محدودیت سنی برای ورود به شبکه‌های اجتماعی؛ آری یا خیر؟

رویداد۲۴ فریبا زاهدی کارشناس ارشد روانشناسی و مشاور کودکان و نوجوانان گفت: اگر قائل به ایجاد محدودیت سنی  هستیم باید بدانیم که پیش از ورود فرزندان‌مان به شبکه‌های اجتماعی یعنی پیش از سنی که برای آن‌ها مقرر کرده‌ایم باید نحوه استفاده از این شبکه‌ها را به آنها آموزش دهیم. باید بتوانیم برای فرزندان‌مان برنامه‌ریزی داشته و آگاهی‌های لازم را به او داده باشیم.

این‌روزها دیگر حتی نمی‌توان به دنیای بدون گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی فکر کرد. این فن‌آوری سبک زندگی‌مان را عوض کرده و حالا دیگر حتی اگر بخواهیم نیز بسیاری از کارهای روزمره و نیازهای‌مان به اپلیکیشن‌ها گره خورده است. کودکانی که در این سال‌ها متولد می‌شوند از همان دروان طفولیت با گوشی‌ها و تبلت‌ها و بازی‌های‌شان آشنا می‌شوند اما مساله درمورد ورود به شبکه‌های اجتماعی بسیار متفاوت است. سوال اینجاست که آیا یک کودک می‌تواند عضو شبکه‌های اجتماعی شود؟ سن مناسب برای یک نوجوان برای عضویت در شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کدام است؟

در این مطلب فریبا زاهدی کارشناس ارشد روانشناسی و مشاور کودکان و نوجوانان به این سوالات پاسخ می‌دهد.

زاهدی با شاره به اینکه در ابتدا باید بپذیریم و توافق داشته باشیم و برای ورود به شبکه‌های اجتماعی محدودیت سنی قائل شویم گفت: سن مناسب برای ورود به شبکه‌های اجتماعی و اینستاگرام را ۱۸سالگی می‌دانم. چرا که دوران پرکشکش نوجوانی که از حدود ۱۲ سالگی تا ۱۸ سالگی است و در این دوران هر فرد با تغییرات وسیعی جسمانی، جنسی، روانشناختی و اجتماعی روبرو می‌شود. در این بازه زمانی نوجوانان رسیدن به بلوغ را تجربه می‌کنند و به موازات آن توانایی‌های شناختی کسب می‌کنند. در این محدوده زمانی ما این توقع را داریم که رشد عقلی، شخصیتی و اجتماعی هر فرد و همچنین رفتارهای جنسی، ارزش‌ها و اهدافش شکل گرفته باشد و اگر تعارضاتی وجود داشته در درون خودش آنها را حل و فصل کرده باشد و مشکل و بحرانی با هویتش نداشته باشد و بداند که قرار است در آینده قرار است چه کار کند و چه جایگاهی را برای خود در نظر گرفته است.

او افزود: در این سن که دیگر تب و تاب نوجوانی فروکش کرده و فرد به سوی جوانی می‌رود و می‌توانیم با اطمینان بگوییم او می‌تواند وارد شبکه‌های اجتماعی که دنیایی بسیار وسیع، پر از اطلاعات و کاربران مختلف است شود. حتی اتحادیه اروپا نیز برای ورود به شبکه‌های اجتماعی سنی را در نظر گرفته است که سابقا ۱۳ سال بود و حالا به ۱۶ سالگی رسیده است. اما در جامعه ما شاید نوجوانان از نظر دسترسی به منابع اطلاعاتی و نوع آموزش کمتر به رشد یافتگی رسیده باشند و به همین دلیل همانطور که پیش‌تر هم اشاره کردم سن مناسب را همان ۱۸ سالگی می‌دانم.

بیشتر بخوانید: پشت پرده سیاست فیلترینگ و فروش فیلترشکن/ از فعالیت شرکت تجارت الکترونیک کارا قشم چه می‌دانیم؟

