کشف نفت جدید، ناراحت باشیم یا خوشحال؟
رویداد۲۴ به کارکنان نفت بیاموزیم همان گونه که مسائل روز فنی را می‌آموزیم و برای آن هزینه می‌کنیم نحوه جلوگیری از آسیب به محیط زیست و تعامل با جوامع محلی را نیز بیاموزیم که این دومی اهمیتی دو چندان نسبت به اولی دارد.
جناب آقای بیژن نامدار زنگنه
وزیر محترم نفت
سلام
آقای رئیس جمهور در سخنرانی اخیر خود از کشف میدان جدید نفتی در ایران خبر داده است. به گفته آقای روحانی این دومین میدان نفتی بزرگ ایران در استان خوزستان قرار دارد و مساحت آن منطقه وسیعی از بُستان (شمال غرب اهواز) تا امیدیه (جنوب شرقی خوزستان) را شامل می‌شود.
از این خبر هم خوشحال شدم و هم ناراحت.
خوشحال شدم از اینکه به ذخایر و ثروت طبیعی کشورم اضافه می‌شود. ثروتی که می‌توان آن را به پول تبدیل کرد و آن پول را در مسیر ارتقای توسعه میهنم هزینه کرد. خوشحال شدم، چون به قدرت و دارایی‌های وزارت نفت جمهوری اسلامی ایران افزوده می‌شود.
خوشحال شدم، چون در آینده به ذخایر تولید نفت ایران اضافه می‌شود. خوشحال شدم، چون قدرت نفتی کشورم افزایش می‌یابد.
اما
اما ناراحت هم شدم. چرا؟ چون در مقابل چشمانم همه اتفاقاتی را که در آینده رخ خواهد داد می‌توانم ببینم و تصور کنم. احتمالا صحنه‌ای شبیه آنچه که در جای جای مناطق نفتخیز و تاسیسات صنعت نفت در خوزستان و بوشهر و برخی دیگر از استان‌ها به وجود آمده؛ این بار در در منطقه‌ای جدید هم دیده خواهد شد.
کشف نفت جدید، ناراحت باشیم یا خوشحال؟
اجازه بدهید شفاف‌تر و با جزئیات بیشتری صحبت کنم.
زندگی عادی مردم بومی ساکن منطقه و جریان زندگی آنها می‌تواند قربانی نفت شود. با نگاهی به گذشته و حال، می‌توان پیش بینی کرد محیط زیست این منطقه هم دستخوش تغییرات ناخوشایند شود و با تولید آلودگی، هوا، زمین و آب نابود شود یا به نابودی نزدیک شود؛ چیزی شبیه عسلویه.
می‌توان پیش بینی کرد آلودگی جدیدی به آلودگی‌ها و آسیب‌های زیست محیطی نفت، ریزگرد‌ها و دود آتش زدن مزارع نیشکر در خوزستان اضافه شود.
می‌توان پیش بینی کرد صنایع نفتی جدید بر خلاف انتظار بومیان و مردم محلی، اشتغالزایی چندانی برای این مردم نداشته باشد و امید آنها را نامید سازد، چون تجربه نفت در مناطق مختلف جنوب در مقابل دیدگان ماست که چگونه بخش مهمی از نیرو‌های محلی حسرت کار را باید به دوش بکشند.
اما می‌توان این پیش بینی‌ها را تغییر داد.
جناب آقای زنگنه
از شما درخواست دارم
لطفا به کارکنان نفت بیاموزید به فرهنگ و ارزش‌ها جوامع میزبان/ ساکنان نخستین/ محلی/ بومی احترام بگذارند.
به کارکنان نفت بیاموزید میهمان، همیشه باید احترام میزبان را نگه دارد حتی اگر از لحاظ اختیارات و قدرت و امکانات و پول در موقعیت برتری قرار داشته باشد.
لطفا به کارکنان نفت بیاموزید از محیط زیست منطقه میزبان نگهداری کنند و از آسیب زدن به فضای زندگی انسان‌ها و حیوان‌ها در هوا و زمین و آب خودداری کنند.
به آنها بیاموزید آب و زمین و هوای سالم، قابل قیمت گذاری نیست و با هیچ بودجه و اعتبار مالی قابل خرید و فروش نیست. اگر آسیب ببینند جبران آنها امکان پذیر نیست.
