همه از «۲۳ نفر» بیاموزند!/ فیلمی که نام «موسسه اوج» مهمتر از کارگردان است
رویداد۲۴ مازیار وکیلی: «فیلم سینمایی ۲۳ نفر اقتباسی از خاطرات گروهی از رزمندگان نوجوان ایرانی است که در جریان جنگ ایران و عراق در سال ۱۳۶۱ به اسارت نیرو‌های عراقی درآمدند. این گروه بین ۱۳ تا ۱۷ سال سن داشتند.»
فیلم‌هایی را که موسسه اوج تهیه و تولید می‌کند را باید با توجه به خط مشی و رسالتی که این موسسه برای خود تعریف کرده نگاه کرد. در فیلم‌های این موسسه نام کارگردان اهمیت چندانی ندارد. مهم نیست فیلم را چه کسی می‌سازد. مهم ایده‌ای است که پشت فیلم وجود دارد و آن ایده است که مسئولان موسسه اوج را راضی می‌کند تا بر روی ساخت یک فیلم سرمایه‌گذاری کنند یا خیر.
۲۳ نفر هم از این قاعده مستثنی نیست. اهمیت ۲۳ نفر هم در ایده‌ای است که دارد. موسسه اوج در تمام این سال‌ها سعی کرده روی فیلم‌هایی سرمایه‌گذاری کند که قهرمان‌محور باشد و قهرمان‌هایی را به جامعه معرفی کند که کاملاً با باور‌های ایدئولوژیک این سازمان هم‌سان و همراه باشد. اصلاً شکل گرفتن موسسه اوج بیشتر به این خاطر بود که بخش وسیعی از اصول‌گرایان احساس می‌کردند حوزه‌های نرمی مثل فرهنگ و هنر را در مقابل روشنفکران عرفی از دست داده‌اند، به همین خاطر تلاش کردند با تاسیس این موسسه و جمع‌آوری تمامی نیرو‌های متعهد و معتقد از کار‌های پراکنده جلوگیری کنند و تلاش کنند پروژه فرهنگی خود را در قالبی سیستماتیک پیش ببرند.
دومین دلیلی که موسسه اوج را به فکر تولید آثار جدی‌تر در حوزه سینما و تلویزیون انداخت پیروزی دولتی بود میانه‌رو (که قطعاً به لحاظ فرهنگی با ایده‌آل‌های فرهنگی گردانندگان این موسسه فاصله داشت) که حمایت اصلاح‌طلبان را هم به همراه داشت؛ بنابراین این موسسه شروع کرد به تولید آثار قهرمان‌محوری مثل «ایستاده در غبار»، «تنگه ابوقریب» و «به وقت شام». فیلم‌هایی که قهرمان‌های آن‌ها با خواسته ایدئولوژیک این سازمان هماهنگ و همراه بودند.
در فیلم‌های موسسه اوج معمولا تلاش شده قهرمانانی انتخاب شوند که از میان مردم عادی برخواسته‌اند و در بزنگاه‌های حساس با فداکاری و انتخاب‌های درست به قوام انقلاب اسلامی و حفظ تمامیت ارضی کشور کمک کرده‌اند. این دقیقاً همان کاری است که استیون اسپیلبرگ یا رابرات زمکیس در آمریکا انجام می‌دهد، ولی با کیفیت سینمایی بسیار بالاتر. قهرمانان فیلم «نجات سرباز رایان» افرادی معمولی بودند؛ همچنانکه «فارست گامپ» زمکیس قهرمانی ساده دل و بسیار معمولی است که تغییرات بزرگی ایجاد می‌کند. بدین معنا باید گفت فضای فیلمسازی به گونه‌ای طراحی می‌شود که مردم آن سرزمین قهرمانانی بالقوه نشان داده می‌شوند که در بزنگاه‌ها می‌توانند خود را نشان دهند. فارست گامپ با بازی تام هنکس بهره هوشی پائینی داشت اما قهرمان بزرگی بود و در جنگ ویتنام جان افراد زیادی را نجات می‌داد.
قهرمانان آثار اسپیلبرگ (خصوصاً آثار سیاسی‌تر او) از طبقات متوسط یا محروم جامعه آمریکا برمی‌خیزند و با انجام کنش‌های قهرمانانه و حتی مقابله با سیستم ارزش‌های جامعه آمریکا را حفظ می‌کند. در واقع اسپیلبرگ تلاش می‌کند با فیلم‌هایش به مردم معمولی جامعه آمریکا بباوراند که شما هم می‌توانید قهرمان باشید به شرطی که در راستای ارزش‌های جامعه آمریکا حرکت کنید. از این جهت باید گفت فیلم‌های موسسه اوج از همین الگو پیروی می‌کند؛ ساختن قهرمانانی از مردم معمولی که منطبق با باور‌های ایدئولوژیک این موسسه است. به همین خاطر در هنگام مواجهه با فیلمی از این موسسه باید تیتراژ و نام کارگردان را فراموش کرد و با فیلم به شکل دیگری مواجه شد.
