گزارش "رضا زندی" از نشست اوپک در الجزایر
رضا زندی خبرنگار حوزه نفت که برای پوشش نشست اوپک به الجزیره سفر کرده در گزارشی که در روزنامه شرق منتشر شده، نوشت:
رویداد۲۴- رضا زندی خبرنگار حوزه نفت که برای پوشش نشست اوپک به الجزیره سفر کرده در گزارشی که در روزنامه شرق منتشر شده، نوشت:
پنج ساعت طول کشید تا وزرای نفت اوپک به ناکامی چندساله‌شان برای رسیدن به اجماع پایان دهند و دوباره به مدیریت بازار نفت برگردند. بامداد پنجشنبه به وقت تهران، ١٤ وزیر عضو اوپک در حالی محل جلسه‌شان را با چشمانی خسته ترک کردند که بیانیه‌ای تاریخی در الجزیره صادر کرده بودند: «کنفرانس وزرا در نشست فوق‌العاده الجزایر برای شتاب‌دادن به کاهش سطح بالای ذخیره‌سازی‌ها و بازگشت توازن به بازار نفت، هدف تولید ٣٢میلیون‌و ٥٠٠ هزار بشکه تا ٣٣ میلیون بشکه را برای اعضای اوپک در نظر گرفت».
در بیانیه اجلاس فوق‌العاده اوپک که در حضور وزیر صنعت و انرژی قطر (به‌عنوان رئیس کنفرانس) و دبیرکل این سازمان قرائت شد، درباره روش توزیع سهمیه کشورها نوشته شده است: «اعضای اوپک تصمیم گرفتند کمیته‌ای در سطح بالا متشکل از اعضای اوپک با حمایت دبیرخانه برای مطالعه و ارائه پیشنهاد درباره سطح تولید هریک از کشورهای عضو این سازمان تشکیل دهند».
براساس تصمیم کنفرانس فوق‌العاده الجزایر این کمیته باید با کشورهای عضو و غیرعضو اوپک مشورت کند و گزارشش را به نشست عادی ماه نوامبر اوپک در وین ارائه دهد. آخرین گزارش دبیرخانه اوپک به نقل از منابع ثانویه، کل تولید اوپک در ماه آگوست را ٣٣میلیون‌و ٢٣٧ هزار بشکه در روز گزارش داده که احتمالا در ماه سپتامبر بیشتر شده باشد. ساده‌شده تصمیم وزرای اوپک در الجزایر این است: اوپک در نظر دارد از ماه نوامبر روزانه ٧٠٠ هزار بشکه از تولید نفت خود بکاهد.
همچنین رایزنی شده تا غیراوپکی‌ها نیز با تصمیم الجزایر همکاری کرده و تولید نفت خود را ٣٠٠ هزار بشکه در روز پایین بیاورند تا در مجموع روزانه یک میلیون بشکه از بازار نفت خارج شود. چرا تصمیم اجلاس الجزایر تاریخی بود؟ دلیل رسیدن به اجماع، پس از این‌همه تنش چه بود؟ بازار نفت چه واکنشی به تصمیم اوپک نشان خواهد داد؟
چطور ایستادگی ایران جواب داد
به شش ماه پیش برمی‌گردیم. زمانی که اغلب وزرای عضو اوپک و مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت غیراوپک در دوحه دور هم جمع شده بودند تا «طرح فریز نفتی» را به پیشنهاد عربستان و همراهی روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس تصویب کنند. براساس این طرح، کشورهای تولیدکننده باید تولید نفت خود را در حد تولید ماه ژانویه ٢٠١٦، ثابت نگه دارند.
ایران در ماه ژانویه روزانه سه‌میلیون‌و ٦٠٥ هزار بشکه نفت تولید می‌کرد. از همان اول بسیاری معتقد بودند که هدف اصلی طرح فریز نفتی، جلوگیری از افزایش تولید نفت ایران بود. وقتی ایران به دوحه نرفت، عربستان هم توافق فریز را امضا نکرد و طرح شکست خورد. تاریخ‌سازی اجلاس الجزایر از همین‌جا آغاز می‌شود. ایران در این شش ماه، تولید نفت خود را تا حدود سه‌میلیون‌و ٨٥٠ هزار بشکه در روز افزایش داد.
