بالای ۸۰ درصد بودجه را وزارت اقتصاد تأمین مالی میکند/ ۸۵۰ همت کسری بودجه در ۵ ماه تأمین شد/ در سامانه نیما خالی فروشی میشد/ ادعای افزایش عمدی نرخ ارز نادرست است/ رشد ۲۵ درصدی صادرات غیرنفتی در ۵ ماه گذشته
رویداد۲۴| دکتر عبدالناصر همتی وزیر امور اقتصادی و دارایی امروز (یکشنبه ۱۲ اسفندماه) در نشست علنی مجلس شورای اسلامی در دفاع از عملکرد خود در جلسه استیضاح با آرزوی پیروزی ملت ایران در جنگ اقتصادی اظهار کرد: به برکت این ماه تلاشم این است قدمی جز راست برندارم و فقط صدق بر زبان بگویم. کیست که نداند دشواریهای معیشت مردم چگونه است؟ دوستان طوری مطرح کردند ما خبر نداریم، ۷ سال تورم بالای ۴۰ درصد تورم چه بر سر اقتصاد و مردم میآورد. مردم ما الان در شرایطی قرار گرفتند که سالهای متمادی قدرت خرید آن کاهش پیدا میکند؛ از من نخواهید اطلاعاتی بدهم که منافع ملی ما به خطر بیفتد و چارچوب منافع ملی صحبت میکنم؛ بنابراین پیش از پیش از مردم عذرخواهی میکنم و قاطعانه میگویم که قطعاً پیروز خواهیم شد.
وی اضافه کرد: ما ذخایر عظیم نفت و گاز و امکانات و منابع انسانی عظیمی داریم و قطعاً در این جنگ اقتصادی ما پیروز خواهیم شد؛ این را بر اساس تجربه میگویم. در سال ۹۷ همین اتفاق افتاد، سفر چین را رها کردم و مسئولیت بانک مرکزی را به عهده گرفتم؛ همان موقع ترامپ بر سرکار آمده بود و میگفتند ما قرار است چهلمین سال انقلاب در تهران جشن بگیریم. چه کسی جلوی اینها ایستاد؟ شرایط اقتصادی ما بدتر از الان بود.
وی یادآور شد: همین هفته پیش در سفری که به عربستان رفته بودم، مسئولین صندوق بینالمللی پول گفتند چطور در این ۷ سال تحتفشار تحریم تابآوری داشتهایم؟ مردم بهخاطر مسائل اقتصادی زجر میشکند؛ ۱۰ میلیون نفر زیر خطفقر رفتهاند. ما میبینم مردم چقدر سختی میکشند. دو سال است در سطوح بالا بر سر ۶ میلیارد دلار بحث میکنیم، یعنی شرایطمان سخت است؛ ۶ میلیارد دلار واردات یک ماه ما است.
وزیر اقتصاد با تأکید بر اینکه استیضاح حق نمایندگان است، ادامه داد: ما موظف هستیم شما را قانع کنیم و اگر نتوانستیم شما باید به وظیفه خود عمل کنید. این جلسه را فرصتی برای همدلی و همسویی در مقابل چالشهای داخلی و خارجی میدانم. استیضاح جلوهای از پیشرفت سیاسی است حتی اگر به انگیزه سیاسی انجام شود، کسی نمیتواند به نمایندهها خرده بگیرد، چون از حقوق آنها است و من به خواست نمایندگان احترام میگذارم.
همتی با بیان اینکه ۴ مورد از ۱۰ مورد استیضاح مربوط به عملکرد تیم اقتصادی دولت است اظهار کرد: بهعنوان عضوی از دولت به این موارد هم پاسخ میدهم.
وی افزود: سؤالات مطرح شده در خصوص ارزش پول ملی، تورم، نوسانات ارزی و قیمت کالاهای اساسی را پاسخ میدهم، اما ابتدا باید تأکید کنم آنچه که در کشور گریبانگیر ما است تورم تاریخی است که البته این روزها حدود ۱۰ درصد کاهشیافته و بر اثر آخرین آمارها ما تورم ۳۲ درصدی را تجربه میکنیم که هنوز هم بالا است، اما در مقابل تورم ۴۲ و ۵۵ درصدی درگذشته قابلمقایسه نیست البته در کوتاهمدت نوسانات نرخ ارز باعث تورم میشود.
