چگونه کلسیم خون را کاهش دهیم؟
رویداد۲۴ هدی کاشانیان: کلسیم نقش اساسی در بدن دارد و در ساخت استخوان‌ها و دندان‌های محکم و قوی، گزینه موثری واقع می‌شود، در حالی که از ماهیچه‌ها، اعصاب و قلب نیز حمایت می‌کند. با این حال، سطح بیش از حد کلسیم در بدن میتواند منجر به بروز مشکلات شود و از آنجایی که افزایش کلسیم خون عوارضی مانند درد استخوان و پوکی استخوان را در پی دارد نیاز است که سریع تشخیص داده شده و درمان مرتبط آغاز شود. در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه شود و از درمان‌های خودسرانه پرهیز شود. اصطلاح هایپرکلسمی به سطح زیاد کلسیم در خون اشاره دارد.
هایپرکلسمی چیست؟
معمولاً کلسیم خون از طریق غدد پاراتیروئید کنترل می‌شود. این چهار غده کوچک که در پشت غده تیروئید هستند در تنظیم میزان کلسیم خون موثر هستند. هنگامی که بدن به کلسیم نیاز داشته باشد غدد پارتیروئید با ترشح هورمون و فرستادن سیگنال به بافت‌های زیر موجب افزایش سطح سرمی کلسیم می‌شوند بنابراین سیگنال به بافت استخوان جهت آزاد کردن کلسیم به خون ارسال می‌شود سپس سیگنال بعدی به کلیه برای کاهش دفع کلسیم از ادرار ارسال می‌شود و نهایتاً سیگنال آخر به کلیه برای فعال‌سازی ویتامین D و جذب بهتر کلسیم در مسیر گوارش ارسال می‌شود. فعالیت بیش از حد غدد پاراتیروئید و یا بیماری‌های مرتبط با آن میتواند در تعادل کلسیم بدن اختلال ایجاد کند.
عوامل ایجاد هایپرکلسمی
بدن شما از تعامل بین کلسیم، ویتامین D و هورمون پاراتیروئید (PTH) برای تنظیم سطح کلسیم استفاده می‌کند. PTH به بدن کمک می‌کند تا میزان کلسیمی که از روده‌ها، کلیه‌ها و استخوان‌ها وارد جریان خون می‌شود را کنترل کند. به طور معمول، PTH هنگامی که سطح کلسیم خون شما کاهش می‌یابد افزایش می‌یابد و زمانی که سطح کلسیم شما افزایش می‌یابد کاهش می‌یابد. همچنین بدن شما میتواند کلسی تونین را از غده تیروئید بسازد زمانی که سطح کلسیم شما خیلی بالا می‌رود. وقتی هایپرکلسمی دارید، کلسیم اضافی در جریان خون شما وجود دارد و بدن شما نمی تواند سطح کلسیم شما را به طور معمول تنظیم کند. از سایر موارد می‌توان به علل ذیل اشاره کرد:
بیشتر بخوانید: پولیپ روده بزرگ چیست؟
- کمبود میزان ویتامین D بدن
- نارسایی کلیوی مزمن
- کمبود منیزیم
- مصرف الکل
- برخی از انواع سرطان خون یا مشکلات خونی
- مصرف بی‌فسفات‌ها
- مصرف داروهای ادرارآور، انسولین، ملین‌ها، استروژن و غیره
- مصرف کافئین و لیموناد زیاد
علائم هایپوکلسمی
اگر هایپوکلسمی خفیف داشته باشید شاید علائم قابل توجهی نداشته باشید، اما اگر مورد جدی‌تر باشد، معمولاً علائم و نشانه‌های خاصی خواهید داشت که به موارد مختلف تقسیم می‌شوند و بر روی بدن شما تاثیر می‌گذارد.
حالات عمومی:
- سردرد
- خستگی
کلیه‌ها:
- تشنگی بیش از حد
- ادرار بیش از حد
- درد بین پشت و بالای شکم در یک طرف به دلیل سنگ کلیه
شکم:
- حالت تهوع
- درد شکم
- کاهش اشتها
- یبوست
- استفراغ
قلب:
- کلسیم بالا میتواند سیستم الکتریکی قلب را تحت‌تاثیر قرار دهد و باعث ریتم غیر طبیعی قلب شود.
ماهیچه‌ها:
- سطح کلسیم میتواند بر عضلات شما تأثیر بگذارد و باعث گرفتگی و ضعف شود.