۲۳ نفر هم فیلمی از موسسه اوج است نه مهدی جعفری. فیلمی براساس یک ماجرای واقعی که قهرمان‌هایش، نه مردانی خاص با ویژگی‌های متفاوت جسمی (مثل جیمز باند و بتمن و سوپرمن یا ابرقهرمان‌های کامیک بوکی) که نوجوانانی معمولی هستند که در این ساختار قهرمان‌پرور رشد کرده‌اند.
در ۲۳ نفر اتفاقاً از اشارات واضح سیاسی خبری نیست. فیلم تلاش می‌کند اعمال این نوجوانان را به چیز‌هایی مرتبط کند که برای همه مردم ایران فارق از گرایش‌های سیاسی و سبک زندگی ارزش به حساب می‌آید. ۲۳ نفر عمل این نوجوانان را در راستای حفظ میهن نشان می‌دهد. عمل قهرمانانه آن‌ها بیشتر از آنکه نظام را منتفع کند (مثل بادیگارد) ایران را حفظ می‌کند. صحنه‌ای که یکی از نوجوانان در زندان استخبارات عراق مقداری از خاک وطن را برای دیگر بچه‌ها می‌آورد تا روی آن خاک قسم بخورند معنایش همین است.
این‌که نوجوانان این فیلم با عمل و باور خودشان توانستند این خاک را حفظ کنند. نوجوانان این فیلم پیشنهادی برای نوجوانان امروز هستند. فیلم به نوجوانان و همه تماشاگران می‌گوید شما هم می‌توانید قهرمان بعدی کشور باشید به شرطی که دیدگاه همین بچه‌ها را پیدا کنید. اینگونه است که اوج قهرمانان خودش را در آشوب سیاسی چند سال اخیر به مخاطب معرفی می‌کند.
در زمانه‌ای که حضور نیرو‌های ایرانی خارج از مرز‌ها با انتقادهایی مواجه شده، ساخت فیلمی مثل ۲۳ نفر بسیار معنادار است. جالب آنکه سردار قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس ایران تنها چهره سرشناسی است که به پشت صحنه این فیلم سر می‌زند.
این فیلم‌ها تمام تلاش خود را می‌کنند تا به مخاطب بی‌طرف و بدون پیش‌فرض تفهیم کنند که قهرمان‌های واقعی همین نوجوانانی هستند که عزت‌مندانه مقاومت می‌کنند و از جنگ (چه تحمیلی و چه تحریمی) و دشمن (چه عراق و چه آمریکا) نمی‌ترسند. پس در فیلم‌های این موسسه باید به دنبال کلیدواژه‌ها گشت.
کلیدواژه‌هایی مثل مقاومت، دشمن، قهرمان و ایدئولوژی. ۲۳ نفر هم از این قاعده مستثنی نیست و همه کوشش خود را می‌کند تا تماشاگر را متوجه کسانی کند که با مقاومت به عزت رسیده‌اند و به آن‌ها نشان دهد حرکت برخلاف این مسیر نتیجه‌ای به جز تباهی به دنبال ندارد. فیلم‌های موسسه اوج را باید اینگونه دید.
برخلاف چیزی که بسیاری از روشنفکران عرفی درباره این موسسه فکر می‌کنند ساخت فیلم و سریال در اوج محصول اتفاق نیست. پشت ساخت هر فیلم در این موسسه ساعت‌ها فکر خوابیده است. موسسه اوج دارد ایده مشخصی را مبتنی بر ایدئولوژی خود پیش می‌برد.
ردپای این ایده را می‌توان در تمامی آثار این موسسه مشاهده کرد. البته تلاش بسیاری هم در این فیلم‌ها صورت می‌گیرد که ایده پیگیری شده در این فیلم‌ها تنها راه حل برای ایران به نظر برسد. این همه توقعی است که مدیران اوج از یک فیلم سینمایی یا سریال تلویزیونی دارند. آن‌ها مدام این ایده را برای مخاطب در فیلم‌های مختلف تکرار می‌کنند تا بر اثر تکرار این ایده برای تماشاگر جا بیفتد که تنها راه رستگاری برای ملت ایران همانی است که این موسسه به آن باور دارد.
مقاومت در همه زمینه‌ها، اتکا به نیرو‌های نظامی برای حفظ ثبات و امنیت و ارزش‌های فرهنگی که مبانی نظری و فکری حاکمیت هستند. هر مسیری هم غیر از این نتیجه‌ای جُز ذلت برای ایران و مردمش به دنبال نخواهد داشت.
عوامل فیلم ۲۳ نفر
کارگردان: مهدی جعفری
فیلمنامه نویس: مهدی جعفری
مدیر فیلمبرداری: مرتضی قیدی
صدابردار: بهمن اردلان
چهره پرداز: عباس عباسی
طراح صحنه: کامیاب امین عشایری
طراح لباس: سارا سمیعی
تدوین: میثم مولایی
صداگذاری: بهمن اردلان
موسیقی: اریا عظیمی نژاد
جلوه‌های ویژه بصری: هادی اسلامی و امیر سحرخیز
جلوه‌های میدانی: محسن روزبهانی
بازیگران: رضا نوری، مجید پتکی، عبدالحلیم تقبلی
