مخالفت محیط‌زیست با ساخت معدن در زیستگاه یوزپلنگ ایرانی / تصمیم با رئیس‌جمهور است
فرهاد دبیری معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست، نسبت به احتمال درخواست احداث معدن موسوم به D۱۹ در یکی از حساس‌ترین زیستگاه‌های یوزپلنگ ایرانی گفت: حداقل تکلیف معاونت ما و به دنبال آن سازمان محیط زیست با این معدن روشن است. به دلیل آنکه این معدن واقع در منطقه حفاظت شده ماست و قانوناً نیز ما تا اینجای کار با موضع مخالفت جلو رفته‌ایم.
دبیری در تشریح روال قانونی صدور پروانه معادن در مناطق حفاظت شده گفت: ماده ۳ قانون حفاظت بهسازی محیط زیست می‌گوید وقتی سازمان محیط زیست می‌خواهد یک محدوده‌ای را حفاظت شده اعلام کند قبل از اینکه به شورای عالی محیط زیست ببرد تا تصویب شود باید موافقت دو وزیر را داشته باشد وگرنه اصلاً نمی‌تواند درخواستش را در دستورکار شورای عالی برای تصویب قرار بدهد. یکی موافقت وزیر جهاد کشاورزی است از این جهت که در آنجا طرح‌های جنگل‌داری و مرتع‌داری در حال اجرا نباشد چون اگر باشد ممنوعیت نه ولی محدودیت‌هایی ممکن است ایجاد کند به ویژه اگر منطقه مورد نظر پارک ملی باشد. یکی هم موافقت وزیر صنعت، معدن و تجارت که قبلاً وزیر صنایع و معادن نام داشت از این جهت که آنجا طرح‌های بهره‌برداری از معادن در حال اجرا نباشد یعنی پروانه اکتشاف و بهره‌برداری به عنوان حقوق مکتسبه صادر نشده باشد.
وی ادامه داد: اما بعد می‌گوید که اگر جایی محدوده حفاظت شده اعلام شد، بعد از آن اگر بخواهند معدنی را استخراج کنند باید موافقت شورای عالی محیط زیست را بگیرند. بنابراین بهره‌برداری از معادن در این محدوده‌ها ممنوع نیست اما موکول به موافقت است. شاید ماهانه درخواست چندین معدن به سازمان برسد و جلسات شورای عالی از ۵۰ سال پیش به این طرف چون باید حتماً رئیس جمهوری هم در آن حضور داشته باشد سالی یک بار و نهایتاً ممکن است سالی دو بار تشکیل شود. آن‌قدر هم موضوع داریم که نمی‌توان هر درخواست معدنی به نام هرکسی و با هر ابعادی و در هر نقطه‌ای را در این شورا بیاوریم و اصلاً نوبت به این‌ها نمی‌رسد.
به گفته وی شورای عالی محیط زیست دهه‌های پیش اختیار خودش را به وزارت صنایع و معادن و سازمان حفاظت محیط زیست واگذار کرد که اگر این دو دستگاه تفاهم کنند به منزله تأیید این شوراست.
برای ساخت معدن در زیستگاه یوز وارد مذاکره نمی‌شویم
معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: از آن به بعد این دو دستگاه با هم جلسات تعاملی دارند که وقتی در یک منطقه درخواست معدن می‌آید وزارت صنعت و معدن حمایت می‌کند و سازمان محیط زیست مخالفت می‌کند. در این جلسه، اگر محدوده مورد نظر در حاشیه منطقه باشد، نمونه‌های دیگری جای دیگر داشته باشد یا ارزش زیستگاهی نداشته باشد سازمان موافقت می‌کند. اما اگر در داخل و وسط منطقه باشد، یا جایی باشد که حساسیت بالایی دارد سازمان مخالفت می‌کند. سالیان سال است که بین ما و این وزارتخانه در مورد بهره‌برداری از معادن یعنی صدور پروانه اکتشاف و بهره‌برداری مجادله و نهایتاً تعامل هست که معدن احداث بشود یا نه و این روال کار ماست.