همتی رشد نقدینگی را یکی از مسائل اصلی اقتصاد و عامل ایجاد تورم برشمرد و گفت: ما در ۵ ماه گذشته ۸۵۰ هزار میلیارد کسری بودجه سال ۱۴۰۳ را با اقدامات مختلف تأمین کردیم؛ سازمان مالیاتی ۷۳ درصد هزینههای جاری کشور را تأمین نموده و بالای ۸۰ درصد بودجه را وزارت اقتصاد تامین میکند. چه کسی این کارها را میکند که حتی یک ساعت پرداخت حقوقها به تأخیر نیفتاده است؟
وی افزود: اینکه میگوییم اختیارات و وظایف چگونه است به معنای شانه خالیکردن نیست. بر اساس مصوبه مجلس در قانون برنامه و قانون بانک مرکزی مسائل ارزی و پولی برعهده بانک مرکزی است البته وزیر اقتصاد بهعنوان عضو شورای اقتصاد وظایف خود را دارد، اما از نظر عملیاتی، اجرا بر عهده بانک مرکزی است.
همتی با اشاره به اینکه ریشه تورم به ناترازی بودجه، ناترازی بانکها و ناترازی تجاری ما باز میگردد، تصریح کرد: ناترازی بودجه دخلوخرج کشور است که مجلس و دولت هر دو در آن دخیل هستند و وظیفه وزیر این است که این بودجه را تامین کند که تا کنون هم کرده است. سازمان مالیاتی اذعان داشتند که شرایط کشور در ۵ ماه پس از شهادت رئیسجمهور بهگونهای بود که در درآمدهای مالی وصول نشده بود. رئیسجمهور از ما قول گرفتند بودجه را تامین کنید و حالا سازمان مالیاتی مان
مالیاتی غفلت کند نمیتوانیم آخر ماه حقوق پرداخت کنیم.
وی با اشاره به انجام بزرگترین مولدسازی و تامین ۹۰ درصدی بودجه این بخش تاکنون، یادآور شد: اقتصاد ایران باتوجهبه تورم مزمنی که دارد، یک اقتصاد منابع محور است یعنی همواره اقتصاد نفتی بودهایم و اگر به آن توجه نکنیم دچار اشتباه میشویم.
همتی ادامه داد: تکالیفی که مجلس بهنظام بانکی اعمال میکند، ضعفی که در سیستم بانکی داریم و بانکهای خصوصی ما ناتراز است و این یک واقعیت وحشتناک است که همه اینها بر تورم فشار میآورد.
وزیر اقتصاد با بیان اینکه وقتی فروش نفت بیشتر میشود، تورم به طور مقطعی کاهش مییابد، یادآور شد: در دوره برجام رشد اقتصادی ما به ۱۱ درصد رسید و تورم تکرقمی شد؛ پس نگوییم در یک دوره کاهش یا افزایش تورم داشتیم؛ همهاش به نفت برمیگردد تا زمانی که مسائل بینالمللی ما حل نشود، نفت هم حل نمیشود ما در حال کنترل این موضوع هستیم.
همتی با اشاره به تجربههای گذشته در مدیریت بحرانهای اقتصادی، خاطرنشان کرد: در ۲۰ سال اخیر، سه بار در آستانه ابر تورم قرار گرفتیم، سالهای ۹۷، ۹۹ و ۱۴۰۱. در هر سه دوره، بانک مرکزی با ابزارهای مختلف مانند مدیریت بازار ارز در سال ۹۷، اجرای عملیات بازار باز و سیاستهای نوین پولی در سال ۹۹، و کنترل ترازنامه در سال ۱۴۰۱، موفق به جلوگیری از ابر تورم شد.
وزیر اقتصاد تأکید کرد: سیاست ما در آینده نیز کنترل تورم و جلوگیری از تشدید آن است. ما تمام تلاش خود را میکنیم تا ثبات پایدار در اقتصاد کلان ایجاد کنیم. این ثبات از طریق کاهش فعالیتهای سفتهبازانه و افزایش رشد حقیقی اقتصاد محقق میشود.