هم‌زمان تنش سیاسی بین ایران و عربستان به اوج خود رسید. در یک سو، ایران به‌درستی بر تولید نفت خود می‌افزود تا به سطح قبل از تولید قبل از تحریمش برسد و در دیگر سو، تنش‌های عمیق سیاسی پیش‌بینی هرگونه تفاهمی در الجزیره را دشوار کرده بود.
بنگاه‌های خبری مدام از موضع عربستان برای تثبیت تولید ایران روی تولید سه‌میلیون‌و ٦٠٠هزاربشکهای خبر می‌دادند و ایران نیز به صراحت این موضع را رد می‌کرد. تنش‌های سیاسی بین تهران و ریاض آن‌قدر عمق داشت که اجلاس اوپکی‌ها در الجزیره بیشتر رو به سوی شکست داشت.
تاریخ از اینجا برگشت که الجزایری‌ها را متبحرتر از آن دید تا اجازه دهند مهم‌ترین کنفرانس کشورشان به شکست بینجامد و هم از اینجا برگشت که همه کشورهای نفتی برای اقتصادهای برخوردکرده با مشکلاتشان یک تفاهم می‌خواستند. انگار حتی اگر دشمن‌ها یک هدف واحد را بخواهند، راهی برایش پیدا می‌شود! این راه از مسکو گذشت. در پاریس توقف کرد و در وین ایستاد تا به الجزیره برسد.
ملاقات‌ها و حرف‌های تصمیم‌ساز چه بود؟
انگار حاصل مذاکرات نمایندگان ملی ایران و عربستان در اوپک که به میزبانی روسیه برگزار شد و گفت‌و‌گوهای فشرده اعضای ایرانی، سعودی، قطری و الجزایری هیأت عامل اوپک در وین یک جمله بود. جمله‌ای که پیش از مذاکرات جلسه فوق‌العاده اوپک در الجزایر بر زبان خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان، جاری شد. جمله‌ای با این صراحت که «ایران، لیبی و نیجریه باید اجازه داشته باشند تا با بالاترین سطحی که معقول باشد، نفت تولید کنند».
برای رساندن عربستان به این موضع، رایزنی‌های زیادی انجام شد. دبیرکل اوپک به ایران سفر کرد و بارها با وزیر انرژی عربستان دیدار کرد. وزیر نفت الجزایر به ایران آمد و پیام‌ها را بین اعضای اوپک ردوبدل کرد. در الجزایر هم همه وزرای اوپکی را یکجا در هتل شرایتون گرد هم جمع کرد تا امکان رایزنی‌های فشرده را بیش‌ازپیش فراهم کرده باشد.
وزرای نفت کشورهای اوپکی در الجزایر مداوم با هم ملاقات می‌کردند؛ اما آنچه رسانه‌ها به آن توجه کردند ملاقات زنگنه و خالد الفالح بود. هرچند برخی منابع از ملاقات وزرای نفت ایران و سعودی خبر می‌دادند، یک منبع آگاه گفت: «وزرای نفت ایران و عربستان ملاقاتی با یکدیگر نداشتند و فقط درحاشیه یکی از جلسات، کوتاه و معمولی صحبت کردند و رفتند».
پس از جلسه اوپکی‌ها در الجزایر، هیچ عدد و رقمی برای سهمیه تولید کشورها عنوان نشد و تصمیم‌گیری درباره آن به اجلاس ماه نوامبر واگذار شد. سؤال مهم این است که چرا عربستان در اجلاس الجزایر با تغییر موضع میزان تولید ایران را به رسمیت شناخت تا توافق اوپکی‌ها شکل گیرد.
یکی از کارشناسان نفتی نزدیک به مذاکرات، در این باره می‌گوید: «دلایل متعددی را میتوان برای تغییر موضع سعودی‌ها ذکر کرد. فشار بر بودجه عربستان و بورس‌های این کشور و دیگر بورس‌های منطقه، یکی از دلایل تغییر موضع عربستان است. همچنین به نظر می‌رسد سعودی‌ها تحت فشار متحدانی چون قطر و کویت که از کاهش قیمت نفت آسیب‌های زیادی دیده‌اند، قرار داشته‌اند.
