درخواست از کارتر برای بازگرداندن شاه به ایران
رویداد۲۴ تصویر ثبت شده در آبانماه سال ۱۳۵۸ که درخواست یک زن انقلابی از جیمی کارتر رییس جمهور وقت آمریکا را نشان می‌دهد. روی پلاکارد او نوشته شده: «کارتر باید شاه را به ما برگرداند.»
محمدرضا پهلوی در ۲۶ دی ماه ۱۳۵۷ به بهانه استراحت و ظاهرا به طور موقت از ایران خارج شد و این واقعه جشن بزرگی برای ایرانیان بود؛ انقلابیون در خیابان‌ها با پلاکارد‌های «شاه رفت» شادی می‌کردند. اما یک ماه بعد و با پیروزی انقلاب تلاش‌ها برای بازگرداندن و محاکمه شاه آغاز شد.
شاه پس از خروج از ایران مدتی به مصر رفت و این زمانی بود که بیماری سرطانش وخیم شده بود. او ابتدا از بریتانیا تقاضای پناهندگی سیاسی کرد که دولت بریتانیا آن را رد کرد و سپس تلاش کرد به ایالات متحده برود که این تلاش هم به مدت ۱۰ ماه محقق نشد. شاه پس از مصر مدتی به مراکش و باهاما رفت و نهایتا مکزیک را برای ادامه درمان انتخاب کرد. اما پزشکان و خانواده می‌دانستند که شاه در مکزیک شانسی برای درمان ندارد و در نتیجه تلاش‌هایشان را برای ورود به آمریکا بیشتر کردند.
در سی ام تیرماه ۱۳۵۸ دولت کارتر نهایتا ورود شاه به آمریکا برای درمان را قبول کرد؛ اقدامی که مخالفان بسیاری داشت. مخالفان پذیرش شاه در آمریکا به درستی پیش‌بینی می‌کردند که این اقدام باعث تضعیف دولت مهندس مهدی بازرگان و تیره شدن روابط ایران و ایالات متحده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: دیدار محمدرضا شاه پهلوی و کارتر یکسال قبل از انقلاب ایران
به گزارش رویداد۲۴ در یکم مهرماه تجمعات وسیعی از سوی انقلابیون در اعتراض به پذیرش شاه و برای استرداد وی انجام شد. چپ‌گرایان به دولت بازرگان حمله می‌کردند و آن‌ها را ناتوان از تحقق استرداد شاه می‌خواندند و حزب الهی‌ها و دانشجویان خط امام نیز دولت بازرگان را لیبرال و سازشکار می‌خواندند.
یک هفته پس از پذیرش شاه توسط آمریکا دانشجویان و اسلامگرایان تظاهرات کردند و پلاکار‌دهایی مبنی بر لزوم استرداد شاه نوشتند. سیاسیونی مانند صادق قطب زاده و صادق خلخالی نیز وعده بازگرداندن و محاکمه شاه را به مردم می‌دادند و هیجان‌ها بیشتر می‌شد. نهایتا با ماجرای اشغال سفارت آمریکا و استعفای دولت بازرگان، انقلابیون به فکر معاوضه گروگان‌های آمریکایی با شاه می‌افتند که در کمال تعجب با مخالفت قاطع دولت آمریکا مواجه می‌شود.
جودی پاول سخنگوی کاخ سفید حضور شاه در آمریکا به علت «اصول و عواطف بشردوستانه» اعلام کرد و در عین حال از «تمایل قطعی آمریکا به استقرار روابط دوستانه و ثمربخش توأم با احترام متقابل بین دو کشور» سخن می‌گوید.
با ماجرای گروگان‌گیری آمریکا تحریم‌های اقتصادی علیه ایران وضع کرد و آیت الله خمینی در واکنش به تحریم‌ها چنین گفت: «ما ملتی هستیم که به این گرسنگی خوردن‌ها عادت کرده‌ایم. ما روزه می‌گیریم. ما در هر هفته یک روز گوشت می‌خوریم. یک وعده هم ممکن است غذا [در روز] بخوریم.»
او با اشاره به جمعیت ایران در آن زمان به آمریکا هشدار داد: «ما سی و پنج میلیون جمعیت داریم که این‌ها بسیاری‌شان، بسیار زیادشان، آرزوی شهادت می‌کنند. ما با این سی و پنج میلیون به میدان می‌رویم. بعد که ما همه شهید شدیم، خودتان با ایران هر کاری می‌خواهید بکنید.»
درحالی که تحریم‌های اقتصادی کار خودشان را می‌کردند و اجماعی جهانی علیه ایران در حال شکل‌گیری بود انقلابیون همچنان برای بازگرداندن و اعدام شاه اصرار داشتند. آیت الله بهشتی در نطق مشهوری درباره لزوم بازگرداندن شاه چنین گفت: «باید شاه باید به ایران بازگردانده و محاکمه شود تا این مساله درسی برای دیکتاتور‌ها شود و بدانند که بالاخره توسط مردم خود محاکمه خواهند شد. این نظر مردم و شورای انقلاب است.»
آیت الله خمینی نیز در مصاحبه‌ای با خبرنگار سی بی سی در ۲۷ آبان، آزادی گروگان‌ها را منوط به بازگرداندن شاه و دارایی‌های خاندان پهلوی به ایران دانست: «ما می‌خواهیم او بیاید و ما ریشه این جنایاتی که این شخص در طول سی و هفت سال تقریباً به ایران کرده است و این خیانت‌هایی که به ایران کرده است و این آدم‌کشی‌های دسته‌جمعی که کرده است را به دست بیاوریم که این به امر کی بوده است.»
شاه در ۲۴ آذر آمریکا را ترک کرد و به پاناما پناهنده شد و صادق قطب زاده در نتیجه مذاکره با مقامات پانامایی قول داد هر چه زودتر شاه را به ایران بازخواهد گرداند. اما نهایتا دولت پاناما مدارک مبنی بر مجرمیت شاه را نپذیرفت و شاه پس از مدتی پاناما را ترک کرد و به مصر رفت و در پنجم مرداد ماه سال ۱۳۵۹ در آنجا درگذشت.
انقلابیون موفق به بازگرداندن شاه نشدند. ایالات متحده ۲۴ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران را بلوکه کرد و تحریم‌های اقتصادی گسترده‌ای علیه ایران وضع کرد که در نتیجه آن‌ها زندگی میلیون‌ها ایرانی متاثر شد.
