اردن به جای ایران/ تحولات منطقه چه تاثیری در صادرات ایران به عراق گذاشت؟
رویداد۲۴ بر اساس برنامه ریزی دولت افزایش صادرات ایران در اولویت قرار گرفته است. رضا رحمانی وزیر صنعت گفته سیاست‌گذاری دولت حمایت از صادر کنندگان است. با این حال تحولات منطقه یکی از موانع بزرگ در راه رسیدن به این چشم‌انداز است. آنچنانکه تعرفه گذاری کشورهای همسایه و مخصوصا عراق باعث شده میزان صادرات به این کشور تغییر کند.
میزان صادرات فولاد به عراق به خاطر تعرفه‌های واردات از ایران کاهش یافته است. صادر کنندگان می‌گویند شرایط به گونه‌ای شده که ادامه صادرات به این کشور توجیه اقتصادی چندانی ندارد. همین اتفاق در صنایع غذایی افتاده و عراق واردات تخم مرغ را ممنوع اعلام کرد. مدت‌ها مشابه همین اتفاق در صادرات سیمان پیش آمده است.
موانع صادرات ایران به عراق چیست؟
حمید حسینی دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق درگفت‌وگوی خود با رویداد۲۴ موانع بزرگ صادرات به عراق را بررسی کرده و می‌گوید: با اینکه ایران سه تا بانک در عراق دارد و برای آن هزینه و سرمایه گذاری کرده، ولی نظام بانکی ما در عراق موفق نبوده و سرمایه داران عراقی تمایلی به کار بانکی ندارند و از طرفی تحریم باعث شده طرف عراقی با بانک‌های ایرانی کار نکنند.
او در مورد مشکل صادر کنندگان ایران به عراق می‌گوید: بخش بزرگ مشکل صادر کنندگان بی ثباتی در قوانین عراق است. قوانین وارداتی و تعرفه واردات مرتب در عراق عوض می‌شود و از طرفی تغییر و تحول در مرز‌ها را داریم.
دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق با بیان اینکه مساله برگشت ارز صادراتی به کشور یکی از مشکلات روابط دو کشور است، می‌گوید: مدل تجاری با عراق باید بر اساس اعتماد باشد که این خودش مشکل ساز است به خصوص برای شرکت‌هایی که وابسته به نهاد‌ها هستند یا شرکت‌های بزرگی نمی‌توانند با این سیستم کار کنند.
حسینی می‌گوید: به جز مشکلات بانکی و تحریم‌ها، مشکل دیگری که وجود دارد، تعطیلات در عراق است. برای اربعین همه مرز‌ها مسافری شدند و صادرات ایران چند روز متوقف شد. این زمان تقریبا دو هفته طول کشید؛ یعنی از ۱۷ مهر تا پایان مهر که مرز‌های عراق فقط برای زائرین اربعین باز بود. پارسال مرز دریایی خرمشهر و مرز خسروی و سومار باز بود، ولی امسال همه مرز‌های زمینی مسافری شده و کار سخت شده است.
بیشتر بخوانید: جنگ تعرفه‌های تجاری همسایه‌ها/ رقابت عراق و افغانستان با ایران
عضو اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به اینکه چرا ایران و عراق گفتگویی برای کاهش تعرفه‌های صادراتی کالا از ایران به عراق نکرده‌اند، گفت: صحبت‌هایی شده و توافق‌هایی هم انجام شده، ولی عراقی‌ها مدعی‌اند که این توافق را با هیچ کشوری اجرا نکرده‌اند و فقط درواردات بخشی از کالا‌ها با اردن توافق دارند.
حسینی می‌گوید: اطلاعاتی که داریم این است که حضور اردن در بازار عراق بسیار پررنگ شده و روزانه ۷۵۰ کامیون بار از اردن به عراق می‌رود، این در حالی است که بخشی از صادرات ما را در شهر‌های جنوبی با مشکل مواجه است و به همین دلیل اردن جای کالا‌های ما را گرفته است. این یعنی کاهش تعرفه‌های صادراتی با اردن اجرایی شده، ولی با ایران اجرا نمی‌شود.
دبیر کل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق او درباره روش‌های تبادل مالی با عراق می‌گوید: دولت گاز و برق به وزارت نیروی عراق می‌فروشد که سیستم پرداخت و دریافت متفاوت است. آنها از یک سیستم بانکی خاص که با دولت عراق توافق شده، استفاده می‌کنند ولی در بخش خصوصی صادرات از طریق صرافی انجام می‌شود و بازگشت ارز صادراتی به کشور با همین سیستم‌های صرافی انجام می‌شود.
حسینی می‌گوید: با تمام مشکلاتی که وجود دارد، آمار‌های ۵ ماه اول امسال نشان می‌دهد ما ۳ میلیارد ۹۰۷ میلیون دلار صادرات کالایی داشتیم که ۱۳ درصد ارزشی و ۶۰ درصد وزنی افزاش داشته و روند رو به رشد صادرات ما به عراق ادامه دارد. امسال نیز ۵۰۰ میلیون دلار نسبت به سال گذشته افزایش صادرات داشتیم.
او در مورد عمده کالا‌های صادراتی ایران به عراق گفت: تقریبا همه ۲۵ گروه کالایی ایران به عراق صادر می‌شود، ولی کالا‌های عمده الان گاز و بنزین و فرآورده‌های نفتی و بعد از آن مصالح ساختمانی و سپس کالا‌های پتروشیمی و مواد غذایی است.
