با سهمیه بندی و افزایش قیمت بنزین نظام توزیع همچنان ناعادلانه است

رویداد۲۴ یک هفته از بازگشت نظام سهمیه بندی سوخت و دو نرخی شدن بنزین آن هم بدون اطلاع رسانی قبلی به مردم، می‌گذرد. این اقدام که با پرداخت کمک معیشت به ۱۸ میلیون خانوار همراه شده است ابعاد مختلفی دارد که نیازمند بررسی است. این ابعاد را می‌توان شامل جبران کسری بودجه دولت، مدیریت مصرف سوخت، مدیریت قاچاق سوخت در مسیر هدفمندی یارانه‌ها دانست. این درحالی است که به عقیده اکثر کارشناسان زمان و نحوه اجرای این طرح، پرنقص بود. از سویی دیگر اجرای آن بدون نظرخواهی از متخصصین حوزه بود که انتظار می‌رود چنین روندی در تصمیم گیری‌های کلان، از سوی دولت متوقف شود.

مهدی ناجی، عضوهیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، با اشاره به اینکه تقاضای بنزین نیز همانند بسیاری از کالا‌ها وابسته به قیمت آن است، گفت: البته کشش این تقاضا با باقی کالا‌ها متفاوت است. مطابق بسیاری از کالا‌ها زمانی که قیمت بنزین افزایش می‌یابد مصرف آن تا حدی کاهش می‌یابد. البته باید دید هدف از این افزایش قیمت چه بوده است.

وی افزود: تولید کنونی بنزین کفاف نیاز داخل را می‌دهد، هرچند که با توجه به افزایش تقاضای سالانه بنزین، اگر روند کنونی مصرفادامه می‌یافت، بی شک کشور را ناچار به واردات بنزین می‌کرد؛ اما نمی‌توان علت اصلی تصمیم دولت را در راستای کاهش مصرف دانست.

سود قاچاق کم شد، اما صفر نه/خودروی بیشتر، یارانه بیشتر

این عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، با بیان اینکه قاچاق تابعی از انگیزه قاچاقچی است، اظهار داشت: افزایش نرخ بنزین موجب کاهش انگیزه قاچاق می‌شود؛ اما این افزایش قیمت نمی‌تواند قاچاق سوخت را صفر کند.

به گفته ناجی دولت اعلام کرده است که از محل افزایش درآمد حاصل از افزایش قیمت بنزین، مبلغی را برای تامین هزینه‌های خوداستفاده نمی‌کند این در حالی است که با توجه به کسری بودجه دولت، ایرادی وجود ندارد که دولت از محل این درآمد برای جبران بخشی از کسری بودجه خود استفاده کند.

وی پرداخت کمک هزینه معیشتی توسط دولت به چند دهک را موثر دانست و ادامه داد: این قشر توان اقتصادی کمی دارند و این کمک معیشت می‌تواند در زندگی آن‌ها نقش مفیدی ایفا کند.

ناجی سهمیه بندی بنزین را رانت دانست و گفت: در نتیجه سهمیه بندی بنزین در حقیقت شخصی که خودروی بیشتری دارد از یارانه بیشتری برخوردار می‌شود. حتی در دوران قبلی سهمیه بندی بنزین شاهد خرید وانت بار توسط خانواده‌های متمکن بودیم تا ازسهمیه بنزین آن استفاده کنند.

دولت به نظرات کارشناسان رجوع کند/از بد مصرفی تا سهمیه ۶۰ لیتری

این کارشناس اقتصادی تصریح کرد: باتوجه به اینکه در حال حاضر نرخ تورم بالا است، افزایش تورم کنونی در اثر افزایش قیمت بنزین، تاثیر چشمگیری در تورم کلی اقتصاد ندارد؛ اما باتوجه به اینکه مبلغ کمک معیشتی از طریق چاپ اسکناس پرداخت نمی‌شود و درحقیقت یک بازتوزیع درآمد است، تاثیر چندانی بر تورم ندارد. باید دقت داشت که مقوله گرانی با تورم متفاوت است.

وی ادامه داد: با این وجود، اقدام اجرا شده دولت، اقدامی کارشناسی نبوده است؛ این اقدام شبیه هیچیک از طرح‌هایی که کارشناسان بررسی و تدوین کرده بودند، نیست.

دولت باید در نخستین فرصت جزییات طرحی که بر زندگی ٨٣میلیون نفر تاثیر گذاشته است را منتشر کند تا تبعات آن بررسی شود.

ناجی نحوه اجرای طرح سهمیه بندی بنزین را ضعیف و بد توصیف کرد و با تاکید براینکه دولت در مورد بنزین باید به نظرات کارشناسان رجوع کند، گفت: دولت هیچ تلاشی برای گفتگو با مردم نکرد بنابراین مردم حس فریب خوردن داشتند. از سویی دیگر تاکنون با میانگین مصرف حدود ٨٠تا ٩٠ میلیون لیتر بنزین در روز مردم بد مصرف بودند و به این بد مصرفی عادت کرده بودند. این حجم مصرف درحالی به میزان قابل توجهی کاهش یافت که مردم به آن عادت نداشتند و یکی ازدلایل ایجاد نارضایتی مردم به شمار می‌رود؛ در حالیکه در دولت اسبق این سهمیه بندی از ١٠٠ لیتر آغاز شد و به مرور به ٦٠ لیتر درماه رسید. دولت می‌توانست با اطلاع رسانی، تصمیم خود در این زمینه را تبیین کند، اما زمان دقیق را مشخص نمی‌کرد وپس از عیب یابی زمان نهایی را اعلام می‌کرد به این ترتیب اذهان عمومی به این تصمیم عادت کرده بود.