بلاتکلیفی موزه هنرهای معاصر تهران و رییس آن
رویداد24- در تاریخ 19 اسفند 1394 خبری منتشر شد مبنی بر اینکه ریاست موزه هنرهای معاصر تهران با هماهنگی معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی احتمالاً قصد دارد موزه را به بنیاد رودکی که یک بنیاد غیردولتی محسوب می‌شود، واگذار کند.
گرچه 5 روز از انتشار این خبر می‌گذرد اما هنوز هیچ واکنشی از سوی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ریاست موزه هنرهای معاصر در این مورد صورت نگرفته است و این مسئله پرسش‌ها و نگرانی‌های بیشتری را برمی‌انگیزد.
با امید به اینکه هر چه سریع‌تر مسئولین فرهنگی‌ـ‌هنری و دولتی نسبت به این موضوع واکنش نشان دهند و وضعیت موزه هنرهای معاصر تهران را روشن سازند، در زیر متن کامل گفت‌وگوی کوتاهی را که معماری‌نیوز در همان تاریخ با مجید ملانوروزی، رییس موزة هنرهای معاصر تهران داشته است، منتشر می‌کنیم.
اخباری به دست معماری‌نیوز رسیده است که نشان می‌دهد تصمیماتی برای واگذاری موزه هنرهای معاصر تهران به بنیاد رودکی که یک بنیاد غیردولتی محسوب می‌شود، اتخاذ شده است. آیا شما این موضوع را تأیید می‌کنید؟
خیر، من در جریان این موضوع نیستم. بحث‌هایی در جریان بوده در این مورد که هزینه‌های موزه زیاد است و بودجه دولتی در نظرگرفته شده برای موزه، جوابگوی این هزینه‌ها نیست و درآمدهای آن هم به حساب دولت واریز می‌شود. و در ادامه این بحث‌ها، راهکارهایی برای حل این مسئله پیشنهاد شده است اما هنوز به طور قانونی هیچ سندی مبنی بر این واگذاری به ما و دبیرخانه‌مان ابلاغ نشده است.
حتی اگر این را یک پیشنهاد غیررسمی و شفاهی در نظر بگیریم، آیا با آن موافق هستید یا خیر؟
من یک فرد هنری هستم و کار هنری بلدم و اطلاعات زیادی در مورد موضوعات حقوقی و اقتصادی ندارم. در مورد اینکه اینجا وابسته به دولت یا شهرداری باشد یا به بنیاد یا مستقیم زیر نظر ریاست جمهوری باشد، چیزی نمی‌دانم و نظری ندارم.
اتفاقاً اگر در مقام یک فرد هنری و نه صرفاً رییس موزه هنرهای معاصر تهران بخواهید نظرتان را اعلام بکنید، آیا موافقید موزه به نهادی غیر دولتی واگذار بشود که استقلال مالی دارد؟
همه موزه‌ها در دنیا عمومی هستند. موزه هنرهای معاصر تهران نیز از قبل از انقلاب به عنوان یک نهاد عمومی فعالیت داشته است. قبل از انقلاب نهادهایی مانند وزارت نفت و شهرداری عضو هیأت مدیره آن بودند و موزه می‌توانست با بخشی از درآمد نفت، فعالیت‌های بسیار خوبی انجام دهد و آثار ارزشمندی را خریداری کند. اما بعد از انقلاب که به نهادی زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تبدیل شد، متأسفانه کار شاخصی انجام نشده و حتی در نگهداری موزه نیز کوتاهی‌های بسیاری صورت گرفته است. حال حل این مسئله نیازمند راهکارهایی است که اساتید آشنا به مباحث حقوقی باید ارائه کنند تا بتوانیم موزه را به یک نهاد تأثیرگذار تبدیل کنیم.
نهادی که بتواند کار خرید و فروش و معاوضه آثار را انجام دهد، نمایشگاه‌های خوبی برگزار کند، بتواند اسپانسر و حمایت‌های مردمی را جذب نماید. اما متأسفانه الآن موزه نمی‌تواند خیلی از این کارها را انجام دهد چون دولتی است و هر چه درآمدزایی می‌کند، پول آن به حساب دولت واریز می‌شود. دولت هم متأسفانه در این سال‌ها هیچ گوشه چشمی به موزه نداشته است. اگر راهی برای بهتر شدن این شرایط پیدا کنیم، خوب است اما اینکه آیا بنیاد رودکی در حال حاضر امکانات و قابلیت‌های انجام این کار را دارد یا خیر، من نمی‌دانم. هنوز هم چیزی به ما ابلاغ نشده است تا در مورد آن نظر بدهم.
