با تیک کودکانمان چه کنیم؟
«تیک» از آن دست اختلالاتی است که بسیاری از مردم در دوره‌هایی از زندگی آن را تجربه می‌کنند. در بسیاری از افراد تیک‌ها به پلک و یا بخش‌هایی از صورت محدود می‌شود اما در بسیاری دیگر نیز این حرکات ناگهانی و متناوب در سایر اندام‌ها، حتی پاها نیز دیده می‌شود. خوشبختانه در اغلب موارد تیک‌ها موقتی بوده و خطری برای سلامت عمومی بدن به همراه ندارند. با این حال کم نیستند مواردی که اختلالات عصبی به شکل‌گیری تیک‌ها منجر می‌شود. البته همزمان با پیشرفت شاخه‌های مختلف علم پزشکی، تقریبا می‌توان گفت انواع تیک‌ها درمان‌پذیر هستند. همچنین به ایجاد تغییرات در سبک زندگی به عنوان یکی از راهکارهای مؤثر در درمان تیک اشاره می‌شود.
اما زمانی که صحبت از تیک در کودکان می‌شود معمولا هر پدر و مادری با وسواس خاصی درباره آن صحبت می‌کند زیرا آنها بیم آن را دارند که با تداوم این وضعیت، تکان‌های ریز و درشت یا کشش‌های ماهیچه‌ای در بخش‌های مختلف بدن کودک به رویه‌ای همیشگی و ماندگار تبدیل شود که این خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز برخی ناراحتی‌ها در اجتماعات بزرگ‌تر از خانواده نظیر محیط آموزشی و کار باشد.
از دیدگاه علم پزشکی، تیک به حرکات سریع و غیرقابل پیش‌بینی در بخش‌های مختلف بدن از جمله صورت، دست‌ها، گردن و پاها گفته می‌شود. حتی در بسیاری از موارد قسمتی از سیستم حلق و حنجره دچار این اختلال می‌شود تا آنجا که فرد یا حتی کودک برای آرام ساختن خود تغییراتی در صدایش ایجاد می‌کند. با این حال آنچه که در ظاهر دیده می‌شود معمولا بیشتر از سایر موارد در ذهن می‌ماند. تیک‌های صورت که شامل بالاانداختن ابرو و پلک و همچنین باز و بسته کردن گوشه‌های چشم می‌شود و حتی تولید صداهای مبهمی از گلو، همگی از جمله شناخته شده‌ترین انواع تیک به شمار می‌آیند.
از دید بسیاری از کارشناسان علوم رفتاری کودک، تیک در کودکان به دو گروه اصلی تیک حرکتی و صوتی تقسیم می‌شود. در کودکان مختلف تیک‌های گوناگونی بروز می‌کند که معمولا هم موقتی هستند. اما نکته مهم این است که واکنش اطرافیان نسبت به کودکی که برای مدتی کوتاه گرفتار چنین شرایطی شده چگونه باید باشد؟
در بسیاری از موارد دیده شده که والدین کودک با مشاهده ناگهانی تکان‌های متناوب کودک، از موضع منفی و انتقادی جلو آمده و با طرح چنین سؤال‌ها و خطاب‌های گزنده‌ای نظیر «این دیگر چه حرکاتی است؟» و«تا حالا این مدلش را ندیده بودم، مایه خجالت هستی!» عملا نه تنها اقدامی برای کشف علت بروز این رفتار انجام نمی‌دهند بلکه کودک را هر چه بیشتر در موضع انفعالی قرار می‌دهند!
کودکی که متوجه تیک‌هایش شده و به هر دلیل از بیان آن در میان اعضای خانواده احساس شرمساری می‌کند، خود را در چالشی فکری گرفتار می‌بیند و از آنجا که تجربه و دانشی در این زمینه ندارد، معمولا با انتخاب شیوه‌های نادرست به وضعیت وخیم خود دامن می‌زند. از سوی دیگر با مشاهده رفتارهای تند اعضای خانواده و در سطح بعدی دوستان، هر چه بیشتر اعتماد به نفس خود را از دست رفته می‌بیند. چنین کودکی مانند فرد ضعیفی می‌ماند که در آستانه ابتلا به انواع بیماری‌های سخت و مهلک قرار دارد و اگر هرچه زودتر کاری برای حف سلامتی او انجام نشود، ابتلایش به انواع بیماری‌های خطرناک دور از ذهن نخواهد بود.
در چنین مواقعی وظیفه پدر و مادر به عنوان اعضای باتجربه‌تر خانواده بیش از سایر افراد این است که در ابتدا پله عاطفی مستحکم‌تری با کودک برقرار کرده و در ادامه ضمن درخواست از کودک برای حفظ آرامش، از او بخواهند که درباره اتفاقات و حال و روزش صحبت کند. در این موارد توصیه می‌شود که هرگز در اندیشه تذکر زبانی نباشید. باید تلاش کنید ذهن کودک را به انجام فعالیت‌های مثبتی نظیر نقاشی و انواع بازی‌ها منحرف کنید تا به تدریج ریشه‌های تکان‌های خواسته و ناخواسته بدنش خشکانده شود.
برخی از والدین به اشتباه کودک را در برابر آینه‌ای قرار داده و به او می‌گویند که خود را در حال تکان دادن مشاهده کند. درحالی که آنها به اشتباه تصور می‌کنند کودک از این وضعیت متحول شده و تلاش می‌کند تا هرطور شده خود را آرام و درمان کند اما واقعیت چیز دیگری است. کودک با مشاهده خود در آینه خیلی سریع‌تر از آنچه حتی تصورش را هم می‌کنید دچار سرخوردگی می‌شود.
در برخی موارد دیده شده که همزمان با تمرکز زیاد کودک بر روی موضوعاتی خاص، تیک‌ها نیز آغاز می‌شوند. توصیه می‌شود ضمن درک درست و منطقی از توانمندی‌های کودک، هیچ‌گاه کاری نکنید که تحت فشار قرار داشته باشد. افراد بزرگسال برای رهایی از فشارهای درونی و محیطی شیوه‌های مختلفی را آموخته‌اند اما کودک هنوز در ابتدای راه قرار دارد و آشنایی چندانی با تکنیک‌های مورد استفاده بزرگسالان ندارد. به او فرصت دهید تا بر مشکل خود غلبه کند.
منبع: شبنم نيوز
