آثار توافق امارات و اسراییل بر اقتصاد ایران چیست؟

رویداد۲۴  رسانه‌های اسرائیلی مدعی شذه‌اند این توافق صادرات ۳۰۰ هزار دلاری اسراییل به امارات را به چند صد میلیون دلار خواهد رساند. بر اساس همین ادعا، وزارت اقتصاد کابینه رژیم صهیونیستی تخمین زده است که صادرات به امارات می‌تواند به سالانه ۵۰۰ میلیون دلار افزایش یابد و سرمایه‌گذاری کشورهای خلیج‌فارس در اسرائیل نیز می‌تواند به ۳۵۰ میلیون دلار برسد.

فناوری اطلاعات، تجهیزات پزشکی و فناوری مالی ازجمله بخش‌های مورد تمرکز برای صادرات به امارات است.این توافقنامه امارات را پس از مصر و اردن به سومین کشور عربی دارای روابط دیپلماتیک با رژیم صهیونیستی تبدیل می‌کند.

امارات، این کشور نفتی یکی از سرمایه‌های بزرگ خاورمیانه و یکی از پیشرفته‌ترین مراکز تجاری در جهان است. المانیتور در گزارشی امارات را سنگاپور خلیج‌فارس لقب داده و توافق عادی‌سازی روابط را با توجه به اهداف اقتصادی توجیه‌پذیر دانسته است چرا که  شرکت‌های اسرائیلی علاقه‌مند به معامله با امارات متحده عربی، بازار خلیج‌فارس را هدف قرار می‌دهند. بیشتر این شرکت‌ها در زمینه‌های تجهیزات امنیت سایبری، مدیریت آب و تجهیزات دفاعی در حال سرمایه‌گذاری در امارات هستند. امارات متحده عربی به‌عنوان یک مرکز تجاری بزرگ است که  کشورهای حوزه خلیج را با سایر نقاط جهان ارتباط می‌دهد.

این کشور با قوانین و محدودیت‌های کم می‌تواند به لحاظ اقتصادی زمینه‌های سودآوری برای شرکت‌های اسرائیلی را فراهم کند. طبق برآوردها در حال حاضر حدود ۳۰۰ شرکت اسرائیلی در امارات فعالیت می‌کنند که بیشتر آن‌ها از طریق شعب بین‌المللی فعال هستند. درواقع عادی‌سازی هزینه‌های سنگین شرکت‌های اسرائیلی را در قالب شرکت‌های بین‌المللی در این کشور فعالیت می‌کردند را کاهش خواهد داد.  

تخمین روابط تجاری یک میلیارد دلاری

خوش بینی بیشتری برای دو طرف در حوزه اقتصاد نیز وجود دارد. بر اساس گزارشabc news بنیاد کارنگی تخمین می‌زند که روابط تجاری میان اسرائیل و کشورهای حوزه خلیج‌فارس به بیش از یک میلیارد دلار در سال می‌رسد و بخش عمده این مبادلات در زمینه امنیت و تجهیزات سایبری میان اسرائیل و امارات است. با توجه به شرایط پیش‌بینی می‌شود دامنه تجارت روزبه‌روز افزایش خواهد یافت.

بیشتر بخوانید: پیام دوستی امارات و اسرائیل برای ایران/ ائتلاف جدید خاورمیانه چه مختصاتی دارد؟

بعد از اعلامیه روز پنجشنبه امارات و اسرائیل، یک شرکت اسرائیلی به نام TeraGroup با یک شرکت اماراتی بانام APEX National Investment تحقیقات درزمینه ویروس کرونا را آغاز کردند. درواقع اکنون ارتباطات میان دو طرف آسان‌تر شده است چراکه امارات متحده خطوط تلفنی خود را به روی اسرائیل گشوده است و دیگر برای استفاده از وب‌سایت‌های اسرائیلی مانع تراشی نمی‌کند.