دبیری با اشاره به موضع سازمان در خصوص احداث معدن آنومالی شمالی یا D۱۹ تصریح کرد: در مورد این موضوع خاص ما ایستاده‌ایم و در آخرین نامه هم که به امضای خانم ابتکار رسیده گفته‌ایم که این چون درون منطقه ماست و زیستگاه یوزپلنگ آسیایی هم هست ما نمی‌توانیم موافقت کنیم. در نتیجه این درخواست اصلاً به کمیسیون تعامل دو دستگاه نرسید چرا که ما گفتیم اینجا زیستگاه یوز است و یوز برای ما حساسیت دارد و نمی‌توانیم در این مورد وارد مذاکره شویم. این را اعلام کردیم و آخرین نامه هم که از سمت ما ارسال شد و به امضای خانم ابتکار هم رسید اوایل آذرماه بود و گفتیم بر خلاف اهمیتی که معدن D۱۹ برای شما دارد ما نمی‌توانیم موافقت کنیم زیرا برای ما هم اهمیت فوق‌العاده دارد.
وی تأکید کرد: در اشترانکوه لرستان هم این مشکل را داشته‌ایم که بهترین معدنشان در بهترین منطقه ما بود و همیشه این تعارض وجود داشته است اما به هر صورت در این مورد ما ایستادگی کردیم و الان از دست این دو سازمان خارج است. با مخالفت ما الان این بستگی به خود دولت دارد که چه تصمیمی بگیرد. یا به شورای عالی می‌رود و یا هیئت وزیران در این مورد تصمیم می‌گیرد. چون قانونی هم داریم که سال ۱۳۵۳ تصویب شده و هنوز تغییر نکرده است و می‌گوید مواردی که بین سازمان با یک دستگاه دیگر اختلاف نظر وجود دارد به لحاظ مصالح عالی مملکت تصمیم با رئیس جمهور است. به همین دلیل حالا ممکن است این موضوع در نشست هیئت وزیران مطرح شود.
تصمیم نهایی خارج از اختیارات سازمان محیط زیست
معاون محیط طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست تأکید کرد: در صورت طرح درخواست معدن D۱۹ در نشست هیئت دولت خانم ابتکار همه مقاومت لازم را خواهند داشت. ما نامه رسمی به امضای خانم ابتکار را هم ارائه خواهیم کرد که نوشته‌ایم ما به دلیل اهمیت آن زیستگاه نمی‌توانیم موافقت کنیم.
دبیری در پایان با تأکید بر اینکه سازمان محیط زیست صد در صد در نشست هیئت دولت با این درخواست مخالفت می‌کند تصریح کرد: اینکه رئیس جمهوری چه تصمیمی بگیرند خارج از اختیارات سازمان است و ما امیدواریم که بتوانیم قانعشان کنیم.
خبرگزاری مهر در گزارشی نوشته بود ابتکار که پیشتر مخالفتش با آغاز به کار معدن سنگ آهن D-۱۹ را به دلیل نابودی یک زیستگاه حیاتی یوز با قید «فعلا» اعلام کرده بود اکنون باید در نشست هیئت دولت بر سر این موضوع به مذاکره بنشیند.
معدن آنومالی شمالی یا D۱۹ که استخراج سنگ آهن در محدوده آن در دستور کار دولت قرار گرفته، بین دوشهرستان بافق و اردکان مشترک است و در میان دو زیستگاه ارزشمند یوز قرار گرفته است. این معدن که یکی از بزرگترین ذخایر معدنی آهن در کشور به شمار می‌رود در جنوب پناهگاه حیات وحش دره انجیر و شمال منطقه شکار ممنوع آریز واقع شده است.
به گفته کارشناسان و براساس مطالعات انجام شده و تصاویر بدست آمده از یوزپلنگ آسیایی از سال ۱۳۹۰ تاکنون، این منطقه یکی از مهمترین کریدورهای مهاجرتی یوزپلنگ در کشور است. دست کم ۶ یوزپلنگ از همین منطقه بینابینی برای جابجایی میان منطقه دره انجیر و مناطق آریز و بافق استفاده کرده‌اند. این در شرایطی است که کل جمعیت یوزپلنگ کشور کمتر از ۴۰ عدد برآورد می شود.