ادعای افزایش عمدی نرخ ارز نادرست است
همتی در پاسخ به انتقادات درباره افزایش نرخ ارز، گفت: این ادعا که دولت عمداً نرخ ارز را افزایش داده، نادرست است. در بازار نیما، تنها یک پوسته باقیمانده بود و ارز ۴۰ تومانی وجود خارجی نداشت بهخوبی دولت سیزدهم به این نتیجه رسید که بازار ارز مبادله را ایجاد کند و این مصوبه خود شما است. نیما خالی فروشی بود، در واقع، مردم کالاها را باقیمت ۶۰ تومان خریداری میکردند، درحالیکه اختلاف بین دو بازار به ۲۰ هزار تومان رسیده بود. این اختلاف، رانت عظیم هزار همتی ایجاد کرد که به نفع دلالان، صرافیها، صادرکنندگان و واردکنندگان بود.
وی ادامه داد: دولت قبل به این نتیجه رسید که از ابتدای فروردین ۱۴۰۳، نرخ ارز را بهتدریج افزایش دهد. زمانی که دولت جدید کار را تحویل گرفت، نرخ ارز دیگر ۴۰ تومان نبود. این افزایش همراه با تحولات مهم سیاسی در منطقه و جهان بود که همه از آن مطلع هستید.
وزیر اقتصاد تصریح کرد: دولت مصمم است تا با اجرای سیاستهای صحیح پولی و مالی، از تشدید فشارهای اقتصادی جلوگیری کند و شرایط را برای رشد پایدار و کنترل تورم فراهم آورد.
وی ادامه داد: در سال گذشته، بزرگترین رهبران مقاومت را از دست دادیم و تحولات مهمی در منطقه و جهان رخ داد. ترامپ دوباره به میدان آمد و بیانیهای صادر کرد که اعلام جنگ اقتصادی مستقیم علیه ایران بود. اگر این تحریمها بیتأثیر است، چرا باید برای ۶ میلیارد دلار در سطوح بالا بحث و پیگیری کنیم؟ این موضوع مهم است و نمیتوانیم بگوییم تأثیری ندارد.
وی افزود: طبق آمار بانک مرکزی، هنوز ۳۵ درصد از ارز صادرکنندگان به چرخه اقتصادی بازنگشتهاند. دلیل این امر این است که قیمت تثبیتشده ارز، قیمت ذاتی آن نیست و برای صادرکنندگان صرفه اقتصادی ندارد. هزینههای صادرات، تأمین و تولید باعث شده است که بسیاری از فعالان اقتصادی از بازگشت به بازار خودداری کنند.
ارز بالای ۹۰ هزار تومان ناشی از انتظارات تورمی است
همتی با اشاره به نرخ ارز، گفت: برخی میگویند همتی معتقد است نرخ ارز باید کاهش یابد. من این را تأکید میکنم: قیمت فعلی ارز که حدود ۹۰ تا ۹۲ تومان است، قیمت واقعی نیست، بلکه ناشی از انتظارات تورمی است. من قبلاً درباره قیمت ذاتی ارز صحبت کردهام و معتقدم نرخ ارز باید کاهش یابد و این اتفاق خواهد افتاد. بانک مرکزی مدیریت لازم را انجام میدهد و این نرخ را کاهش میدهد.
وزیر اقتصاد ادامه داد: تفاوت اصلی بازار فعلی با بازار نیما این است که در بازار فعلی، صادرکنندگان خودشان توافق میکنند. در دو سه ماه اخیر، ۴.۵ میلیارد دلار در این بازار عرضه شده است. این نشان میدهد که بازار در حال بهبود است و این روند ادامه پیدا میکند.
وی به موضوع ترخیص ۹۰ به ۱۰ کالاها در گمرک نیز اشاره کرد و اظهار داشت: بالای ۵ میلیارد دلار در این مدت بابت ترخیص ۹۰ درصدی هزینه کردهایم که رقم بالایی است و فشار تقاضا را در منطقه افزایش داد و سبب شد تقاضای وحشتناکی سمت بانک مرکزی برود، اما در حال کنترل آن هستیم.