این کارشناس نفتی فشار افکار عمومی کشورهای کوچک تولیدکننده نفت و شرکت‌های نفتی غربی برای افزایش قیمت نفت را از دیگر عوامل تأثیرگذار بر تغییر موضع سعودی‌ها ارزیابی کرد: «علامت مثبت ایران برای شکل‌دهی به یک تفاهم را هم میتوان از دلایل اتخاذ تصمیم در الجزایر دانست». حالا چرا زنگنه خوشحال جلسه را ترک کرد و پیش از همه وزرا مصاحبه کرد و توافق الجزایر را تاریخی خواند. آیا ایران سهم خود از تولید اوپک را از اجلاس الجزایر گرفته است؟
سهم تولید نفت ایران در الجزایر چطور تأمین شد؟
زنگنه وقتی به الجزایر رسید، بر کسب سهم حدود ١٣درصدی ایران از تولید اوپک تأکید و با صراحت اعلام کرد: «تولید ایران به‌زودی به چهار میلیون بشکه در روز می‌رسد». اگر قرار بود اوپک تولید فعلی سه‌میلیون‌و٨٥٠هزاربشکهای فعلی ایران را به رسمیت نشناسد، زنگنه هرگز خرسند از جلسه خارج نمی‌شد.
پس به طور قطع، پرده‌نشینان تصمیم‌ساز اوپک، پشت درهای بسته مذاکراتی درباره سهم تولید هر کشور که قرار است در جلسه نوامبر تأیید شود، انجام داده‌اند.
ایران تا نیمه سال ٢٠١٧ به تولید روزانه سه‌میلیون‌و ٩٥٠ هزار بشکه تا چهار‌میلیون‌بشکه‌ای دست خواهد یافت؛ بنابراین زنگنه باید رسمیت این میزان تولید را هم در جلسه گرفته باشد که از نتایج آن ابراز خرسندی کند.
هر چند وزیر نفت ایران پیش از ترک اجلاس الجزیره مایل نبود درباره میزان سهم کشورها و ارقام تولیدی سخن بگوید و آن را برای بالاکشیدن قیمت نفت مضر دانست، اما منابع آگاه می‌گویند ایران احتمالا حداقل سهم تولید سه‌میلیون‌و٩٠٠هزاربشکهای خود را گرفته تا زیر توافق‌نامه را امضا کنند. هر چند ممکن است این عدد کمی بالاتر هم رفته باشد. مهم این است که دیگر امروز ایران در سیبل نیست که با افزایش تولیدش مانع افزایش قیمت نفت می‌شود.
افزایش ٣دلاری قیمت نفت
قیمت‌ها پس از الجزایر به کجا می‌رود؟
بامداد پنجشنبه بلافاصله پس از انتشار تصمیم اوپک، قیمت نفت نزدیک به سه دلار بالا رفت. نفت برنت دریای شمال، دیروز در بازار لندن به سمت بشکه‌ای ٥٠ دلار حرکت کرد و به بشکه‌ای ٤٩دلار‌و ٢٥ سنت رسید. نفت برنت قبل از اجلاس به بشکه‌ای ٤٥دلار‌و ٩٧ سنت رسیده بود.
مؤسسه «گلمدن ساکس» پیش‌بینی کرده است تصمیم اوپک می‌تواند قیمت نفت را تا ٢٠١٧ بشکه‌ای ١٠ دلار بالا ببرد. از یکی از کارشناسان حاضر در مجمع جهانی انرژی می‌خواهم تا نظرش را درباره تأثیر تصمیم اوپک بر قیمت نفت بگوید: «بازار حتما تحت تأثیر روانی تصمیم اوپک، شاهد بالا‌رفتن قمیت نفت خواهد بود. اما با توجه به میزان عرضه و تقاضا مشخص نیست این قیمت بالا چقدر دوام بیاورد».
براساس آمارها حدود دو میلیون بشکه اضافه‌عرضه در بازار وجود دارد و اوپک با اجرائی‌شدن تصمیمش فعلا می‌تواند یک میلیون بشکه از آن را خارج کند. آن هم با کمک
غیراوپکی‌ها.