مقدمات برای برقراری یک پرواز مستقیم سه ساعته از اسرائیل به امارات نیز در حال انجام است. البته این موضوع باید با تایید عربستان در استفاده از فضای آسمان این کشور صورت گیرد که به نظر نمی‌رسد چندان چالش برانگیز باشد. بنیامین نتانیاهو نخست وزیر رژیم اسرائیل تاکید کرده است که این سفرهوایی می‌تواند موج بزرگی از گردشگران را برای دو طرف ایجاد کند و میزان سرمایه‌گذاری دو طرف را نیز بیشتر کند.

آژانس‌های مسافرتی اسرائیلی می‌گویند که انها در تماس‌هایی که با همکاران اماراتی داشته‌اند در حال مذاکراتی برای برقراری تورهای گردشگری هستند. از طرفی اسرائیل بنا بود به شکل رسمی در نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۰ شرکت کند که میزبانی آن با دبی بود. اما این رویداد به دلیل همه‌گیری کرونا به تعویق افتاد.

ال‌مارگالیت که یک سرمایه‌دار برجسته اسرائیلی است می‌گوید:« امارات تنها یک مشتری نیست بلکه آنها علاقه بسیار زیادی دارند که در زمینه فناوری‌های نوین سرمایه گذاری انجام دهند». در واقع روابط رسمی، دروازه های اقتصادی امارات با پتانسیل عظیم را برای مشاغل و صنایع اسرائیلی باز خواهد کرد.کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله بزرگترین کشورهای واردکننده در جهان  هستند که خریدهای آن به هزار میلیارد دلار در سال می‌رسد.

علاوه بر این، اسرائیل برای تامین بسیاری نیازهای اساسی امارات از جمله آب، کشاورزی در بیابان، انرژی خورشیدی، تولید مواد غذایی پیشرفته برنامه دارد و البته فروش سلاح و تجهیزات دفاعی نیز در برنامه‌های اسرائیل است. همانطور که گفته شد اسرائیل از مدت‌ها قبل با امارات روابط گسترده داشته است. شرکت‌های نظامی اسرائیل تحت نظارت وزارت جنگ اقدام به فروش سلاح‌های پیشرفته به امارات متحده عربی کرده‌اند. در حالی که فروش کالاهای مانند سیستم‌های شناسایی موشک مخفی نگه داشته می‌شود. به نظر می‌رسد در سایه این توافق و گسترش روابط مستقیم اینگونه معاملات شامل فناوری پهپاد و سیستم دفاع موشکی فعال افزایش خواهد یافت.

صلح سیاسی با اهداف اقتصادی

حسن احمدیان، عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان تهران در گفت‌وگو با «خبرآنلاین» در خصوص ابعاد اقتصادی توافق امارات و اسرائیل گفت:  بعد اقتصادی حتماً بخشی از توافق اسراییل و امارات است. یکی از طرح‌های  اسرائیل از دوره "شیمون پرز" این بود که بتوانند از تمام توان اقتصادی و مالی خلیج‌فارس استفاده کنند .

حسن احمدیان تأکید کرد: اهداف اقتصادی و ژئوپلیتیکی برای اسراییل اهمیت بالایی دارد. تلاش برای ایفای نقش منطقه‌ای برای حاکمان امارات به دلیل رقابت با ایران، ترکیه و عربستان اولویت دارد. اندیشه اسرائیلی این است که از کشورهای عربی در راستای پیش برد اهدافش کمک بگیرد. تأمین نفت و گاز اسراییل از طریق امارات تحول  مهمی در بخش انرژی این رژیم است .

این استاد دانشگاه تهران با اشاره به تلاش‌های سال‌های اخیر امارات گفت: امارات رقابت‌های منطقه‌ای را پیش از هر مسئله‌ای ملاک قرار می‌دهد. امارات می‌خواهد در نگاه غرب و امریکا جایگزین عربستان باشد و نقش منطقه ای این کشور را ایفا کند.این کشور تصور می‌کند با چنین توافقاتی می‌تواند این امکان را فراهم کند.

