رقابت ایران و عربستان باعث مرگ اوپک می‌شود؟

رویداد۲۴- پیشرفت‌های نفتی که در ایران و عربستان اتفاق افتاده می‌تواند به فضای رقابتی تازه‌ای که میان دو کشور شکل‌گرفته، دامن بزند.

به گزارش گروه بین‌الملل رویداد۲۴به نقل از هافینگتن پست، نشست بعدی سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) طی ماه ژوئن در حالی برگزار خواهد شد که برخی کارشناسان از احتمال ضربه سنگینی که تقابل ایران-عربستان به این کارتل نفتی وارد خواهد کرد، سخن می‌گویند.

پس از اعمال تحریم‌های آمریکا و اروپا علیه ایران در سال 2012، تولیدات نفت این کشور روزانه یک میلیون بشکه کاهش یافت. این تنزل نتیجه افت صادرات ایران بود چراکه مصرف داخلی این کشور تغییر نکرد.

در ژانویه 2016 این تحریم‌ها به‌واسطه توافق میان ایران و شش قدرت جهان لغو شد. تحلیل گران پیش‌بینی کردند که حدود یک سال طول می‌کشد که ایران بتواند تولیدات خود را به سطح پیش از تحریم‌ها برساند و برخی در این مورد ابراز تردید کردند. برای مثال، اداره اطلاعات انرژی آمریکا پیش‌بینی کرده بود که ایران در سال 2017 معادل 3.6 میلیون بشکه در روز نفت تولید خواهد کرد. این در حالی است که رقم تولیدات ایران پیش از تحریم‌های سال 2012 روزانه بین 3.7 تا 3.8 میلیون بشکه بود.

با این حال، گزارش ماه آوریل بلومبرگ نشان داد ایران به‌طور معجزه آسیایی توانسته حجم نفت صادراتی خود را در نیمه نخست ماه آوریل به دو میلیون بشکه در روز افزایش داد. با اضافه شدن نفت پالایشی ایران -حدود 1.6 میلیون بشکه در روز برآورد شده- به میزان صادرات، مجموع عرضه روزانه نفت این کشور به 3.6 میلیون بشکه می‌رسد (این ارقام شامل نفت سبک صادراتی پالایش شده از میدان‌های گازی نمی‌شود). این بدان معنا است که تولیدات نفت ایران تقریبا به سطح پیش از تحریم بازگشته و باعث می‌شود ایران جایگاه خود در اوپک را بازیابد.

هدف اولیه تصمیم عربستان در سال 2014 مبنی بر عدم کاهش تولیدات نفتی علیرغم افت قیمت نفت، یک اقدام اقتصادی برای اعمال فشار بر صنعت نفت شیل آمریکا بود. با این حال همان‌طور که بسیاری از کارشناسان نتیجه گرفتند، هدف دوم عربستان اعمال فشار بر ایران و روسیه بود که در سوریه درگیر جنگ نیابتی با آن‌ها بود. 

در نتیجه کشتار سعودی علیه تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا «حدود 77 شرکت انرژی آمریکای شمالی از آغاز سال 2015 اعلام ورشکستگی کرده‌اند.» 

با این حال واکنش سعودی‌ها به نشست ماه آوریل در دوحه که با گردهمایی کشورهای اوپک و غیراوپک به‌منظور مذاکره برای توقف تولیدات جهت تقویت قیمت نفت برگزار شده بود، کاملا ژئوپولیتیک بود. این مذاکرات پس از حضور لحظه آخری عربستان با این شرط که ایران نیز باید با متوقف کردن سطح تولیدات خود در حدود ماه ژانویه موافقت کند، بی‌نتیجه ماند. این پیشنهاد بدان معنا بود که سطح تولیدات نفت ایران در همان حدود دوره تحریم باقی بماند.

ایران از اعزام هیئت نمایندگی خود به این نشست اجتناب کرد و گفت که پیشنهاد عربستان را نمی‌پذیرد. ایران خواستار آن بود که سهمش از بازار به سطح پیش از تحریم‌ها بازگردد.

با توجه به شرایط کنونی بازار نفت، اگر اتفاق غیرمنتظره‌ای رخ ندهد، به‌احتمال خیلی زیاد ایران در نشست دوم ژوئن اوپک در وین شرکت خواهد کرد.

احتمالا ایران تا دوم ژوئن سطح تولیدات خود را به حدود 3.8 تا 4 میلیون بشکه در روز می‌رساند و در این نشست با توقف سقف تولید در همین سطح موافقت خواهد کرد. به‌عبارت‌دیگر، عربستان در نشست آتی اوپک در عمل انجام‌شده قرار خواهد گرفت. یک منبع ایرانی به رویترز گفت: ایران از هر اقدامی که به بهبود و ثبات بازار کمک کند، حمایت می‌کند و با کشورهای اوپک و غیراوپک همکاری خواهد داشت.

روسیه به‌عنوان یک عضو غیراوپک و دومین تولیدکننده نفت جهان در نشست اوپک شرکت خواهد کرد و آماده است که تولیدات خود را در سطح ماه ژانویه حفظ کند.

حال که ایران و روسیه یک دیدگاه دارند، با توجه به مشکلات مالی کشورهای اوپک و غیراوپک، همه از جمله متحدان عربستان هم با توقف سطح تولیدات موافقت خواهند کرد. نباید از یاد ببریم که این عربستان بود که نشست قبلی اوپک در دوحه را بی‌ثمر گذاشت.

از این شرایط ممکن است دو سناریو شکل بگیرد:

نخست اینکه اگر عربستان تسلیم توافق ایران-روسیه شود، برای نخستین بار از آغاز انقلاب اسلامی، سعودی‌ها رهبری استراتژیک اوپک را واگذار کرده است و پیامدهای آن در درازمدت قابل مشاهده است.

دوم، اگر عربستان تصمیم بگیرد که بار دیگر این نشست را بی‌نتیجه بگذارد، این اقدام آینده اوپک را به‌شدت زیر سوال خواهد بود. زیرا روند فعلی که به اعضا اجازه می‌دهد هرچقدر که می‌خواهند تولید کنند و هیچ همکاری نداشته باشند، هدف اساسی این سازمان زیرسوال می‌رود. در این شرایط یک سوال مهم مطرح می‌شود: «آیا اوپک زنده است یا به کما رفته است؟»