مجلس مردانه است / نمايندگان مرد،سد نخست تصويب پيشنهادهای زنان مجلس

با توجه به سهم30درصدی  زنان در مجلس مردم انتظاراتی داشتند که آنچنان که باید و شاید به این انتظارات پاسخ داده نشده است علت چیست؟
فاطمه ذوالقدر: من نمی‌دانم جامعه بیرون چه توقعی از زنان راه یافته به مجلس شورای اسلامی داشتند. در اصل اگرچه موضوع سهم30درصدی زنان از مجلس شورای اسلامی مطرح شده و همه مردم تصور می‌کنند که زنان  30درصد از نمایندگان مجلس شورای اسلامی را تشکیل داده‌اند اما باید بگویم این سهم30درصدی فقط به لیست تهران اختصاص دارد و در اصل زنان فقط 6درصد مجلس شورای اسلامی را به خود اختصاص داده‌اند و حتی برای تذکرها، وقت نطق گرفتن و طرح نظرات موافق و مخالفشان نیز با مشکل مواجه هستند زیرا مجلس مردانه است. ما هم‌اکنون پس از مطرح کردن طرح‌ها و پیشنهادهایمان اول با مخالفت آقایان مواجه می‌شویم یعنی باید کلی با آقایان لابی کنیم و آنها را توجیه کنیم زیرا آنها در رای آوردن طرح‌ها و پیشنهادهای ما تأثیرگذار هستند.

‌به نظر شما برای تغییر جامعه مردسالار چه باید کرد؟
سیاوشی: من معتقدم جامعه مردسالار زمانی تغییر می‌کند که بسترهایش را آماده کرده باشیم و خیلی خوب است که در ایران ملاک را ایده‌آل‎ها قرار ندهیم و آنها را براساس واقعیت‌ها بسنجیم. هم‌اکنون آیین‌نامه‌ای در مجلس شورای اسلامی وجود دارد و براساس آن همه نمایندگان زن مجلس تلاش کرده‌اند و بسیار مایل هستند که حرف بزنند. امروزه جریان اطلاح‌طلب ما بلد نیست که جریان‌سازی بکند واصولگرایان خیلی خوب بازی را بلد هستند اما ما متأسفانه از بازی‌ رسانه‌ای هم ناتوان هستیم و حتی سایت‌های اصلاح‌طلب هم متأسفانه زنان مجلس را نمی‌بینند.

حضور زنان در این مجلس چه ویژگی‌های منحصر به فردی نسبت به مجلس قبل داشته تا ما بتوانیم با تکیه بر آن به بهبود وضعیت زنان امید داشته باشیم؟
ذوالقدر: کارهای زیادی انجام شده است.ما از بدو ورودمان به مجلس شورای اسلامی سعی کردیم که در جامعه حضور داشته باشیم و به صحبت‌ها، مشکلات و معضلات زنان جامعه‎مان گوش کنیم .امروز یکی از مشکلان زنان ما آمار 6میلیون نفری زنان سرپرست خانوار است و ما این مسأله را در قالب یک طرح در برنامه ششم توسعه آورده‎‎ایم و دولت را موظف کردیم که در5ساله برنامه ششم توسعه همه زنان سرپرست خانوار را به همراه خانواده‌شان تحت پوشش خود قرار بدهد و این کار در جای خودش کار بزرگی بود. همین خانم‌هایی که در کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه بودند لابی‎های زیادی کردند تا نظر آقایانی را که به شوخی می‌گفتند اگر ما این قانون را تصویب کنیم فردا خانم‌ها از شوهرهایشان طلاق می‌گیرند ،سرپرست خانوار می‌شوند و زیر پوشش دولت می‌روند را جلب کردیم.این طرح با همین لابی‌ها تصویب شد و بودجه‌اش هم در سال1396در نظر گرفته شد.
علاوه بر این ما در همین شمه‌های اول کارهای زیادی در بودجه و برنامه ششم توسعه  برای ورزش بانوان کردیم و در ماده109از 27درصد 9درصد مالیاتی که گرفته شد بودجه‌ای را به ورزش اختصاص دادیم که ورزش جوانان، زنان و جانبازان را هم دربرمی‌گیرد بر همین اساس برای اولین بار بودجه قابل توجهی به ورزش اختصاص داده می‌شود که کار بزرگی است.
از کارهای دیگر ما در مجلس شورای اسلامی می‌توان به این امر اشاره کرد که زنان خانه‌داری را که دارای 3فرزند هستند را تحت پوشش بیمه تأمین اجتماعی بردیم و می‌خواهیم طرح خشونت علیه زنان را ارائه بدهیم البته خانم ملاوردی و دولت گفته‌اند که لایحه‌اش را برای ارائه به مجلس شورای اسلامی آماده کرده‌ایم و ما هم منتظریم که این لایحه توسط دولت به مجلس ارائه شود البته در قالب  برنامه ششم توسعه و بودجه مطرح نشد و امیدواریم که در اوایل سال آینده به مجلس ارائه شود.همینطور لایحه حمایت از حقوق کودکان را ارائه داده‌ایم و در کمیسیون قضایی پیگیر کار آن هستیم و می‌دانیم که اگر این لایحه تصویب شود می‌توانیم از دختران زیر 18سال حمایت کنیم.

