مخازن نفتی ایران پیر می‌شوند

معاونت پژوهش هاي زيربنايي و امور توليدي مركز پژوهش هاي مجلس شوراي اسلامي در گزارشي اعلام كرد: به منظور جبران کاهش توليد از مخازن، کشف نفت و گاز در ميدان ها ي مشترك، اکتشاف در افق هاي عميق تر از ميدان هاي درحال توليد، عمليات لرزه نگاري و حفاري در طاق د يس ها ي ناشناخته جزء اولويت هاي مديريت اکتشاف است.

براساس اين گزارش، فعاليت هاي اکتشاف نفت و گاز در سال 1393 منجر به کشف حجم 910 ميليون بشكه ذخاير درجاي اوليه نفت خام شده است. در سالهاي اخير ايران يكي از موفق ترين کشورها در حوزه اکتشاف تبديل شده است. علي رغم اينكه هرچه از عمر اکتشاف مي گذرد دامنه اکتشافات کشور کوچكتر شده و درنتيجه ضريب موفقيت بايد کاهش يابد، اما به علت پتانسيل

خوبي که در کشور وجود دارد، ضريب موفقيت طي سال ها ي اخير همچنان افزايش يافته است.

مقايسه ايران با كشورهاي نفت خير

مركز پژوهش ها در اين گزارش تاكيد كرده، درحالي که متوسط جهاني ضريب موفقيت عمليات اکتشاف در حدود 30 تا 35 درصد است، اين ضريب، در سال 1393 براي ايران در حد 70 درصد بوده است.

ايران درحال حاضر 118 دکل خشكي در اختيار دارد که مالكيت 116 عدد آن متعلق به شرکت هاي ايراني است.از مجموع اين دكل ها، 110 دستگاه دکل حفاري درخشكي فعال بوده و 8 دستگاه درحال تجهيز، تعمير يا انتقال هستند. در بخش دريا نيز ايران حدود 37 دستگاه دکل حفاري در اختيار دارد که مالكيت 23 دستگاه آن متعلق به شرکت هاي ايراني و 14 دستگاه متعلق به شرکت هايي از کشورهاي هند، چين، انگليس، امارات متحده عربي و ژاپن است.

از اين 37 دستگاه دکل حفاري دريايي، 24 دستگاه در آب هاي خليج فارس و يك

دستگاه در شمال کشور فعال هستند و 12 دستگاه باقيمانده درحال تجهيز، تعمير يا انتقال هستند.

عوامل بازدارنده در بازدهي دكل ها

عوامل بسياري وجود دارند که در افزايش بازدهي عمليات حفاري مؤثرند که تنها محدود به فناوري نيزنيست و به مديريت عمليات نيز بستگي داشته و لذا نقش نيروي انساني در کاهش يا افزايش بازدهي عمليات حفاري قابل توجه است. مركز پژوهش هاي مجلس در اين رابطه تاكيد كرده است: متأسفانه درحالي که کشورهاي مختلف دنيا به دنبال تكنولوژي ها و استراتژي هايي هستند که زمان و هزينه حفاري را کاهش دهند، در ايران بسياري از دکل هاي حفاري به دليل نبود برخي قطعات مورد نياز حفاري در حين عمليات، فوران چاه، انسداد لوله و بسياري حوادث و اتفاقات غيرمنتظره که در حين عمليات حفاري به دليل استفاده از قطعات فرسوده يا فناوري هاي قديمي به وجود آمده است، در حالت انتظار به سر برده و در پارهاي مواقع تيم حفاري مجبور به بستن چاه مي شوند.

براساس اين گزارش، پايين بودن بازدهي حفاري در ايران تنها به دليل نبود فناوري هاي روز دنيا در اين صنعت نيست بلكه به دلايل مختلف ازجمله نيروي انساني ناکارآمد، تصميمات مديريتي اشتباه، نبود لوازم و تجهيزات، نبود قطعه، مشكلات به وجود آمده در چاه، خطاهاي نيروي انساني و نبود سرمايه گذاري، عدم خريد ماشين آلات و دستگاههاي حفاري از کشورهاي صاحب دانش و در مقابل واردات دکل هاي حفاري بدون کيفيت از چين،عدم تربيت ساليانه کارشناسان خبره حفاري، نبود يك برنامه منسجم نظارت و پيگيري بوده است.

يك مقايسه با عربستان

در گزارش مركز پژوهشها با يك مقايسه با شرکت آرامكوي عربستان سعودي تاكيد شده كه اين شركت با دارا بودن 45 دکل جك آپ حفاري، بزرگترين کارفرماي حفاري در خاورميانه و دومين کارفرماي حفاري دنيا پس از شرکت پتروبراس برزيل به شمار مي رود. در فاصله سالهاي 2011 تا 2014 ميلادي، تعداد دکل هاي حفاري طرف قرارداد با شرکت آرامكو دوبرابر شده است. با تداوم شرايط کنوني که رهبران اوپك تمايلي به کاهش مقدار توليد نفت خودبراي افزايش قيمت ها ندارند، مديران آرامكو همچنان خواهان افزايش تعداد دکل هاي حفاري هستند.

اين درحالي است كه ايران نيز که در سالهاي اخير به دليل اعمال تحريم هاي دشوار بين المللي با محدوديت هاي بسياري در بخش اجاره دکل حفاري و استفاده از خدمات شرکت هاي حفاري و بخش هاي مرتبط روبرو بوده، به هرقيمت ممكن درصدد حفظ دکل هاي طرف قرارداد است.

دراين ميان ايران به عنوان دومين دارنده دکل هاي حفاري فراساحلي خاورميانه بوده و تعداد دکل هاي فعال حفاري در آبهاي آن از 15 دکل در سال 2005 به 25 دکل در سال 2015 رسيده است. پيش بيني ها حاکي از آن است که با برطرف شدن تحريم ها و ارائه مدل جديد قراردادهاي نفتي، ايران به دنبال يافتن پيمانكاران بين المللي براي توسعه ده ها ميدان هيدروکربوري معرفي شده در اين قرارداده است.