یارانه میلیاردی که با سیب‌زمینی‌ خاک شد!

با توجه به قیمت تمام شده 1500 تومانی اعلام شده از سوی وزارت نیرو برای هر متر مکعب آب استحصال شده، می توان گفت 1700 تن سیب زمینی دفن شده در استان فارس، یک میلیارد و 462 میلیون لیتر آب (معادل یک میلیون و 462 هزار متر مکعب) آب خورده است که بر این اساس ارزش ریالی آن بالغ بر دو میلیارد و 193 میلیون تومان می‌شود.

حسن محمدی - رییس اتحادیه سیب‌زمینی کاران - درباره نحوه دریافت آب‌بها از تولیدکنندگان می‌گوید اگر بخواهند از کشاورزان آب‌بهای واقعی بگیرند هیچ تولیدی برای آن‌ها صرفه ندارد اما به عنوان مثال اگر محصولی مانند سیب زمینی مشمول قانون تعیین نرخ خرید تضمینی باشد از یک تا سه درصد نرخ اعلام شده از سوی دولت، به ازای هر کیلوگرم تولید از کشاورزان بابت آب‌بها دریافت می‌شود.

این یعنی دولت بابت خرید تضمینی 1700 تن سیب زمینی‌های مدفون استان فارس از کشاورزان به قیمت تضمینی کیلویی 360 تومان، حدود 612 میلیون تومان پرداخت کرده است که یک تا سه درصد آن را بسته به مدرن بودن یا نبودن سیستم آبیاری و میزان برداشت محصول در واحد سطح از کشاورز به عنوان آب‌بها دریافت می کند که در بهترین حالت کشاورزان حداکثر 18 میلیون و 360 هزار تومان آب بها پرداخت کرده‌اند و در این میان دولت بیش از 97 درصد ارزش واقعی آبی این محصول را به عنوان یارانه تولید از کشاورزان دریافت نمی کند.

گرچه اگر ارزش واقعی 1700 تن سیب زمینی های پر حاشیه استان فارس را بخواهیم محاسبه کنیم باید به قیمت تمام شده حدود هزار تومانی هر کیلوگرم این محصول توجه کنیم که بر این اساس بهای مجموع آن ها به یک میلیارد و 700 میلیون تومان می رسد که البته اگر قیمت 2000 تومانی و بیشتر آن را در مقاطع مختلف در بازار در نظر بگیریم رقم زیان و خسارات وارده به کشاورزان و کشور بسیار بیشتر از تصور می‌شود، چرا که در این میان برخی معتقدند ارزش واقعی آب حدود 10 هزار تومان به ازای هر متر مکعب است!

با همه این عدد و رقم‌ها و یارانه هایی که در چنین وضعیتی از نظر آبی برای تولید سیب زمینی پرداخت شده باید پرسید چرا میلیاردها تومان هزینه و یارانه صرف سیب‌زمینی آب‌بری شد که به راحتی خاک شد و سرمایه های کشوری که قطره قطره آبش در چنین شرایط بحرانی می تواند مهم و حیاتی باشد، از بین رفت.

البته بماند که این هزینه ها و یارانه ها از منظر اقتصاد آبی به صرفه است یا خیر و اینکه اصلا چرا باید آنقدر سیب زمینی که به گفته عیسی کلانتری – وزیر اسبق کشاورزی - صادراتش برای کشور اصلا افتخار نیست، تولید کنیم که حتی با وجود صادرات سالانه حدود 400 هزار تنی باز هم در فصولی کمبود باشد و در مقاطعی هم از شدت ازدیاد محصول دست به دامن خاک شویم تا خود دسترنج فاسد شده کشاورزان را ببلعد.

در واقع دولت که هزینه‌های سنگین میلیارد دلاری را برای اصلاح زیر ساخت‌های آب و خاک در نظر گرفته و برون رفت کشور از بحران آب برایش بسیار حائز اهمیت است، باید بیش از پیش به پارامترهای اقتصاد آب برای تولیدات کشاورزی توجه کند؛ چرا که به گفته کارشناسان، در چنین شرایطی حداقل درآمدی که می توان برای تولید و صادرات یک محصول کشاورزی متصور بود حدود دو دلار به ازای هر کیلوگرم است که البته برای سیب زمینی کمتر از20 سنت بوده و ارزش اقتصادی ندارد که بخواهیم آن‌ را برای صادرات هم تولید کنیم.