حضور زنان در مجلس شورای اسلامی بیشتر با سکوت و حاشیه همراه بوده است و تنها در زمان شمارش آراي نمايندگان در جلسه استيضاح صداي درخواستتان براي حضور در زمان شمارش آرا هستيم كه معمولا با كنايه رييس مجلس مورد موافق قرا مي گيرد.به نظر شما این امر چه بازخوردی در افکار عمومی دارد؟
ذوالقدر: به نظر من اشکالی ندارد که با توجه به اینکه سهمی در مجلس داریم بخواهیم که مثلا در زمان شمردن رأی‌ها یک زن هم برای شمارش آرا برود.ما هم‌اکنون نسبت به مجلس  گذشته فعال‌تر هستیم و در اصل اگر نگاه کنید متوجه می‌شوید که هیچ‌گاه سر جای خودمان ننشستیم زیرا طرح‌ها و پیشنهادهایی را داریم که برای رأی آوردنشان باید با آقایان لابی کنیم.
ما در پیشنهادهای مطرح شده در قالب برنامه ششم توسعه نیز حضور فعالی داشتیم و 4نفر از نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی از اعضای کمیسیون تلفیق برنامه ششم توسعه بودند و این4نفر به ما کمک کردند و خودشان هم فعال بودند.من هم از آنها مشورت می‌گرفتم و در همان زمان کمیسیون فرهنگی پیشنهاد داد که بودجه‌ای را از 27درصد9درصد به ورزش اختصاص بدهیم و این طرح با رأی بالا تصویب شد.
فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی نیز در این دوره مجلس برنامه‌های زیادی داشت به عنوان مثال با آقای ربیعی در خصوص بیمه اجتماعی برای زنان خانه‌دار جلسه‌ای داشتیم وجلسه‌هایی را هم با آقای آخوندی و صالحی امیری،معاون رئیس جمهور برگزار کردیم.

به نظر شما عملکرد نمایندگان زن مجلس شورای اسلامی تا چه اندازه می‌تواند مردم را ترغیب کند که در انخابات‎های بعدی به زنان رأی بدهند تا سهمیه زنان در شورای شهر هم افزایش پیدا کند؟
ذوالقدر: ما تا اندازه‌ای که توانستیم فعال بودیم و می‌دانیم که خانم‌هایی که در شهرستان‌ها بودند هم جنگیدند و رقابت کردند تا برای ورود به مجلس شورای اسلامی رأی آوردند و رسیدن به این هدف اصلا برایشان آسان نبوده است و این هم به آن دلیل بوده که سهمیه30درصدی زنان از مجلس شورای اسلامی در شهرستان‎‎ها در نظر نبوده است و به نظر می‌رسد که این امر باید در قالب یک فرهنگ مطرح شود و هر جا که قرار است لیستی بسته بشود از سهمیه 30درصدی خانم‌ها در مجلس شورای اسلامی حمایت شود و در آن زمان است که ما می‌توانیم واقعا از زنانی که به مجلس شورای اسلامی می‌روند طلبکار باشیم البته ما در حال حاضر هم به اندازه خودمان و حتی بیشتر از آن سعی و تلاش می‌کنیم و در بسیاری از مواقع نیز از تذکراتمان به مسئولان نتیجه گرفتیم به طور مثال بعد از اینکه رئیس‎جمهور 3وزیر را پیشنهاد دادند به او گله کردیم که چرا یک خانم در بین گزینه‌های پیشنهادی نبود و او هم قول داد که حتما در انتصاب‌های بعدی یک زن را انتخاب می‌کنم و بعدها زهرا احمدی‌پور را برای ریاست سازمان میراث فرهنگی،صنایع دستی و گردشگری مطرح کرد.علاوه بر این از وزیر کشور درخواست کردیم که زنان لایق را به عنوان استاندار یا معاون استاندار انتخاب کند و او نیز اخیرا یک زن را به عنوان معاون استاندار سیستان و بلوچستان انتخاب کرده است. ما باید کاری کنیم که شورای شهر و مجلس شورای اسلامی 30 درصد سهم زنان را در نظر بگیرند.

