روحانیت و فقدان تک‌صدایی
رویداد۲۴| روزنامه هم‌میهن در یادداشت به قلم مهرداد خدیر و به بهانه واکنش تند کیهان به بیانیه اخیر مجمع مدرسین حوزه علمیه قم درباره جنایات اسرائیل از چندصدایی بین روحانیت و سابقه آن نوشته است.
در این یادداشت آمده: «واقعیت، اما این است که از روحانیت شیعه یک صدا شنیده نمی‌شود و تکثر و تنوع از ویژگی‌های آن است و اگر دو صدا پیشتر در قالب نوع نگاه به مقولۀ سیاست شنیده می‌شد اکنون درون روحانیت سیاسی وفادار به ساختار هم یک صدا شنیده نمی‌شود یا اگر هم یک صدا، اما طابق النعل بالنعل هم نیستند.»
معاون سردبیر «هم میهن» واکنش آیت‌الله سیدمصطفی محقق داماد به سخنان آقای سیدمحمدمهدی میرباقری در روز‌های اخیر را مصداق دیگری از چندصدایی در میان روحانیت دانسته و نوشته: «یک روحانی با مرتبۀ نزدیک به مرجعیت و منتسب به خاندان بنیان‌گذار حوزۀ علمیۀ قم که مورد احترام و وثوق طیف متنوعی از فقها و روحانیون و حقوق‌دانان است و شناخته‌شده‌ترین فقیه ایرانی در محافل مسیحی و خارج از کشور در بحث‌های حقوقی و الهیاتی که موضع یک روحانی برخاسته از مکتب مرحوم مصباح یزدی را نپسندیده و در واقع برنتافته است.
جالب اینکه عنوان آقای میرباقری «رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم» است و در این جایگاه سخن می‌گوید و آقای محقق‌داماد نیز رئیس دپارتمان مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران است و اتفاقاً دومی رسمیت دارد و آکادمی قم را در چارچوب نهاد‌های متعددی باید دانست که در کنار حوزه‌های علمیه و با ساختاری بین نظام آموزشی سنتی و مدرن پا گرفتند.»
وی در ادامه با تاکید بر اینکه «قصه محدود به تقابل فکری مجمع محققین با جامعه مدرسین نیست» نوشته: «می‌توان نوع مواجهۀ رئیس فقید جامعۀ مدرسین را که مقبول اصول‌گرایان است با یک مرجع تقلید – آیت‌الله سیدموسی شبیری‌زنجانی- به یاد آورد که از جانب آقای یزدی به خاطر شرکت در میهمانی ناهار جمعی از شاگردان و دوستان و جملگی هم‌منصوبان امام – چهره‌هایی، چون سیدمحمد خاتمی و موسوی‌خوئینی و عبدالله نوری- شماتت شد و خطاب به مرجع تقلید نوشت: «دیگر تکرار نشود!» انگار که مرجع تقلید باید برای نشست و برخاست‌های خود از رئیس حوزه یا رئیس جامعه اجازه می‌گرفته است. لحن و ادبیاتی که حتی اعتراض آقای صادق آملی‌لاریجانی را هم در پی داشت در حالی که میانه‌ای با میزبانان آیت‌الله ندارد، اما به تندی به آقای یزدی تاخت.»
نویسنده این یادداشت در ادامه نوشته: «اگر پیش از انقلاب بر سر مبارز بودن یا نبودن در میان روحانیون اختلاف درگرفت و به همین خاطر عده‌ای با عنوان «روحانی مبارز» صف خود را جدا کردند و در شورای انقلاب تفاوت -و نه اختلاف- بر سر این بود که روحانیت باید حزبی شود یا نه به مرور به دیدگاه‌های سیاسی و اقتصادی و فرهنگی تسری یافت، ولی اتفاقاً اختلافی نبود که به تعبیر قرآنی امام خمینی «فشل کند» بلکه به عکس موجب رقابت و تکثر شد.
اهمیت قضیه به این خاطر است که جبهۀ واحد قائل به ولایت فقیه خود دچار این تقسیم و تکثر شد وگرنه اگر بنا بر تقسیمات دیگر باشد که متنوع‌تر است و به یاد داریم که امام خمینی با مُهر تأیید بر انشعاب مجمع روحانیون از جامعۀ روحانیت این دوصدایی را به رسمیت شناختند. اتفاقاً پرشورترین و رقابتی‌ترین انتخابات در جمهوری اسلامی هم آن دو نوبتی بوده که این دو صدا در مقابل هم قرار گرفتند: درسال‌های ۱۳۷۶ و ۲۰ سال بعد در ۱۳۹۶.
در اولی البته رقابت با طعم رفاقت بود چندان که بعد از شکست درصدد جبران برنیامد و با رئیس‌جمهور پیروز به نسبت همکاری کرد، ولی دومی ۴ سال بعد بازگشت و در فضای بی‌رقیب بر کرسی‌یی نشست که پیشتر فراچنگ نیامده بود اگرچه با فرجامی تلخ صحنه را ترک کرد و صحنه، دیگر شد. نه‌تن‌ها از کلیت روحانیت شیعه یک صدا شنیده نمی‌شود که روحانیت سیاسی و کاملاً در چارچوبِ جمهوری اسلامی هم از تک‌صدایی فاصله گرفته و دو صدای کاملاً متفاوت و متمایز را می‌شنویم.»
وی در پایان آورده است: «یکی از آنِ آقای میرباقری است که در انتخابات اخیر از آقای سعید جلیلی حمایت کرد و با عنوان رئیس فرهنگستان علوم اسلامی قم می‌گوید، می‌ارزد اگر برای آنچه او «طرح بزرگ خدا» می‌خواند نصف عالم هم کشته شوند؛ و در نقطه مقابل دکتر محقق داماد است که دوشادوش مسعود پزشکیان ایستاد و در جایگاه «رئیس گروه مطالعات اسلامی فرهنگستان علوم» بر اهمیت جان یکایک آدمیان با نگاه مدرن حقوق بشری تأکید می‌ورزد و اگر چندان نمی‌دانیم همراهان اولی در مؤسسۀ متبوع او چه کسانی هستند نیک می‌دانیم بیانیۀ دومی را به جز محقق‌داماد چهره‌های برجستۀ فلسفه و عرفان اسلامی همچون دکتر اعوانی و دینانی و رسول جعفریان و رحیم نوبهار امضا کرده‌اند و از این جمع دو نفر اخیر نیز روحانی‌اند. به این اعتبار داستان منحصر به نکته‌ای که خشم کیهان را برانگیخته و خواستار تصحیح شده نیست و تنوع و تکثر فراتر از اینهاست و اگر قرار بود انکار صدا‌های دیگر و پروژه خالص‌سازی به نتیجه می‌رسید اکنون شاهد استمرار همان مسیر سه‌ساله بودیم.»
