درباره مستندی پرحاشیه که کپی پیست برجام است/دو مذاکره و یک نتیجه تکراری از بدعهدی آمریکا/چرا تجربه تلخ «قرارداد 19 ژوئن» تبدیل به عبرتی تاریخی نشد؟/«بهزاد نبوی گفت اگر فیلم پخش شود شکایت می‌کند»

ایمان گودرزی کارگردان جوان کشورمان این مستند را ساخته است. «قرارداد 19 ژوئن» در ششمین جشنواره مردمی فیلم عمار مورد تقدیر واقع شد.

در این مستند یک تطابق عجیب تاریخی در روند مذاکرات ایران-آمریکا نمایش داده می‌شود. مذاکرات سال 1360 و مذاکرات برجام. کارگردان می‌گوید که وقتی صحبت‌های رهبر انقلاب امام خامنه‌ای را درباره بدعهدی آمریکا شنیده به این نتیجه رسیده است که «بدعهدی» نتیجه یک معامله و مذاکره ناموفق است، معامله‌ای که آمریکا به وعده‌هایش عمل نکرده است.

گودرزی می‌گوید: «سالهاست با آمریکا روابطمان قطع است؛ تحقیق کردم که این پیمان بدعهدی کی بسته شده و چطور نقض شده است؟ نمی‌دانستم. واقعا نمی‌دانستم چه تعهدی با آمریکا داشته‌ایم و چه معامله‌ای کرده‌ایم. متوجه شدم که در مقطعی از تاریخ ایران قراردادی در 19ژوئن سال1981 میلادی میان ایران و آمریکا بسته شده است که با نام بیانیه‌های الجزایر شناخته می‌شود. در این قرارداد بحث بر سر مبادله دیپلمات‌های آمریکایی است که در جریان تسخیر سفارت این کشور در سال1358 به دست نیروهای انقلاب افتادند.»

دانشجویان ایرانی در پی تسخیر سفارت آمریکا تعدادی از دیپلمات‌های این کشور را گروگان گرفتند. ماجرای مبادله این گروگان‌ها در دولت ایران تبدیل به جریان یک مذاکره طولانی مدت می‌شود. بهزاد نبوی از طرف دولت شهید رجایی سرپرست مذاکرات می‌شود. مذاکره‌ای که هنوز هم نتایج آن تمام نشده و در دادگاه بین‌المللی لاهه در جریان است.

«قرارداد 19ژوئن» چیزی است که در تاریخ سیاسی ایران با نام بیانیه‌ الجزایر شناخته می‌شود. اتفاقات عجیبی در جریان این مذاکرات رخ داده است که آن را بسیار بسیار شبیه به مذاکرات برجام کرده است. سیاست‌ها، حمایت‌ها، تبریک‌ها به رهبری و ... همگی شبیه برجام  است. حتی وقتی معلوم می‌شود که مذاکرات شکست خورده است، همه حرف‌ها با کلیدواژه «نظارت امام»، «هدایت امام» و «رهبری امام» مطرح می‌شود.

بیننده مستند وقایع سال 1360 را تماشا می‌کند اما در عین حال، همه اتفاقات امروز در جریان مذاکره ایران با کشورهای 1+5 و مخصوصا آمریکا را بخاطر می‌آورد.

این مستند با روایت چهره‌هایی چون حسین شیخ الاسلام،فروز رجایی‌فر، محسن روح‌الامین، صادق زیباکلام، ابراهیم یزدی، جواد منصوری و محمود کاشانی ساخته شده است. عجیب آنست که بهزاد نبوی به عنوان سرپرست تیم مذاکره کننده غایب اصلی مستند است. هرچند کارگردان با ظرایف و سختی‌هایی سراغ او رفته و با نبوی گفت‌وگو کرده است اما بهزاد نبوی پس از چند روز با گودرزی تماس می‌گیرد و می‌گوید که اگر از فیلم‌ها در مستندش استفاده کند، از او شکایت خواهد کرد.

کارگردان مستند درباره حاشیه‌های عدم حضور بهزاد نبوی می‌گوید: «حدود دوساعت در خانه‌اش بودم و مصاحبه را ضبط کردم. پرونده مذاکرات آنقدر روشن است که دیگر جای ابهامی ندارد اما در جریان مصاحبه کاملا آرام و منطقی سوال‌ها را پرسیدم تا نبوی بر اثر نوع نگاهم به ماجرا، مصاحبه را ترک نکند. روایتش را می‌خواستم نه دفاعش. دائما توجیه می‌کرد. در نهایت اعتراف کرد که «در آن مقطع تاریخی اصلا سواد دیپلماتیک نداشتیم». دو سه روز بعد از ضبط تماس گرفت و گفت که اگر فیلم پخش بشود شکایت می‌کند و پیگرد قضایی می‌کند».

«قرارداد 19 ژوئن» روزهای تلخی را برای مردم یادآوری می‌کند؛ روزهایی که هزینه‌های بسیاری شد اما عبرتی برای آینده کشور و مذاکره با آمریکا نشد.

*سراج 24