برای کاهش دادن یا ملغا کردن تبعات قوانین ضد زن مجلس گذشته چه کرده‎اید؟
طیبه سیاوشی: لایحه‌ای با نام لایحه حمایت از خانواده در 2یا3دوره اخیر مجلس شورای اسلامی مطرح بوده که در مجلس نهم با اعتراضاتی که از طرف جامعه مطرح شد تا اندازه‌ای  تغییر کرد اما همچنان قوانینی در آن وجود دارد که متأسفانه علی‌رغم اینکه نظام جمهوری اسلامی ایران سیاست‌هایی را برای تحکیم بنیاد خانواده تعریف کرده واقعا به تحکیم این بنیان صدمه می‌زنند. برای مثال مسأله‎ای که تأثیر نامناسبی بر روی جامعه گذاشت مسأله ازدواج با فرزندخوانده بود که در این زمینه هم ما در تلاش هستیم که بتوانیم آثارمنفی‌اش را در جامعه کاهش بدهیم و بدبختانه این مسائل در حقوق بین‌المللی عمومی نیز مطرح می‌شوند و بازتاب بین‌المللی دارند یعنی ما تلاش می‌کنیم که توانمندی‌های زن ایرانی را نشان بدهیم اما برخی از افراد با قوانینی که مطرح می‌کنند به نوعی هم توانایی‌های زن ایرانی را آنگونه که هست نشان نمی‌دهند و هم به شأن و مقام و منزلت زن و خانواده آسیب می‌زنند.

چه اقداماتی برای اصلاح قانون ازدواج فرزندخوانده و پدرخوانده کرده‌اید؟ 
سیاوشی: ما همیشه می‌گوییم بدنه کارشناسی دولت بسیار قوی است یعنی توانایی زیادی دارند که بتوانند طرح و لایحه‌ای را ارائه بدهند. ما اخیرا در مورد مسأله ازدواج فرزندخوانده و پدرخوانده با چند حقوقدان صحبت کردیم و آنها این را مطرح کردند که به هر حال این در جریان است و قطعا در تلاش هستند که این قانون را ملغا کنند.

آیا اقدامات کافی برای ملغا کردن طرح ازدواج کودکان زیر13سال انجام شده است؟
سیاوشی: ما دنبال قانونی هستیم که کودک-همسری را کاهش بدهیم.انعکاس رسانه‌ای اینکه یک دختربچه به رغم میل خودش و با اجبار به دلیل فقر و مشکلات موجود حتی در  مناطقی از حاشیه تهران ،مناطق مرزی یا حتی در استان‌هایی که به دلیل سنت و فرهنگ دست به این کارها می‌زنند از مرحله کودکی و نوجوانی خود منع شود و از حق دسترسی به آموزش و مهارت‌آموزی بازبماند توجه ما را بیش از پیش به این موضوع جلب کرد و مسأله دیگر نیز تعداد طلاق این دختران است که مثلا در سن15یا16سالگی با وجود یک بچه بیوه می‌شوندو هزینه‌هایی را به دولت تحمیل می‌کنند که بیشتر از مشکلات زمانی است که دختر بودند و در خانواده‌شان با آن مواجه بودند .به نظر من حداقل دولت می‌تواند این فرهنگسازی را بکند و ما هم باید برای اینکه دختری که در این جامعه زندگی می‌کند از امکانات حداقلی برخوردار باشد قانونگذاری کنیم.

در خصوص اصلاح قانون مرتبط با زنان سرپرست خانواری که دنبال گرفتن حضانت فرزندانشان هستند چه اقدامی شده است؟
سیاوشی: ورود به مبحث حق حضانت مسأله سختی خواهد بود چون همیشه در قانون،سنت،فرهنگ و مذهب ما مسئولیت و سرپرستی به مرد داده شده و این که متوجه بشویم جامعه امروز مثل جامعه گذشته نیست و حالا با یک جامعه بزرگ و44میلیون نفری  متشکل از زنان سرپرست مواجه هستیم نیاز به آموزش دارد. جامعه ما باید این گذار از جامعه سنتی به جامعه مدرن را بپذیرد و من فکر می‌کنم فضای مجازی کمک بزرگی کرده که زنان مقداری آموزش ببینند و امیدوارم که تلاشی شود تا مردم با استفاده مناسب از فضای مجازی بهره بیشتری از این فضا ببرند و بدانند که جهان تغییر کرده و آن را بپذیرند.

چگونه می‌توان جلوی اقدامات ضربتی شهرداری علیه زنان کارتون‌خواب را گرفت؟
سیاوشی: در جامعه پیشرفته یکسری تدابیر حمایتی برای زنان و مردانی که از روی ناچاری به خیابان‌ها پناه می‌آورند وجود دارند و در ایران نیز خانه‌های امنی برای حمایت از این  افراد درنظر گرفته شده که در همه جا نیستند. متأسفانه دولت در خصوص تدابیر حمایتی این بخش خیلی ضعیف عمل کرده و من بیشتر فکر می‌کنم که مدیریت و برنامه‌ریزی درست و اصولی در خصوص حمایت از زنان کارتن‌خواب نداریم و اگرچه قوانین برای این کار می‌توانند کمک زیادی بکنند اما دستگاه‌های اجرایی این قوانین را اجرا می‌کنند و آنها درواقع باید نمود عینی را در جامعه ارائه بدهند که می‌توانند به این زنان کمک کنند.
اقدامات ضربتی فقط در کوتاه‌مدت جواب می‌دهند و با تدابیر حمایتی می‌توان کمک‌های حداقلی را به زنان کارتون‌خواب کرد تا از تبعات بعدی وضعیتشان جلوگیری شود.