به آنها بیاموزید انسان‌ها برای زندگی اولیه و عادی، نیازمند هوای سالم برای تنفس، آب سالم برای رفع تشنگی و نیاز‌های بهداشتی و زمین پاک برای زندگی هستند. به کارکنان نفت بیاموزید فعایت‌های مستقیم و غیرمستقیم نفتی نباید منجر به آلودگی و نابودی این‌ها شود.
به کارکنان نفت بیاموزید محیط زیست شامل درختان، جنگل ها، رودخانه، دریا، خاک و هوا ارزشمندتر و قیمتی‌تر از همه منابع نفتی جهان هستند. پس منطقه محل فعالیت را قربانی نفت نکنند.
به این عزیزان وضعیت تالاب / هور العظیم را نشان دهید که چگونه کشف و تولید نفت، آن را به نابودی کشاند البته تالاب مقاومت کرد و کامل نابود نشد، ولی دیگر اثری از زندگی بومیان در میان تالاب نیست و جانوران و گیاهان آن محدود شدند و مساحت آب نیز کم و کمتر شد.
به آنها بیاموزید که دیر یا زود و پس از پایان فعالیت نفتی، منطقه را ترک خواهند کرد، اما مردم محلی می‌مانند و منطقه‌ای که اگر محیط زیست آن آسیب دیده باشد ادامه زندگی در آن سخت خواهد شد. کاری نکنیم ادامه زندگی برای مردم محلی، سخت‌تر شد. نفت آمده تا زندگی مردم را راحت‌تر کند نه دشوارتر.
به کارکنان نفت بیاموزید به هویت جوامع محلی/ بومی احترام بگذارند و آن را به رسمیت بشناسند؛ از جابه جایی اجباری انسان‌ها خودداری کند. به آنها بیاموزید تنوع فرهنگی یک ارزش است. در حفظ و تقویت آن بکوشند و از تلاش برای یکسان سازی فرهنگی اجتماعی مردم منطقه میزبان خودداری کنند.
به کارکنان نفت بیاموزید که ایران از نژادها، زبان ها، فرهنگ‌ها و بخش‌های مختلف تشکیل شده است. همه، انسان و ایرانی هستند و دوستدار ایران. از اِعمالِ تبعیض میان انسان‌ها خودداری کنند.
به کارکنان نفت بیاموزید که انسان‌ها قبل از ورود شما، زندگی عادی دارند و مشغول کسب و کار متنوع خود هستند. صنعت نفت نباید این کسب و کار‌ها و زندگی عادی را به هم بزند یا نابود کند.
در سابق از نفت انتظار می‌رفت همراه با خود، جدیدترین فناوری‌ها و امکانات را برای زندگی راحت‌تر و کاهش رنج انسان‌ها به همراه خود می‌آورد و در اختیار جامعه میزبان هم قرار می‌داد همانگونه که مسجد سلیمان (میزبان اولین دکل نفتی ایران) و آبادان (میزبان اولین پالایشگاه نفت خاورمیانه)، برخی از اولین‌های ایران را دارند، اما متاسفانه هم اکنون این گونه نیست.
لطفا به کارکنان نفت بیاموزید اگر از رنج مردم منطقه میزبان نمی‌کاهید حداقل بر رنج آنها نیافزایید.
به آنها بیاموزید که برای بهره مندی از فرصت‌های شغلی، نیرو‌های محلی را در اولویت قرار دهند نه اینکه بومی‌ها را تنها در یک یا دو بخش شغلی پایین دست بتوان دید. به نیرو‌های بومی آموزش دهید، توانمند سازید و از آنها بهره ببرید.
به کارکنان نفت بیاموزید مردم، ولی نعمت مسوولان هستند. مسوولان نفتی از برتری جویی بر مردم عادی خودداری کنند.
به کارکنان نفت یاداور شوید شرکت‌های زیرمجموعه وزارت نفت دارای مسوولیت اجتماعی هستند و باید در مسیر زندگی راحتر انسان‌ها در مناطق میزبان فعالیت‌های نفتی و ابادانی این مناطق بکوشند و هزینه کنند.
به کارکنان نفت بیاموزید همان گونه که مسائل روز فنی را می‌آموزند و برای آن هزینه می‌کنند نحوه جلوگیری از آسیب به محیط زیست و تعامل با جوامع محلی را نیز بیاموزند که این دومی اهمیتی دو چندان نسبت به اولی دارد.
رضا غبیشاوی
روزنامه نگار