یکی از کارشناسان اوپکی که خواست نامش برده نشود، دراین‌باره می‌گوید: «کشورهایی نظیر روسیه و قزاقستان نیز احتمالا با کاهش تولید نفت اوپکی‌ها همراهی خواهند کرد». بنا بر توافق نانوشته، اگر اوپک ٧٠٠ هزار بشکه از تولیدش بکاهد، غیر اوپکی‌ها با رهبری روسیه باید مجموعا ٣٠٠ هزار بشکه از بازار خارج کنند.
وزیر انرژی روسیه که شب قبل از برگزاری نشست اوپک، به بهانه لزوم گفت‌وگوی بیشتر اوپکی‌ها برای رسیدن به تفاهم با یکدیگر، الجزیره را ترک کرده بود، به محض رسیدن به مسکو و شنیدن خبر تفاهم، کفت: «روسیه برای سرمایه‌گذاری‌هایش به نفت ٥٠ تا ٦٠دلاری نیاز دارد». باید دید حالا روس‌ها چطور دست اوپک را خواهند فشرد.
شاه‌کلید تصمیم اوپک در الجزایر؛ اوپک کجا می‌ایستد؟
شاه‌کلید شکل‌گیری تفاهم کشورهای عضو اوپک در اجلاس الجزیره این جمله بود: «اوپک باید در تعیین سهم تولید نفت اعضا، برای ایران، لیبی و نیجریه شرایط خاصی در نظر بگیرد». این را محمد‌بن‌صالح الساده، وزیر صنعت و انرژی قطر و رئیس دوره‌ای اوپک در کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست الجزیره گفت.
هر چند لیبی و نیجریه به دلیل جنگ و مشکلات داخلی از تولیدشان فاصله گرفته‌‌اند، با وجود این، به دلیل ادامه بحران‌ها، نخواهند توانست به تولید اصلی‌شان برگردند. مهم‌ترین مخاطب این جمله ایران است که توانسته با افزایش تولید نفتش در شش ماه گذشته و ایستادگی در برابر فشارها، منطق خود را برای بازگشت به میزان تولید قبل از تحریم، بر دیگر اعضای اوپک، خاصه سعودی‌ها، بقبولاند.
از‌همین‌رو بیژن زنگنه پیش از اتمام جلسه اوپکی‌ها صدایم کرد و با خوشحالی گفت: «امروز یک تصمیم استثنایی در اوپک گرفته شد. اوپک پس از دوسال‌ونیم برای مدیریت بازار به اجماع رسید».
وزیر نفت پس از پایان جلسه اظهار کرد: «اعضای اوپک تصمیم گرفتند روزانه حدود ٧٠٠ هزار بشکه از تولید نفت خام خود بکاهند». زنگنه تصمیم الجزایر را مقدمه خوبی برای ایفای نقش اوپک در بازار نفت ارزیابی کرد: «پیش از این، اوپک آماده نبود تصمیمی بگیرد، با وجود همه تنش‌‌هایی که القا می‌شد یا گاه میان اعضا وجود داشت، این تصمیم مقدمه خوبی برای ایفای نقش این نهاد بین‌المللی به شمار می‌رود».
وزرای اوپک در میان جلسه تصمیم گرفتند اجلاس مشورتی الجزایر را به اجلاس فوق‌العاده تبدیل کنند. موضوعی که می‌شد آن را پیش‌بینی کرد: «اوپک دوباره در شرایط بسیار دشوار نشان داد می‌تواند اتحاد، اقتدار و استحکام داشته باشد و من امروز از این بابت بسیار خوشحالم و تصمیم امروز اعضا را گامی بزرگ به پیش برای آینده این سازمان می‌دانم».
شاید مهم‌ترین نتیجه نشست الجزایر بازگشت اعضای اوپک به همکاری با هم برای کسب منافع مشترک بود. حتی اگر دیدگاه‌های غیرمشترک و حتی متناقضی در بسیاری از امور داشته باشند. آیا این همکاری توسعه خواهد یافت؟ آیا تصمیمات تاریخ‌ساز باز هم در اوپک گرفته خواهد شد؟ باید منتظر ماند. فعلا اوپک به مدیریت بازار نفت بازگشته است.
