هنرِ شهروندسازی

تبلیغات محیطی یا همان تبلیغات شهری یکی از اثرگذارترین روش ها برای معرفی محصولات و خدمات جدید و یا آموزش و یادآوری مسائل فرهنگی و اجتماعی در سطح شهر به شمار می روند، که به دلیل رشد روزافزونشان و با توجه به این که که در تماس مستقیم با شهروندان هستند از حساسیت بالایی برخوردارند. تبلیغات محیطی شامل بنر، بیلبورد و حتی تراکت های دیواری می شود که به عنوان ابزاری ارتباطی، کوششی است آگاهانه و حساب شده به منظور تغییر ادراک و همسو نمودن رفتار مخاطب با انگیزه مورد نظر و نقش مهمی را در ارتقای فرهنگ و اقتصاد جامعه ایفا می کنند.

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی اصلی تبلیغات شهری که به شکل و محتوای آن نظارت دارد و سازمان زیبا سازی شهرداری تهران  به عنوان متولی بخش ساخت و نصب تابلوهای شهری و مکان یابی و مکان سنجی آن ها، در چند سال اخیر نقش پررنگ تری را نسبت به گذشته ایفا کرده اند.

چندی پیش اجرای طرح " نگارخانه ای به وسعت یک شهر" که یک شبه تهران را به نگارخانه ای بی بدیل از آثار هنرمندان داخلی و خارجی تبدیل کرده بود، تاثیر بسیاری بر روحیه شهروندان داشت و در هر خیابان و بزرگراهی دیده می شد که افراد، حساس به تابلو ها شده اند و به دنبال هنرمند اثر می گردند و کارها را دنبال می کنند. این طرح برای شهروندانی که به موزه و نگارخانه نمی روند طرحی بسیار زیبا و خلاقانه محسوب می شد. شهروندان امیدوار بودند که این طرح همچنان ادامه پیدا کند اما مدت آن محدود بود و حال باید منتظر دیگر هنرهای نقش بسته بر تابلوهای تبلیغاتی شهر نشست.

 

اما در اقدام تازه سازمان زیبا سازی شهر تهران که با نام کمپین" شهروند سالم" آغاز به کار کرده و تابلو های شهر را تحت سیطره خود در آورد شاهد جملاتی در مورد سلامت فردی و خانوادگی، مضرات استفاده بی رویه از نمک، چربی های اشباع شده، ترویج تغذیه سالم و دیگر پیام های سلامت عمومی هستیم.

این طرح تفاوت آشکاری با طرح" نگارخانه ای به وسعت یک شهر" دارد زیرا طرح قبلی با روشی هنرمندانه سعی در کمرنگ کردن اغتشاش و ناآرامی شهروندانی را داشت که در شهر پر ازدحامی مانند تهران با سرعت به کارهای روزانه شان می پرداختند و لحظه ای درنگ و نظاره آن ها، ا فراد را از حس سردرگمی و بی هویتی شهر جدا می کرد.  در طرح جدید شهرداری تهران به نظر می رسد علاوه بر این که با فکری خیرخواهانه برای ساختن شهروندانی سالم به پاخاسته اما شعارهای ناخوشایندی را متذکر می شوند که اکثر افراد از آن با خبرند. و حالت خبری آن شاید برای عموم مردم تاثیر گذار نباشد.

 

ناگفته نماند در این تبلیغات از طرح های خلاقانه و جالبی استفاده شده است که سازمان زیباسازی شهر تهران با وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی  به همراه هنرمندان گرافیست، همفکری و همکاری داشته است اما در حقیقت جای این گونه شعارها در رسانه های سطح شهر نیست و بهتر است آموزش این گونه پیام های اولیه سلامت از مدارس آغاز شود.

 ایده ساختن شهروند سالم بسیار مناسب و به نوبه خود مهم و زیباست، اما  به نظر می رسد اگر شهرداری تهران بر سلامت شهر از آن زاویه ای که به شهرداری و سازمان زیبا سازی و شهروندان مربوط است بپردازد و برآموزش رفتار و حقوق شهروندی که یکی از آزاردهنده ترین کمبود ها در شهر تهران است سرمایه گذاری کند، شهروندانی سالم  و شهری شهروند ساز را شاهد خواهیم بود. 

*پژوهشگر مسائل شهری