغال و توانمندسازی اجتماعی: ۴۲۹ میلیارد و ۶۹۵ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان و برای برنامه پژوهش‌های علمی، کاربردی، فناوری و فن‌آفرینی: ۱۵۰ میلیون تومان است.
برای سال جاری نیز بودجه کمیته امداد بیش از ۳۹ هزار میلیارد تومان بود که نسبت به سال گذشته افزایش ۳۸ درصدی را به همراه داشت.
علاوه بر این مساله برای سال جاری، نمایندگان مجلس لایحه‌ای را تصویب کردند که بر اساس آن، یک درصد از منابع حاصله از وصول عوارض ورود کالا و خدمات سازمان‌های مناطق آزاد به کمیته امداد (۶۰ درصد) و سازمان بهزیستی کشور (۴۰ درصد) واریز شود.
اما این مساله که کمیته امداد چقدر به برنامه‌هایی که دولت برای ارائه بودجه به آن لحاظ می‌کند وفادار است، سوالی است که پاسخ آن به راحتی حاصل نخواهد شد.