پنج ساعت طول کشید تا وزرای نفت اوپک به ناکامی چندساله‌شان برای رسیدن به اجماع پایان دهند و دوباره به مدیریت بازار نفت برگردند. بامداد پنجشنبه به وقت تهران، ١٤ وزیر عضو اوپک در حالی محل جلسه‌شان را با چشمانی خسته ترک کردند که بیانیه‌ای تاریخی در الجزیره صادر کرده بودند: «کنفرانس وزرا در نشست فوق‌العاده الجزایر برای شتاب‌دادن به کاهش سطح بالای ذخیره‌سازی‌ها و بازگشت توازن به بازار نفت، هدف تولید ٣٢میلیون‌و ٥٠٠ هزار بشکه تا ٣٣ میلیون بشکه را برای اعضای اوپک در نظر گرفت».
در بیانیه اجلاس فوق‌العاده اوپک که در حضور وزیر صنعت و انرژی قطر (به‌عنوان رئیس کنفرانس) و دبیرکل این سازمان قرائت شد، درباره روش توزیع سهمیه کشورها نوشته شده است: «اعضای اوپک تصمیم گرفتند کمیته‌ای در سطح بالا متشکل از اعضای اوپک با حمایت دبیرخانه برای مطالعه و ارائه پیشنهاد درباره سطح تولید هریک از کشورهای عضو این سازمان تشکیل دهند».
براساس تصمیم کنفرانس فوق‌العاده الجزایر این کمیته باید با کشورهای عضو و غیرعضو اوپک مشورت کند و گزارشش را به نشست عادی ماه نوامبر اوپک در وین ارائه دهد. آخرین گزارش دبیرخانه اوپک به نقل از منابع ثانویه، کل تولید اوپک در ماه آگوست را ٣٣میلیون‌و ٢٣٧ هزار بشکه در روز گزارش داده که احتمالا در ماه سپتامبر بیشتر شده باشد. ساده‌شده تصمیم وزرای اوپک در الجزایر این است: اوپک در نظر دارد از ماه نوامبر روزانه ٧٠٠ هزار بشکه از تولید نفت خود بکاهد.
همچنین رایزنی شده تا غیراوپکی‌ها نیز با تصمیم الجزایر همکاری کرده و تولید نفت خود را ٣٠٠ هزار بشکه در روز پایین بیاورند تا در مجموع روزانه یک میلیون بشکه از بازار نفت خارج شود. چرا تصمیم اجلاس الجزایر تاریخی بود؟ دلیل رسیدن به اجماع، پس از این‌همه تنش چه بود؟ بازار نفت چه واکنشی به تصمیم اوپک نشان خواهد داد؟
چطور ایستادگی ایران جواب داد
به شش ماه پیش برمی‌گردیم. زمانی که اغلب وزرای عضو اوپک و مهم‌ترین تولیدکنندگان نفت غیراوپک در دوحه دور هم جمع شده بودند تا «طرح فریز نفتی» را به پیشنهاد عربستان و همراهی روسیه و کشورهای حاشیه خلیج فارس تصویب کنند. براساس این طرح، کشورهای تولیدکننده باید تولید نفت خود را در حد تولید ماه ژانویه ٢٠١٦، ثابت نگه دارند.
ایران در ماه ژانویه روزانه سه‌میلیون‌و ٦٠٥ هزار بشکه نفت تولید می‌کرد. از همان اول بسیاری معتقد بودند که هدف اصلی طرح فریز نفتی، جلوگیری از افزایش تولید نفت ایران بود. وقتی ایران به دوحه نرفت، عربستان هم توافق فریز را امضا نکرد و طرح شکست خورد. تاریخ‌سازی اجلاس الجزایر از همین‌جا آغاز می‌شود. ایران در این شش ماه، تولید نفت خود را تا حدود سه‌میلیون‌و ٨٥٠ هزار بشکه در روز افزایش داد.