در حال حاضر وضعیت زنان کارتن‌خواب چگونه سازماندهی می‌شود؟
سیاوشی: تا جایی که اطلاع دارم این افراد را به کمپ‌هایی می‌برند و از لحاظ روحی و جسمی به وضعیتشان رسیدگی می‌شود منتها سمن‌ها این کار را انجام می‌دهند و متأسفانه دستگاه‌های دولتی از سمن‌هایی که در این زمینه فعالیت می‌کنند عقب مانده‌اند.

چه توضیحی درباره طرح مسکوت مانده بازنشستگی زنان دارید؟
سیاوشی: این طرح یک مطالبه از طرف موکلانمان بود یعنی آنها خواستار مطرح شدن این طرح بودند و ما هم به هر حال فکر می‌کردیم که قانون باید امتیازی را به زنان بدهد که هر  زمانی که مایل نیستند و نمی‌توانند کار کنند طبق چیزی که در قانون نوشته بود بتوانند درخواست بازنشستگی بدهند منتها فعالان حقوق زنان این مسأله را از این بعد مطرح کردند که ما مانع حضور زنان در عرصه اجتماعی می‌شویم و این فرصت شغلی را از آنها می گیریم به گونه‌ای که کارفرما از این به بعد اگر حق انتخابی میان کارمند زن و مرد داشته باشد کارمند مرد را انتخاب می‌کند، بعدها صندوق بازنشستگی، دولت و مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز وارد این مسأله شدند و ما یک‌تنه به جنگ این همه دستگاه و افراد رفتیم و متأسفانه طرح بازنشستگی زنان در مجلس شورای اسلامی رأی نیاورد. این در حالی بود که هم‌اکنون صندوق‌های بازنشستگی دچار بحران هستند و این امر عاملی شد که دولت به شدت با تصویب طرح بازنشستگی زنان مخالفت کند ،مسأله دیگر هم این بود که من بعدها در صحبت با یکی از نمایندگان ادوار گفتم که طرح بازنشستگی زنان در کوتاه ‌مدت نتیجه خوبی برای خانمها داشت اما در بلند مدت ممکن است تبعات منفی برای اشتغال آنها داشته باشد به هر حال این طرح علی‌رغم مخالفان و موافقان زیادش کنار گذاشته شد.
ذوالقدر: اگرچه بازنشستگی زنان در برنامه ششم توسعه تصویب نشد اما می‌توانیم آن را در قالب یک طرح و محدودیتی اندک ارائه کنیم تا زنانی که مشکل پزشکی یا مشکلات دیگر دارند از آن بهره ببرند البته این قانون پیش از این هم بوده و زنان با25یا300سال فعالیت می‌توانستند بازنشسته شوند اما تأمین اجتماعی زیر بار این نمی‌رفت و برای همین شرط سنی فعالیت55ساله را می‌گذاشت.توجیه ما برای مطرح کردن طرح بازنشستگی زنان تأکیدات رهبری بود اما قبول نکردند.

در خصوص نقش زنان در برنامه ششم توسعه توضیح بدهید؟
سیاوشی:ما در ماده دوم برنامه ششم توسعه سیاست‌های کلان یا فرابخشی زنان سرپرست خانوار را دیدیم یعنی اینکه این افراد باید در سیاست‌های کلان و سیاست‌گذاری‌ها دیده شوند زیرا جمعیت زیادی را تشکیل می‌دهند و این امر در جامعه ما یک تهدید به حساب می‌آید و یک آسیب اجتماعی است. در ذیل این ماده به مواد 117 و118که به مسأله توانمندسازی زنان ،امکانات و تدابیر حمایتی از این قشر جامعه متمرکز شده توجه داشته‌ایم و تمام تلاش و انرژیمان را گذاشتیم که واژه عدالت جنسیتی را در ماده116 برنامه ششم توسعه حفظ کنیم تا زنان برای ارتقاء وضعیت شغلیشان و استیفای حقوقشان بتوانند با رویکرد عدالت جنسیتی تلاش کنند. ما خیلی تلاش کردیم که این طرح با نظر موافق کمیسیون فرهنگی رأی بیاورد و خوشبختانه تلاش‌های ما به نتیجه رسید.