رشد ۲۵ درصدی صادرات غیرنفتی
وزیر امور اقتصادی و دارایی رشد صادرات غیرنفتی در ۵ ماه گذشته را ۲۵ درصد، رشد صادرات به منطقه را ۳۷ درصد و رشد صادرات به اوراسیا ۲۷ درصد اعلام کرد و گفت: صادرات پسته ۱۴۷ درصد و پتروشیمی ۴۷ درصد رشد کرده است.
همتی یادآور شد: صادرات زعفران در نیمه اول سال سقوط کرده بود، اکنون ۱۷ درصد رشد کرده است؛ تراز تجاری ما که ۱۷ میلیارد دلار پارسال منفی بود، اما امسال با استثنای طلا منفی سه میلیارد دلار است و بنابراین نباید به بازار مشکل ارزی و انتظارات تورمی را القا کنیم.
وزیر اقتصاد تصریح کرد:ملت در چنبره قاچاقچیان و کاسبان تحریم قرار گرفته است و به خاطر هزینههایی که به ملت تحمیل میکنند، دارند له میشوند. ناترازیها باعث قاچاق و رانت میشود ما با همدلی میتوانیم این را حل کنیم. وی با اشاره به رویکرد اصلاح نظام بانکی که از سال ۹۷ با جمع کردن بانکهای وابسته به نیروهای مسلح شروع شد، اظهار کرد: اگر این بانکها باقی میماندند فاجعه بزرگی در برداشت و اختیاراتی که به بانک مرکزی دادیم، ساماندهی بانکهای خصوصی را شروع کردند و توانستیم با ۳۱۰ هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه، ناترازیهای بانکها را کم کنیم. تاکنون خلاف منویات مقام رهبری قدم برنداشتهام پس اجازه بدهید ادامه دهیم.
شبانه روز پیگیر حمایت از بورس هستیم
همتی درخصوص حمایت از بورس تصریح کرد: با حمایت جدی از بورس کمک خواهم کرد تا تبدیل به منبع تامین مالی تولیدی شود که مقام معظم رهبری رشد ۸ درصدی را از ما خواستند. ما شرکت پروژهها را طوری طراحی و اجرا خواهیم کرد تا اقتصاد ما مردمی شود چراکه این موضوع، موردی است که رهبر انقلاب از ما میخواهند.
وی با بیان اینکه جهت گیری در حمایت از بورس مشخص است و از فعالین بازار و پشتیبانی حمایت خواهیم کرد، گفت: بورس ۴۰ درصد رشد داشته، اما در این ۵ ماهه، ۴۰۴ هزار میلیارد تومان اوراق منتشر کردیم و از این طریق کسری بودجه تأمین شد. بنده شبانه روز پیگیر این هستم که به بورس لطمهای وارد نشود یا خزانه خلاف نکند و سازمان برنامه ناراحت نشود و بودجه را به موقع تخصیص بدهد.
وزیر اقتصاد با اشاره به اینکه میگویند «همتی از بهداشت خبر ندارد»، عنوان کرد: از این حرف ناراحت هستم، از خود وزیر بهداشت بپرسید دو روز پیش چه کسی اصرار داشت تا اوراق را برای تأمین حق بیمه ها، مشکل بهداشت، داروسازها و تامین اجتماعی و بیمهایها بفروش برسانیم. ما این جلسات را اعلم عمومی نمیکنیم، البته شاید اشتباه است و باید به مردم توضیح دهیم که نگویند اینها منتظر بالا رفتن نرخ ارز هستند.
وی ادامه داد: کدام وزیر اقتصاد یا رئیس بانک مرکزی دوست دارد تورم و نرخ ارز بالا برود، چون این موارد اعتبار آنها نیز است پس چرا اعتبار خود را خراب کنند. این موارد دغدغه اصلی ما است و ما شبانه روز در حل برنامه ریزی برای حل آنها هستیم.