هم‌زمان تنش سیاسی بین ایران و عربستان به اوج خود رسید. در یک سو، ایران به‌درستی بر تولید نفت خود می‌افزود تا به سطح قبل از تولید قبل از تحریمش برسد و در دیگر سو، تنش‌های عمیق سیاسی پیش‌بینی هرگونه تفاهمی در الجزیره را دشوار کرده بود.
بنگاه‌های خبری مدام از موضع عربستان برای تثبیت تولید ایران روی تولید سه‌میلیون‌و ٦٠٠هزاربشکهای خبر می‌دادند و ایران نیز به صراحت این موضع را رد می‌کرد. تنش‌های سیاسی بین تهران و ریاض آن‌قدر عمق داشت که اجلاس اوپکی‌ها در الجزیره بیشتر رو به سوی شکست داشت.
تاریخ از اینجا برگشت که الجزایری‌ها را متبحرتر از آن دید تا اجازه دهند مهم‌ترین کنفرانس کشورشان به شکست بینجامد و هم از اینجا برگشت که همه کشورهای نفتی برای اقتصادهای برخوردکرده با مشکلاتشان یک تفاهم می‌خواستند. انگار حتی اگر دشمن‌ها یک هدف واحد را بخواهند، راهی برایش پیدا می‌شود! این راه از مسکو گذشت. در پاریس توقف کرد و در وین ایستاد تا به الجزیره برسد.
ملاقات‌ها و حرف‌های تصمیم‌ساز چه بود؟
انگار حاصل مذاکرات نمایندگان ملی ایران و عربستان در اوپک که به میزبانی روسیه برگزار شد و گفت‌و‌گوهای فشرده اعضای ایرانی، سعودی، قطری و الجزایری هیأت عامل اوپک در وین یک جمله بود. جمله‌ای که پیش از مذاکرات جلسه فوق‌العاده اوپک در الجزایر بر زبان خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان، جاری شد. جمله‌ای با این صراحت که «ایران، لیبی و نیجریه باید اجازه داشته باشند تا با بالاترین سطحی که معقول باشد، نفت تولید کنند».
برای رساندن عربستان به این موضع، رایزنی‌های زیادی انجام شد. دبیرکل اوپک به ایران سفر کرد و بارها با وزیر انرژی عربستان دیدار کرد. وزیر نفت الجزایر به ایران آمد و پیام‌ها را بین اعضای اوپک ردوبدل کرد. در الجزایر هم همه وزرای اوپکی را یکجا در هتل شرایتون گرد هم جمع کرد تا امکان رایزنی‌های فشرده را بیش‌ازپیش فراهم کرده باشد.
وزرای نفت کشورهای اوپکی در الجزایر مداوم با هم ملاقات می‌کردند؛ اما آنچه رسانه‌ها به آن توجه کردند ملاقات زنگنه و خالد الفالح بود. هرچند برخی منابع از ملاقات وزرای نفت ایران و سعودی خبر می‌دادند، یک منبع آگاه گفت: «وزرای نفت ایران و عربستان ملاقاتی با یکدیگر نداشتند و فقط درحاشیه یکی از جلسات، کوتاه و معمولی صحبت کردند و رفتند».
پس از جلسه اوپکی‌ها در الجزایر، هیچ عدد و رقمی برای سهمیه تولید کشورها عنوان نشد و تصمیم‌گیری درباره آن به اجلاس ماه نوامبر واگذار شد. سؤال مهم این است که چرا عربستان در اجلاس الجزایر با تغییر موضع میزان تولید ایران را به رسمیت شناخت تا توافق اوپکی‌ها شکل گیرد.
یکی از کارشناسان نفتی نزدیک به مذاکرات، در این باره می‌گوید: «دلایل متعددی را میتوان برای تغییر موضع سعودی‌ها ذکر کرد. فشار بر بودجه عربستان و بورس‌های این کشور و دیگر بورس‌های منطقه، یکی از دلایل تغییر موضع عربستان است. همچنین به نظر می‌رسد سعودی‌ها تحت فشار متحدانی چون قطر و کویت که از کاهش قیمت نفت آسیب‌های زیادی دیده‌اند، قرار داشته‌اند.
