اما و اگر‌های نامزدی زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری
رویداد۲۴ صحبت از نامزد‌های انتخابات ۱۴۰۰، به نامزد‌های احتمالی زنان نیز گسترش یافته است و گمانه‌زنی‌ها فراتر از امکان حضور زنان در انتخابات به آمدن و نیامدن زنان شناخته‌شده در عرصه سیاست معطوف شده است. درحالی‌که زهرا نژادبهرام از تمایل خود برای نامزدی در انتخابات خبر داده است. الهام امین‌زاده، معاون حقوقی پیشین رئیس‌جمهوری، درباره تمایل به کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ تأکید کرده که هنوز به این مسئله فکر نکرده است.
درباره دیگر کاندیدا‌های احتمالی زنان نیز فعلا به نام‌های ابتکار و مولاوردی اشاره می‌شود که احتمال حضور این دو نیز بسیار کم است. اصولگرایان نیز مرضیه دستجردی را دارند که اولین زنی است که مدیریت یک وزارتخانه را در کارنامه خود دارد؛ اما در اخبار انتخاباتی اصولگرایان احتمال حمایت از یک نامزد زن دور از انتظار است.
الهام امین‌زاده، معاون حقوقی پیشین رئیس‌جمهور، درباره نگاه جریانات سیاسی اصولگرا و اصلاح‌طلب به کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ گفت: به نظر می‌رسد مطرح‌شدن کاندیداتوری زنان در انتخابات ریاست‌جمهوری برای بیشتر‌شدن رقابت‌های سیاسی است. به انتخابات ریاست‌جمهوری، نگاه جنسیتی داریم؛ اما اگر در‌این‌باره شایسته‌سالاری مد نظر قرار گیرد، باید گفت یکی از مهم‌ترین نیاز‌های امروز کشور ما همین موضوع است.
او افزود: به دور از نگاه جنسیتی و سیاسی، اگر بخواهیم ارزیابی کنیم، در‌حال‌حاضر از منظر شایسته‌سالاری، فردی باید کاندیدا شود که متعهد، عمل‌گرا، باتجربه، برخوردار از علم و دانش و در نتیجه مردمی باشد. اگر این معیارها، برای کاندیدا‌ها تعیین شود و بحث جنسیت چه زن و چه مرد نیز در‌این‌میان مطرح نباشد، آن زمان می‌توانیم بپذیریم که چنین فردی به‌عنوان رئیس‌جمهور روی کار آید و اداره کشور را بر عهده بگیرد. امین‌زاده در پاسخ به این پرسش که استقبال یا میزان پذیرش کاندیدای زن از سوی مردم در شرایط فعلی با تأکید بر بحث کارآمدی کاندیدا‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ تصریح کرد: پذیرش اجتماعی نسبت به یک کاندیدای زن در مقایسه با گذشته بسیار افزایش پیدا کرده است. زمانی که بنده به‌عنوان معاون رئیس‌جمهوری فعالیت می‌کردم، در سفر‌های استانی یا برای برخی مشورت‌ها با علمای قم حضور داشتم، هیچ مشکلی نداشتم و متوجه می‌شدم نگاهشان به یک زن در این جایگاه مثبت بوده و به زن یا مرد‌بودن آن جایگاه، توجه ندارند.
او اضافه کرد: حال اگر خانمی باشد که معیار‌هایی را در ارتباط با شایسته‌بودن، سوابق، تعهد، دلسوزی و مردمی‌بودن داشته باشد، به تبیین آن و آگاهی‌دادن به جامعه نیاز دارد؛ صرفا اینکه بگوییم یک زن رئیس‌جمهور شود، کفایت نمی‌کند. معاون حقوقی پیشین رئیس‌جمهور در پاسخ به این سؤال که آیا تمایلی به کاندیداتوری در انتخابات ریاست‌جمهوری دارید و آیا این توانایی را در خود مشاهده می‌کنید؟ اشاره کرد: هنوز به آن فکر نکرده‌ام. رفتار انتخاباتی مردم اصلا قابل پیش‌بینی نیست، بستگی به اقناع آن‌ها دارد. ممکن است زمانی به یک فرد عمل‌گرا یا چهره‌های دیگر با شاخص‌های دیگر رأی دهند. در‌حال‌حاضر هم مشخص نیست که مردم به چه مؤلفه‌ای توجه می‌کنند. در واقع این خاصیت دموکراسی در کشور است که مردم، تعیین‌کننده هستند.