در سال ۱۴۰۳ قانونی برای بازماندگان از سهام عدالت نداریم
وزیر اقتصاد سوال بعدی استیضاح کنندگان را علت عدم اجرای سهام عدالت عنوان کرد و افزود: این سوالات در سال ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نیز مطرح شده بود شاید دوستان حواسشان نبوده آن را اصلاح کنند، چراکه در سال ۱۴۰۳ قانونی برای بازماندگان از سهام عدالت نداریم، من فقط اطلاع دارم که در دولت سیزدهم مطرح شده، اما دولت آن را تصویب نکرده است. من که نمیتوانیم راجع به دولت گذشته پاسخگو باشم.
وی سهام عدالت را ظلم به مردم دانست و بیان کرد: به ۴۹ میلیون نفر سهام عدالت بدون اجازه استفاده از آن را دادهایم. در فاصله ۱۶ سال، ۲ میلیون نفر از این تعداد فوت کردهاند. نمیتوان به کسی دارایی داد، اما اجازه استفاده به او را ندهیم و سالی هم ۵۰۰ هزار تومان سود بدهید؛ بنابراین یکی از کارهای مهمی که بنده به عنوان وزیر اقتصاد پیگیری خواهم کرد تعیین تکلیف سهام عدالت برای مردم است. اگر در گذشته ارزش هر سهام یک میلیون تومان بوده، اکنون به ۳۰ میلیون تومان رسیده است، پس این مبلغ را به خود مردم پرداخت میکنیم تا بخشی از مشکلات زندگی خود را رفع کنند.
چه مسئولیتی در شورای رقابت دارم که سوال کردید؟
وزیر اقتصاد سوال دیگر را عملکرد ضعیف شورای رقابت عنوان کرد و گفت: بنده مثال زدم که شورای رقابت مانند منطقه بی طرف بین عراق و کویت است و معلوم نیست مسئول آن کیست. دو نفر اقتصادی را وزیر اقتصاد برای این شورا پیشنهاد میدهد که ۱۵ نفر عضو دارد، از بین این دو نفر، رئیس جمهور به یک نفر به عنوان رئیس این شورا حکم میدهد و دیگر کاری به او ندارند حتی با وجود ناراضی بودن نمیتوانند تا ۶ سال او را تغییر بدهند، با وجود این موارد بنده چگونه پاسخگوی عملکرد این شورا باشم؟ آیا من کارهای هستم؟ مجلس سه نماینده در این شورا دارد و من دو نماینده دارم، اکنون کدام یک بیشتر میتوانیم پاسخگوی عملکرد ضعیف این شورا باشیم؟ حداقل طبق قانون بگویند وزیر اقتصاد چقدر در این زمینه مقصر است.
همتی در خصوص عملکرد مناطق آزاد که باید در مسیر توسعه صادرات باشد، بیان کرد: این مناطق ۲۰ سال است مسیر غلط میروند؛ اکنون تهران نهتنها از لحاظ اقتصادی بلکه از لحاظ اجتماعی و فرهنگی نیز از کیش آزادتر است. کیش ساخته شد تا نسبت به شهرهای اصلی آزادتر باشد، اما تهران نسبت به کیش امکانات بیشتری دارد بهطوریکه هم راحتتر معامله میکنند هم راحتتر فعالیتهای اقتصادی و فرهنگی اجتماعی میکنند که در کیش با محدودیتهای زیادی مواجه است.
وی افزود: کار را آغاز کردیم و نخستین کار مهمی که در این راستا انجام و باعث خوشحالی تولیدکنندگان مناطق آزاد شد، حذف مالیات مضاعف و ارزش افزوده برای تولیدکنندگان مناطق آزاد بود. میزان صادرات مناطق آزاد در سال جاری یک میلیارد دلار بوده که برنامه ما برای سال آینده افزایش ۱۰۰ درصدی است و برنامه راهبردی آن در حال آمادهسازی است.
همتی تأکید کرد: در این ۵ ماه چه تغییراتی میتوانم ایجاد کنم هنوز برخی از مدیران عامل مناطق آزاد را به دلیل فرصت کم نتوانستیم تغییر بدهم، البته دراینخصوص سعی بر جلب نظر نمایندگان را دارم که تا حدودی بتوانیم افرادی را منصوب کنیم که نزدیک به افراد بومی آنجا باشند و بتوانند مسائل منطقه خود را حل کنند.
