پرهزینه‌ترین دارو‌های مورد استفاده در کشور کدام‌اند؟

رویداد۲۴ دو سازمان اصلی متولی بیمه اجتماعی درمان در ایران شامل سازمان تأمین اجتماعی و سازمان بیمه سلامت ایران طی دو دهه اخیر به‌سرعت گسترش یافته‌اند، به‌طوری‌که بیش از ۸۰ درصد جمعیت کشور را تحت پوشش قرار داده‌اند.

در کشور ایران نقش سازمان‌های بیمه پایه در تأمین هزینه‌های بخش سلامت ۱۴.۵ درصد است. سازمان بیمه سلامت ایران یکی از بیمه‌های پایه اصلی در کشور ایران است که به خدمت‌رسانی به اقشار مختلف جامعه ایرانی در خصوص حفظ سلامت و تأمین نیاز‌های مربوط به آن اشتغال دارد. یکی از مهم‌ترین این نیازها، دارو است که سازمان بیمه‌ای فوق، نقش خاصی در پوشش آن دارد.

دارو به گفته متخصصان، نقش تعیین‌کننده‌ای در تأمین سلامت جامعه دارد و میزان مصرف و هزینه آن، اغلب بار زیادی بر دوش جامعه می‌گذارد. این تأثیر در نتیجه پیشرفت در علم پزشکی و محصولات درمانی خصوصاً دارو‌ها به وجود آمده است و درنتیجه سبب افزایش چشمگیر هزینه‌های مستقیم درمان شده است. اما افزایش مصرف دارو موجب فشار مالی بر صندوق‌های بیمه درمان شده و نتیجتاً با کاهش توان مالی آن‌ها، تأمین مالی خدمات تعهد شده به بیمه‌شدگان با اشکال مواجه شده و موجب نارضایتی بیمه‌شدگان و ارائه‌دهندگان می‌شود.

این موضوع مورد توجه محققانی از دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و سازمان بیمه سلامت ایران قرار گرفته است تا در خصوص آن پژوهشی را به انجام رسانند. این مطالعه پژوهشی با دو هدف انجام شده است. هدف اول مطالعه شناسایی پرهزینه‌ترین اقلام دارویی سازمان بیمه سلامت و هدف دوم ارائه راهکار‌هایی برای کاهش مصرف اقلام پرهزینه شناسایی شده است.

به گفته محققان، هزینه‌های دارویی همواره ازنظر اقتصادی و بار مالی به‌طورکلی برای بیماران و نظام سلامت بسیار مورد توجه بوده‌اند. در حال حاضر، هزینه‌های دارویی ۱۴ درصد کل هزینه‌های سازمان بیمه سلامت را تشکیل می‌دهند.

محققان برای انجام مرحله اول پژوهش فوق‌الذکر، اطلاعات مورد نیاز خود را از نرم‌افزار جامع اسناد پزشکی ادارات کل بیمه سلامت استان‌ها دریافت کردند. آن‌ها برای بخش دوم پژوهش خود پرسشنامه‌ای با سؤالات خاص طراحی کردند که توسط روسای ادارات اسناد پزشکی استان‌ها و کارشناسان مسئول مربوطه تکمیل شد. درنهایت اطلاعات به‌دست‌آمده، با استفاده از روش‌های آماری و به کمک نرم‌افزار‌های کامپیوتری، تجزیه‌وتحلیل شد.

یافته‌های این مطالعه نشان داد که هزینه‌های ۲۰ قلم داروی پرهزینه شناسایی‌شده مجموعاٌ ۳۵ درصد کل هزینه‌های دارویی را در سال ۹۴ تشکیل داده‌اند. بر این اساس، محققان مهم‌ترین مداخلات غیراختصاصی شناسایی‌شده برای کنترل این موضوع را شامل پرونده‌ای شدن تجویز دارو (نظارت بیشتر بر مصرف داروها)، آموزش صحیح تجویز منطقی دارو، وجود پزشک معتمد جهت بررسی پرونده بیماران و تأیید دارو، فرانشیز پلکانی، بررسی هزینه اثربخشی دارو‌ها و فرهنگ‌سازی در تجویز و مصرف دارو (افزایش میزان اطلاعات عمومی) تشخیص دادند.

رضا رضایتمند، محقق مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد سلامت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و همکارانش اظهار کردند: «در این مطالعه مشخص شد که دارو‌های اینترفرون، انسولین، هرسپتین و دارو‌های آنتی هموفیلی با اختلاف نسبتاً زیادی در صدر دارو‌های پرهزینه سازمان بیمه سلامت قرار دارند و درمجموع ۲۰ قلم داروی پرهزینه شناسایی‌شده ۳۵ درصد کل هزینه‌های دارویی سازمان بیمه سلامت را تشکیل داده‌اند.»

به گفته این محققان که نتایج پژوهش آن‌ها در فصل‌نامه بیمه سلامت ایران منتشر شده است، «پایش میزان مصرف و نیز معیار‌های کنترل هزینه، اغلب جهت پیشگیری از طریق تجویز بیش‌ازحد و یا احیاناً سو استفاده از دارو‌ها مورد نیاز است. در دهه اخیر، معرفی درمان‌های جدید و کشف دارو‌های جدید، منجر به افزایش هزینه‌های مستقیم ناشی از افزایش در هزینه‌های دارویی شده است، به‌طوری‌که طبق مطالعات هزینه‌ای صورت گرفته در جهان، بزرگ‌ترین بخش هزینه‌های مستقیم به ترتیب مربوط به هزینه‌های دارویی، مشاوره و پرستاری بوده است».

مجریان پژوهش فوق به‌منظور منطقی کردن هزینه‌های سازمان بیمه سلامت، معتقدند که «لازم است سیاست‌های مختلفی توسط سازمان بیمه سلامت در راستای کنترل هزینه‌ها در دستور کار قرار گیرد و در این راستا، مهم‌ترین راهکار‌های شناسایی‌شده شامل تجویز منطقی دارو که خود استراتژی‌های مختلفی را شامل می‌شود، نظارت بر مصرف دارو، فرهنگ‌سازی و ارتقاء سواد سلامت و کاربرد ارزیابی‌های اقتصادی در پوشش دادن دارو‌ها هستند».