این کارشناس روانشناسی گفت: در صورتی که بپذیریم و توافق داشته باشیم که ورود به شبکه‌های اجتماعی محدودیت سنی دارد و یک الزام محسوب می‌شود دیگر نباید نگران باشیم که چنین محدودیتی برای نوجوانان مضر یا آسیب‌زننده است. اما در نحوه اجرای این محدودیت ممکن است مواردی وجود داشته باشد که برای نوجوانان آزار دهنده شود. مثلا اینکه ما کودک یا نوجوان را از استفاده از تمامی شبکه‌های اجتماعی محروم کرده یا او را تنبیه کنیم و یا به شکلی با او رفتار کنیم که حس کند تحقیر شده قطعا آسیب زننده خواهد بود. اگر قائل به ایجاد محدودیت سنی  هستیم باید بدانیم که پیش از ورود فرزندان‌مان به شبکه‌های اجتماعی یعنی پیش از سنی که برای آن‌ها مقرر کرده‌ایم باید نحوه استفاده از این شبکه‌ها را به آنها آموزش دهیم. باید بتوانیم برای فرزندان‌مان برنامه‌ریزی داشته و آگاهی‌های لازم را به او داده باشیم.

زاهدی اظهار داشت: این موضوع را هم در نظر بگیرید اگر نوجوان سرگرمی و تفریح و یا ارتباط با دوستان و اعضای خانواده نداشته باشد قطعا جذب شبکه‌های اجتماعی خواهد شد تا این فضای خالی را به نحوی پر کند. یعنی اگر برای اوقات فراغت کودک و نوجوان‌مان پیشنهادی جذاب نداشته باشیم نباید از اینکه او وقتش را را در شبکه‌های اجتماعی می‌گذراند هم ناراضی و شاکی  باشیم.

زاهدی درباره آسیب‌شناسی شبکه‌های اجتماعی بخصوص برای قشر نوجوان گفت: شبکه‌های اجتماعی رسانه‌هایی مدرن و جذاب هستند، اینستاگرام گرافیک بسیار زیبایی دارد، دسترسی به آن بسیار سهل و آسان است و دنیایی از تصاویر و  اطلاعات جذاب در آن وجود دارد. این شبکه‌ها انقلابی اساسی در سبک زندگی و ارتباطات  ما به وجود آورده‌اند. مسلما دسترسی آسان به اخبار و اطلاعات روز و وسعت گرفتن ارتباطا‌ت‌مان با یکدیگر، خرید آنلاین و آسان و... همگی از جمله محاسن شبکه‌های اجتماعی هستند اما  همیشه باید به یاد داشته باشیم در پس این ظاهر زیبا ممکن است همواره زیبایی و حسن وجود نداشته باشد و با ابعاد منفی و مخرب نیز روبرو شویم. بنابراین باید همواره به هر دو وجه قضیه توجه داشته باشیم چراکه می‌تواند آسی‌بهای فراوانی از نظر فردی و اجتماعی داشته باشد که میزان آسیب‌پذیری کودک و نوجوان در این میان بسیار بیشتر است.

زاهدی با بیان اینکه حریم خصوصی در این رسانه‌ها وجود ندارد گفت: وقتی چنین حریمی وجود نداشته باشد و اطلاعات زندگی من و شما به راحتی در اختیار دیگران قرار گیرد می‌تواند مورد سواستفاده نیز قرار گیرد. این موضوع یعنی عدم وجود حریم خصوصی می‌تواند به تغییر ارزش‌ها ، هنجارها و رفتارهای‌مان  بینجامد. استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند منجر به ناهنجاری‌های جنسی در جوانان شده و اختلالات روانی را در جامعه بیشتر کند.

او در ادامه گفت: من در زمینه کاری‌ام و مشاوره‌هایی که داشته‌ام بسیاری از این مشکلات را از نزدیک رصد کرده‌ام و می‌دانم این موضوع تا چه حد می‌تواند به مشکلات خانوادگی، زناشویی، و مشکل در روابط والدین با فرزندان منجر شود. افسردگی و انزوا‌طلبی نیز می‌تواند از آسیب‌های بسیار جدی استفاده نادرست از شبکه‌های اجتماعی بخصوصو برای نوجوانان باشد.

این کارشناس روانشناسی در پایان اظهار داشت: نکته دیگری که باید به آن توجه داشت اعتیادی است که حضور در شبکه‌های اجتماعی و بخصوص اینستاگرام می‌تواند ایجاد کند. اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی نوعی اعتیاد است که حالا در طبق‌ بندی کتب روانشانسی نیز قرار گرفته  و برای آن درمان‌های متعددی نیز پیشنهاد شده است. دوراقع از نظرآسیب‌شناسی حضور بدون محدودیت و شناخت در این شبکه‌های اجتماعی می‌تواند برای همه مردم و بخصوص نوجوانان اختلالات روحی و آسیب‌های متعددی را به همراه داشته باشد.