احمدیان معتقد است که اسرائیل با این توافق به‌طورکلی ایران را هدف قرار داده است هرچند امارات اهداف کلی‌تری را دنبال می‌کند.

عضو هیئت‌علمی دانشکده مطالعات جهان تهران در خصوص راهکار ایران در مقابل این توافق گفت: ایران در دوره بعد از تحریم بر این مسئله متمرکز شد که تمرکز ترانزیتی از امارات به کشوری دیگر منتقل شود و توسعه چابهار در دستور کار قرار گیرد و به نظر می‌رسد توافق امارات و اسرائیل باعث می‌شود این بحث‌ها جدیت بیشتری یابد چراکه زمانی که روابط امارات با اسرائیل در این سطح رسمیت پیدا می‌کند، امارات ‌مانند اردن مورد سیطره امنیتی اسرائیل قرار می‌گیرد و طولی نمی‌کشد که امارات با توجه به پتانسیل‌های محدود آن ،مورد نفوذ شدید اسرائیل قرار می‌گیرد.

پس باید کم‌کم از مسیر خطرناک شده ترانزیتی امارات دور شد .در سال‌های اخیر بسیاری از تجار ایرانی از امارات به قطر و عمان و ترکیه تغییر مسیر داده‌اند و به نظر می‌رسد این موضوع در سال‌های آینده شدت بیشتری بگیرد. قطع یک‌باره روابط تجاری به نظر گزینه عقلانی نیست و کاهش کم‌کم روابط اقتصادی باید اتفاق بیفتد و از گزینه‌های مانند توسعه بندر چابهار به‌عنوان جایگزین‌های جدید بهره برد.

ایران مورد هدف توافق صلح

این توافق ابعاد اقتصادی ایجابی و سلبی برای دو طرف و طرف‌های منطقه‌ای به همراه دارد. افزایش فرصت­های سرمایه‌گذاری، مبادلات و تأمین نیازهای اقتصادی تل‌آویو و شهروندان اسرائیل از طریق امارات متحده برای ابوظبی به جذب و ترانسفر سرمایه بیشتر منجر خواهد شد .هرچند این مسئله می تواند بر روابط امارات متحده با سایر شرکای اسلامی تأثیر منفی بگذارد اما با لحاظ همه شرایط پیش بینی می شود این تأثیرات موقتی باشد. برآوردها نشان می دهد این رابطه برای اسرائیل سود و مزایای بیشتری خواهد داشت.

نکته حائز اهمیت در افزایش تنوع منابع تأمین انرژی اسرائیل است که می‌تواند بر کاهش بیشتر اهمیت روابط آنکارا و تل‌آویو بیانجامد. مسیر ترکیه تا دهه اخیر همواره یکی از منابع تأمین انرژی اسرائیل بود اما به دنبال تنش‌های سیاسی مکرر بین دو طرف، اسرائیل چندین طرح جایگزین در مدیترانه از مسیر یونان و قبرس کلید زد. درواقع یکی از دلایل واکنش ترکیه به توافق امارات متحده عربی و اسرائیل، علاوه بر رقابت ایدئولوژیکی که بین آنکارا و ابوظبی وجود دارد، این مسئله بود.

بخش بسیار مهم این رابطه در آینده ظاهر خواهد شد. باید از این آینده برآوردهای دقیق‌تری داشت. درواقع واکنش شتاب‌زده ، احتمالاً همان چیزی است که طراحان این رابطه پیش‌بینی کرده بودند. امارات یکی از مهمترین شرکای تجاری ایران است و قطع این رابطه یا کمرنگ شدن آن می تواند در شرایط تحریم برای ایران فشار تلقی شود . در واقع به نظر می رسد حمله به مزیت های اقتصادی ایران یکی از مهمترین اهداف طراحان رابطه امارات متحده و اسرائیل است.باید مراقب بود.