این کارشناس نفتی فشار افکار عمومی کشورهای کوچک تولیدکننده نفت و شرکت‌های نفتی غربی برای افزایش قیمت نفت را از دیگر عوامل تأثیرگذار بر تغییر موضع سعودی‌ها ارزیابی کرد: «علامت مثبت ایران برای شکل‌دهی به یک تفاهم را هم میتوان از دلایل اتخاذ تصمیم در الجزایر دانست». حالا چرا زنگنه خوشحال جلسه را ترک کرد و پیش از همه وزرا مصاحبه کرد و توافق الجزایر را تاریخی خواند. آیا ایران سهم خود از تولید اوپک را از اجلاس الجزایر گرفته است؟
سهم تولید نفت ایران در الجزایر چطور تأمین شد؟
زنگنه وقتی به الجزایر رسید، بر کسب سهم حدود ١٣درصدی ایران از تولید اوپک تأکید و با صراحت اعلام کرد: «تولید ایران به‌زودی به چهار میلیون بشکه در روز می‌رسد». اگر قرار بود اوپک تولید فعلی سه‌میلیون‌و٨٥٠هزاربشکهای فعلی ایران را به رسمیت نشناسد، زنگنه هرگز خرسند از جلسه خارج نمی‌شد.
پس به طور قطع، پرده‌نشینان تصمیم‌ساز اوپک، پشت درهای بسته مذاکراتی درباره سهم تولید هر کشور که قرار است در جلسه نوامبر تأیید شود، انجام داده‌اند.
ایران تا نیمه سال ٢٠١٧ به تولید روزانه سه‌میلیون‌و ٩٥٠ هزار بشکه تا چهار‌میلیون‌بشکه‌ای دست خواهد یافت؛ بنابراین زنگنه باید رسمیت این میزان تولید را هم در جلسه گرفته باشد که از نتایج آن ابراز خرسندی کند.
هر چند وزیر نفت ایران پیش از ترک اجلاس الجزیره مایل نبود درباره میزان سهم کشورها و ارقام تولیدی سخن بگوید و آن را برای بالاکشیدن قیمت نفت مضر دانست، اما منابع آگاه می‌گویند ایران احتمالا حداقل سهم تولید سه‌میلیون‌و٩٠٠هزاربشکهای خود را گرفته تا زیر توافق‌نامه را امضا کنند. هر چند ممکن است این عدد کمی بالاتر هم رفته باشد. مهم این است که دیگر امروز ایران در سیبل نیست که با افزایش تولیدش مانع افزایش قیمت نفت می‌شود.
افزایش ٣دلاری قیمت نفت
قیمت‌ها پس از الجزایر به کجا می‌رود؟
بامداد پنجشنبه بلافاصله پس از انتشار تصمیم اوپک، قیمت نفت نزدیک به سه دلار بالا رفت. نفت برنت دریای شمال، دیروز در بازار لندن به سمت بشکه‌ای ٥٠ دلار حرکت کرد و به بشکه‌ای ٤٩دلار‌و ٢٥ سنت رسید. نفت برنت قبل از اجلاس به بشکه‌ای ٤٥دلار‌و ٩٧ سنت رسیده بود.
مؤسسه «گلمدن ساکس» پیش‌بینی کرده است تصمیم اوپک می‌تواند قیمت نفت را تا ٢٠١٧ بشکه‌ای ١٠ دلار بالا ببرد. از یکی از کارشناسان حاضر در مجمع جهانی انرژی می‌خواهم تا نظرش را درباره تأثیر تصمیم اوپک بر قیمت نفت بگوید: «بازار حتما تحت تأثیر روانی تصمیم اوپک، شاهد بالا‌رفتن قمیت نفت خواهد بود. اما با توجه به میزان عرضه و تقاضا مشخص نیست این قیمت بالا چقدر دوام بیاورد».
براساس آمارها حدود دو میلیون بشکه اضافه‌عرضه در بازار وجود دارد و اوپک با اجرائی‌شدن تصمیمش فعلا می‌تواند یک میلیون بشکه از آن را خارج کند. آن هم با کمک
غیراوپکی‌ها.