وی در خصوص اصلاح گمرک و قاچاق عنوان کرد: موضوع قاچاق دست گمرک نیست، اما باید گفت که بیش از ۳۰ میلیارد دلار قاچاق در کشور داریم، دراینخصوص وزیر اقتصاد باید چه اقدامی انجام دهد؟ وقتی ۲۰ میلیون گازوئیل قاچاق میشود که در سال ۳۲۰ هزار میلیارد تومان اندازه کل یارانه به مردم میشود، البته آقای رئیسجمهور این موضوع را حل خواهند کرد که اگر مبلغ برگردد میتوان نفری ۴ میلیون تومان به مردم یارانه بدهیم پس نیاز به اصلاحات دارد، اما اصلاً در اختیار وزیر اقتصاد نیست.
وی ادامه داد: قاچاقهای انجام شده به علت قانون حذف ۱۵۰۰ کالا را از لیست واردات است که کالاهای مشابه در داخل اجازه واردشدن را ندارد که بهصورت غیررسمی وارد میشود. شما پیگیری کنید که قاچاق را چه کسانی انجام میدهند چرا که بنده بیاطلاع هستم.
همتی به تصویب و ابلاغ آییننامه ساماندهی کولبریها و ته لنجیها اشاره کرد و افزود: اینکه کسانی که در مرز فعالیتهای اقتصادی انجام میدهند ظرف زمانی میانمدت ساماندهی شوند تا اشتغال منطقه تأمین شود یکی از کارهای مهمی است که چهار جلسه کمیسیون اقتصادی دولت را درگیر خود کرد تا تصویب شود.
وی تصریح کرد: وزارت اقتصاد ابر وزارتخانهای است که ۸۰ درصد از بودجه کشور را تأمین میکند پس نگوییم وزارت اقتصاد کاری انجام نمیدهد.
همتی با تأکید بر اینکه ملت در چنبره قاچاقچیان، کاسبان تحریم و رانتخواران قرار گرفته است و دراینخصوص بیان کرد: ۸۰ درصد مردم به علت هزینههایی که قاچاقچیان به ملت تحمیل میکنند در حال لهشدن هستند.
وزیر اقتصاد خطاب به نمایندگان مجلس مطرح کرد: شما باید به ما کمک کنید. ما از شما جدا نیستیم، دولت و مجلس باید دستبهدست هم بدهند و این مسائل را حل کنند؛ ناترازیها باعث قاچاق و رانت میشود ما با همدلی میتوانیم این را حل کنیم.
وی در بخشی دیگر از سخنان خود به اصلاح نظام بانکی اشاره کرد و گفت: با دستوری که از سران قوا گرفتیم اولین اقدام ما در سال ۹۷ جمعکردن بانکهای وابسته به نیروهای مسلح بود در صورت باقیماندن این بانکها، فاجعه بزرگی رخ میداد اکنون بانک مرکزی این راه را ادامه میدهد و بر اساس قانون جدید و با اختیارات به بانک مرکزی، ساماندهی بانکهای خصوصی شروع شده که امیدوارم خبرهای خوبی دراینخصوص برسد.
وزیر اقتصاد از بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش سرمایه بانکها در بودجه سال ۱۴۰۴ خبر داد و تصریح کرد: مبلغ ۳۱۰ هزار میلیارد تومان برای افزایش سرمایه بانکها در بودجه ۱۴۰۴ و ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت بدهی دولت به بانکها پیشبینیشده است که باعث کاهش ناترازیهای بانکها میشود.
همتی در پایان بخش نخست سخنان خود تأکید کرد: من تصور شما را از شرایط بهخوبی درک میکنم و مطمئن باشید من یک سرباز برای کشور هستم و در مسئولیتهای خود رضایت رهبری و مردم را در نظر داشتم و در طول ۴۰ سال خدمت به نظام یک قدم خلاف نظر مقام معظم رهبری برنداشتهام؛ بنابراین اجازه بدهید تا ما مسائل کشور را سروسامان بدهیم.