بیشتر بخوانید: رقابت مردانه در غیاب کاندیدای زن؟
پیش‌از‌این نیز زهرا نژادبهرام، عضو هیئت‌رئیسه شورای شهر تهران، در پاسخ به این سؤال که گفته می‌شود حضور زنان در انتخابات برای کشاندن مردم پای صندوق‌های رأی است، آیا با این موضوع موافق هستید؟ اظهار کرد: من می‌گویم اگر این استراتژی جلب مشارکت مردم در انتخابات است، استراتژی هوشمندانه‌ای است. به نظر من هیچ اشکالی ندارد. اگر این استراتژی در راستای ترغیب باشد، اشکالی ندارد؛ چون زنان هم می‌توانند در این فضا به اهداف خود در حوزه اجتماعی برسند و گام‌های بلندی بردارند. من به هر‌کسی که به این موضوع به‌عنوان یک استراتژی نگاه کرده، تبریک می‌گویم.
نژادبهرام در پاسخ به این سؤال که زنان در مجلس و دیگر حوزه‌ها برای رسیدن به اهداف خود با سد مردان روبه‌رو بوده‌اند، آیا رئیس‌جمهور زن در جامعه مردانه با مشکل روبه‌رو می‌شود؟ گفت: ممکن است در این حوزه نیز سقف شیشه‌ای معنا داشته باشد. معتقدم اولین مقیاسی که با وجود فرهنگ مردانه بر فعالیت زنان تأثیرگذار است، میزان قدرت است؛ یعنی جایگاه زنان چقدر به آن‌ها قدرت می‌دهد. قدرت می‌تواند بسیاری از نگرش‌های مقاومت‌جویانه در برابر زنان و ادبیات فکری در برابر زنان را مرتفع کند یا دست‌کم فشار آن را کم کند. جایگاه ریاست‌جمهوری بسیار قدرتمند است و تنها نهاد انتخابی پرقدرت است که میزان رأی آن با رأی مجلس یا نهاد‌های دیگر برابر نیست. زنان می‌توانند با آرای سنگین پشت سرشان از قدرت خود استفاده کرده و پیشتازانه عمل کنند.
پروانه سلحشوری، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی نیز در پاسخ به پرسشی درباره آنکه آیا زنان در فضای مردسالارانه رأی می‌آورند؛ گفت: از یک سو کسانی هستند که باید اعلام کاندیداتوری برای ریاست‌جمهوری کنند؛ مانند خانم طالقانی، از سمتی دیگر کسانی هستند که باید رأی بدهند. بار‌ها گفتم نظریه‌ای به نام پرهیز از ریسک هست که زنان به نسبت مردان، ریسک حضورشان در عرصه‌های سیاسی بالاست و اساسا باید دید که چه کسانی راضی به این حضور هستند. زنان در پست‌های سیاسی‌ای که از سمت ریاست‌جمهوری نیز پایین‌تر است، به‌دلیل حملات و هجمه‌ها در امان نبوده و به‌مراتب بیشتر از آقایان آماج گروه‌های مخالف و رقیب قرار می‌گیرند.
شانس زنان برای عبور از سد شورای نگهبان در سال ۱۴۰۰ بسیار زیاد است؛ اما زنان برای نامزدی بیش از توان و شهرت و سابقه خود به همراهی احزابی نیاز دارند که همچنان نگاه مردانه به نامزد‌های انتخابات دارند؛ بنابراین قبل از اینکه رأی مردم را بررسی کنند، باید نگاه مردسالارانه احزاب اصلاح شود. البته این به معنای ضعف زنان نیست و به کارکرد اجماع احزاب برای حمایت از نامزد‌های انتخابات بازمی‌گردد.
