افتتاح اولین پرواز خط تهران به لندن توسط ایران ایر

رویداد۲۴ علیرضا نجفی: تصویر ثبت شده در سال ۱۳۴۷که امیرعباس هویدا در مراسم افتتاح اولین خط پرواز تهران به لندن توسط هواپیمایی ایران ایر حضور یافته است. این پرواز برای نخستین بار با هواپیمای بوئینگ ۷۲۷ انجام شد. صنعت هوایی ایران در اواخر دوره رضاشاه بوجود آمد. در سال ۱۳۱۸ باشگاه ملی هوانوردی تاسیس شد که تا سال ۱۳۲۰ حدود ۲۶ خلبان تربیت کرد ولی با ورود متفقین به ایران و عزل رضاشاه فعالیت های باشگاه مختل شدند.

در سال ۱۳۲۱ باشگاه هوایی مراکزی آموزشی در فرودگاه تازه تاسیس شده مهرآباد ایجاد کرد و وزارت پست و تلگراف نیز از آنها حمایت کرد. ۱۲ خلبان ایرانی و هجده تکنسین در سال ۱۳۲۱ وجود داشت و مابقی پرواز ها توسط هواپیماها و خلبانان خارجی انجام می گرفت.

مدتی بعد در سال ۱۳۲۴ رضا افشار وزیر راه و غلامحسین ابتهاج رئیس بانک ملی پنج فروند هواپیما از ارتش ایالات متحده خریداری کردند و نخستین ایرلاین ایرانی تحت عنوان ایران ایرویز را تاسیس کردند که در سال نخست فقط بین مشهد و تهران پرواز می‌کرد اما به تدریج گسترش یافت و حتی پرواز های خارجی را نیز شامل می شد. در یک سال نخست فعالیت ایرانیان ایرویز اغلب کارکنان، تکنسین ها و خلبانان آن آمریکایی بودند اما در سال ۱۳۲۵ تکنسین ها و کارکنان بومی جایگزین آنان شدند و استخدام و پرورش خلبان در ایران گسترش پیدا کرد.

در سال ۱۳۳۲ شهریار شفیق، همسر اشرب پهلوی، یک ایرلاین جدید به نام شرکت هواپیمایی پارس تاسیس کرد که ابتدا به باربری محدود می شد اما به مرور مسافر هم پذیرفت و خطوط هوایی ایران با دو شرکت در خاورمیانه پیشتاز صنعت هوایی شد.

اما آنچه صنعت هوایی ایران را به اوج رساند و در منطقه پیشتاز کرد ادغام این دو شرکت با یکدیگر و تاسیس ایران ایر بود.دولت ایران ایر را خریداری کرد و ایران ایر ملی اعلام شد و این آغاز کار شرکت هواپیمایی ملی ایران، هما، بود.

بیشتر بخوانید: افتتاح آخرین دوره مجلس سنا با حضور محمدرضا شاه و فرح پهلوی

به گزارش رویداد۲۴ ادوارد زهرابیان در سال ۱۳۴۰ لوگوی ایران ایر را طراحی کرد که نمادی از هما، پرنده اساطیری ایران که در سرستون های تخت جمشید دیده می شد بود.

ایران ایر در اواخر دهه چهل تا نیمه دهه پنجاه عملا یکی از بهترین ایرلاین های قاره آسیا بود و در سال ۱۳۵۵ به عنوان دومین ایرلاین امن دنیا نام گرفت. سهام آن نیز از همان دهه چهل رو به افزایش بود و در واقع یکی از رو به رشد ترین شرکت هوایی جهان بود. ورود هواپیماهای جدید و پیشرفته به ناوگان هوایی ایران باعث شده بود پرواز مستقیم از تهران به نیویورک راه اندازی شود که در منطقه نظیر نداشت. فرودگاه های در شهرهای دیگر پروازهای بین المللی انجام می دادند و پرواز از شیراز و آبادان به پاریس، لندن و آمستردام امری رونق یافته بود.

با وقوع انقلاب نام هواپیمایی ملی ایران (هما) به هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت ، پرواز های بین المللی به فرودگاه مهرآباد محدود شد و با بحران گروگان گیری و آغاز تحریم های ایالات متحده و غرب علیه ایران هواپیماهایی که توسط ایران ایر از کشورهای غربی پیش خرید شده بودند به ایران تحویل داده نشدند و قطع همکاری با تکنسین های آمریکایی و کاهش پرواز ها به ایران عملا باعث سقوط آزاد صنعت هوایی ایران شد. در دهه هفتاد نیز با وجود افزایش بی سابقه تقاضا ایران ایر به علت تحریم های آمریکا نتوانست هواپیما های مورد نیازش را تهیه کند و اکنون ناوگان هوایی ایران عملا فرسوده است.