در واقع سؤال ما از شما این است که با فرض اینکه بنیاد رودکی این امکان و قابلیت را داشته باشد، آیا شما موافق هستید که موزه هنرهای معاصر تهران، که به لحاظ معماری و گنجینه آثارش، میراث تاریخی و هنریِ ملی محسوب می‌شود به نهادی غیردولتی واگذار شود؟
البته گنجینه موزه هنرهای معاصر را که به هر حال یک گنجینه مادی و هنری بسیار ارزشمند است نمی‌توان به بخش خصوصی داد. ممکن است بتوان مدیریت، بهره‌برداری یا برگزاری بخش‌های نمایشگاهی آن را به بخش خصوصی واگذار کرد ولی نمی‌توان میلیاردها دلار پول هنری را به یک نهاد خصوصی داد. در کشور ما هم معلوم نیست نهادهای بخش خصوصی چطور اداره می‌شود و چطور می‌خواهد این کارها را بکند. در هر صورت این کار نیازمند بررسی‌های حقوقی کامل است که چون ما هنوز هیچ نامه و دستور کتبی‌ای دریافت نکرده‌ایم نمی‌توانیم در مورد آن صحبت کنیم.
پس حتی اگر ابلاغ شود باز هم شما مخالف واگذاری موزه به بخش خصوصی هستید؟
ببینید صد در صد گنجینه را نمی‌شود به بخش خصوصی داد و این گنجینه باید کاملاً تحت سیستم عمومی و نظارت سازمان‌های بازرسی ذی‌ربط باشد و باید مورد توجه بسیار قرار بگیرد که شاید بخش خصوصی نتواند از عهده آن بربیاید. ممکن است نگهداری ساختمان، بهره‌برداری یا بخش نمایشگاهی را بشود واگذار کرد.
اگر حتی بهره‌برداری آن هم به بخش خصوصی واگذار شود، مگر غیر از این است که درآمدهایی که موزه و فعالیت‌هایش ایجاد می‌کنند، حال به جای اینکه به عنوان بیت‌المال به صندوق دولت واریز شود، به حساب نهاد یا فردی در بخش خصوصی می‌رود؟ این چه فرقی با وضعیت فعلی می‌کند که بهره‌برداری عمومی است اما به گفته شما درآمدها به صندوق دولت می‌رود و به اندازه کافی خرج موزه نمی‌شود؟
ما در ایران هیچ نهاد خصوصی موفقی نداشته‌ایم، بخصوص نهادهایی که از دولت جدا شده و به ویژه در حوزه فرهنگ و هنر. به هر حال من چندان اطلاعی ندارم اما فکر می‌کنم به‌ویژه برای گنجینه موزه باید راهکار خاصی پیدا کرد. من فکر می‌کنم اگر مثل تمام موزه‌های دنیا و همچنین موزه هنرهای معاصر تهران قبل از انقلاب، این مجموعه به صورت هیأت امنایی و با حضور نهادهایی عمومی مثل شهرداری‌ها و وزارتخانه‌ها و دولت و تحت نظارت‌های عمومی جدی اداره شود، خوب است. وگرنه بخش خصوصی که همیشه به دنبال سود و سودای خود است.
البته من چندان سیستم نهاد رودکی را نمی‌شناسم، اما چون غیردولتی است و استقلال مالی دارد، اگر اسپانسر موزه بشود یا کمکی به موزه بکند یا آنجا را ترمیم کند یا وسایلی برای آنجا بخرد یا نمایشگاهی در موزه برگزار بکند، بهتر است چون اگر الان یک نفر به موزه کمک مالی هم بکند، حتی حق عضویت در کتابخانه و بلیت‌هایی که آنجا فروخته می‌شود یا درآمد حاصل از کافه موزه، ما باید آن پول را به حساب دولت واریز بکنیم و دولت هم متأسفانه توجه زیادی به موزه نداشته است.
البته کوتاهی‌های دولت در قبال موزه هنرهای معاصر تهران و این شیوه مدیریتی هم قابل نقد است و باید برای اصلاح آن تلاش کرد، اما راهش لزوماً این نیست که موزه را کلاً از بخش دولتی به بخش غیردولتی واگذار کنیم.
بله، این قابل بحث و بررسی است. اما به هر حال می‌شود نهادی مثل بنیاد رودکی که ارکستر و سمفونی و تئاتر برگزار می‌کند، در موزه هم یک نمایشگاه خیلی خوب برگزار کند. اما سپردن سرنوشت آثار گنجینه موزه به بخش خصوصی به نظرم راهکار قانونی نداشته باشد، حتماً باید به لحاظ حقوقی بررسی شود و به این سادگی این کار انجام نخواهد شد؛ البته من اطلاعات حقوقی زیادی در این مورد ندارم.
منبع: معماری‌نیوز