یکی از کارشناسان اوپکی که خواست نامش برده نشود، دراین‌باره می‌گوید: «کشورهایی نظیر روسیه و قزاقستان نیز احتمالا با کاهش تولید نفت اوپکی‌ها همراهی خواهند کرد». بنا بر توافق نانوشته، اگر اوپک ٧٠٠ هزار بشکه از تولیدش بکاهد، غیر اوپکی‌ها با رهبری روسیه باید مجموعا ٣٠٠ هزار بشکه از بازار خارج کنند.
وزیر انرژی روسیه که شب قبل از برگزاری نشست اوپک، به بهانه لزوم گفت‌وگوی بیشتر اوپکی‌ها برای رسیدن به تفاهم با یکدیگر، الجزیره را ترک کرده بود، به محض رسیدن به مسکو و شنیدن خبر تفاهم، کفت: «روسیه برای سرمایه‌گذاری‌هایش به نفت ٥٠ تا ٦٠دلاری نیاز دارد». باید دید حالا روس‌ها چطور دست اوپک را خواهند فشرد.
شاه‌کلید تصمیم اوپک در الجزایر؛ اوپک کجا می‌ایستد؟
شاه‌کلید شکل‌گیری تفاهم کشورهای عضو اوپک در اجلاس الجزیره این جمله بود: «اوپک باید در تعیین سهم تولید نفت اعضا، برای ایران، لیبی و نیجریه شرایط خاصی در نظر بگیرد». این را محمد‌بن‌صالح الساده، وزیر صنعت و انرژی قطر و رئیس دوره‌ای اوپک در کنفرانس مطبوعاتی پس از نشست الجزیره گفت.
هر چند لیبی و نیجریه به دلیل جنگ و مشکلات داخلی از تولیدشان فاصله گرفته‌‌اند، با وجود این، به دلیل ادامه بحران‌ها، نخواهند توانست به تولید اصلی‌شان برگردند. مهم‌ترین مخاطب این جمله ایران است که توانسته با افزایش تولید نفتش در شش ماه گذشته و ایستادگی در برابر فشارها، منطق خود را برای بازگشت به میزان تولید قبل از تحریم، بر دیگر اعضای اوپک، خاصه سعودی‌ها، بقبولاند.
از‌همین‌رو بیژن زنگنه پیش از اتمام جلسه اوپکی‌ها صدایم کرد و با خوشحالی گفت: «امروز یک تصمیم استثنایی در اوپک گرفته شد. اوپک پس از دوسال‌ونیم برای مدیریت بازار به اجماع رسید».
وزیر نفت پس از پایان جلسه اظهار کرد: «اعضای اوپک تصمیم گرفتند روزانه حدود ٧٠٠ هزار بشکه از تولید نفت خام خود بکاهند». زنگنه تصمیم الجزایر را مقدمه خوبی برای ایفای نقش اوپک در بازار نفت ارزیابی کرد: «پیش از این، اوپک آماده نبود تصمیمی بگیرد، با وجود همه تنش‌‌هایی که القا می‌شد یا گاه میان اعضا وجود داشت، این تصمیم مقدمه خوبی برای ایفای نقش این نهاد بین‌المللی به شمار می‌رود».
وزرای اوپک در میان جلسه تصمیم گرفتند اجلاس مشورتی الجزایر را به اجلاس فوق‌العاده تبدیل کنند. موضوعی که می‌شد آن را پیش‌بینی کرد: «اوپک دوباره در شرایط بسیار دشوار نشان داد می‌تواند اتحاد، اقتدار و استحکام داشته باشد و من امروز از این بابت بسیار خوشحالم و تصمیم امروز اعضا را گامی بزرگ به پیش برای آینده این سازمان می‌دانم».
شاید مهم‌ترین نتیجه نشست الجزایر بازگشت اعضای اوپک به همکاری با هم برای کسب منافع مشترک بود. حتی اگر دیدگاه‌های غیرمشترک و حتی متناقضی در بسیاری از امور داشته باشند. آیا این همکاری توسعه خواهد یافت؟ آیا تصمیمات تاریخ‌ساز باز هم در اوپک گرفته خواهد شد؟ باید منتظر ماند. فعلا اوپک به مدیریت بازار نفت بازگشته است.