سیستم اسکلتی
- درد استخوان
- پوکی استخوان
- شکستگی‌های ناشی از بیماری
علائم عصبی
این بیماری میتواند منجر به علائم عصبی مانند افسردگی، از دست دادن حافظه و تحریک‌پذیری شود. حتی در موارد شدیدتر باعث گیجی و کما شود.
درمان هایپرکلسیمی
افرادی که هیپرکلسیمی دارند، کشف علت مهم است. پزشک ممکن است برای کمک به کاهش سطح کلسیم و جلوگیری از عوارض، یک روش درمانی را اتخاذ کند که درمان‌های احتمالی شامل مایعات داخل وریدی و داروهایی مانند کلسی‌تونین یا بیس فسفونات‌ها خواهد بود. معمول‌ترین روش درمانی هیپرپاراتیروئیدی اولیه جراحی است و ۹۵ درصد موارد درمان می‌‌یابند. در این روش درمان تنها غددی که بزرگ شده یا تومور داشته باشند خارج می‌شوند و بافت سالم را نگه داشته می‌شود. جراحی پاراتیروئید اکثراً به صورت سرپایی است و بیمار پس از جراحی میتواند مرخص شود. در برخی موارد جراحی از طریق برش بسیار کوچکی در گردن انجام گرفته و بیمار تنها بی‌حسی موضعی می‌شود.
به گزارش رویداد۲۴ داروهای کلسی میمتیک‌ها ترکیبی مشابه کلسیم گردش کننده در خون دارند. این دارو موجب می‌شوند تا غده پاراتیروئید هورمون کمتری تولید کند. داروی سیناکلست جهت درمان هیپرپاراتیروئیدی ناشی از بیماری مزمن کلیوی یا سرطان پاراتیروئید تأیید شده است. بعضاً این دارو برای هیپرپاراتیروئیدی اولیه به خصوص در مواردی که جراحی موفقیت‌آمیز نبوده یا فرد کاندید جراحی نباشد تجویز می‌شود. شایع‌‌ترین عارضه جانبی گزارش شده داروی سیناکلست درد مفصلی و عضلانی، اسهال، حالت تهوع و عفونت تنفسی است. هورمون تراپی میتواند به حفظ کلسیم در استخوان کمک کند. اما مشکل اساسی مرتبط با غدد پاراتیروئید را حل نمی‌کند. هورمون تراپی طولانی مدت میتواند خطر لخته شدن خون و سرطان پستان را افزایش دهد و همراه برخی عوارض جانبی شامل درد و حساس سینه پستان، سرگیجه و سردرد باشد. همچنین بیس فسفونات‌های مورد استفاده در هایپرپاراتیروئیدی، از هدر رفت کلسیم جلوگیری کرده و بدین طریق از پوکی استخوان پیشگیری می‌کنند. عوارض جانبی این داروها کاهش فشارخون، تب و استفراغ است.
جلوگیری از هایپرکلسمی با تغییر سبک زندگی
برخی تغییرات در شیوه زندگی می تواند به حفظ سطح کلسیم و سلامت استخوان ها کمک کند. این شامل:
- نوشیدن مقدار فراوان آب: هیدراته ماندن سطح کلسیم خون را کاهش داده و از بروز سنگ کلیه جلوگیری می کند.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن میتواند باعث تحلیل استخوان‌ها شود. ترک سیگار علاوه بر بهبود سلامت استخوان‌ها خطر ابتلا به سرطان و سایر مشکلات سلامتی را کاهش می‌دهد.
- ورزش و تمرینات قدرتی: این گزینه‌ها باعث تقویت و سلامت استخوان‌ها می‌شود.
- پیروی از دستورالعمل‌های مربوط به مصرف داروها و مکمل‌ها: انجام این کار خطر مصرف بیش از حد ویتامین D و ایجاد هایپرکلسمی را کاهش می‌دهد.
غذاهای مسبب هایپرکلسمی
برای جلوگیری از بروز این بیماری باید مصرف مواد غذایی سرشار از کلسیم را به میزان متوسط مصرف کرد. در اینجا فهرستی از مواد غذایی سرشار از کلسیم وجود دارد که نباید در مصرف آن‌ها زیاده‌روی شود.
- پنیر: پنیر جدا از خوشمزه بودن منبع عالی کلسیم محسوب می شود، اما مصرف زیاد آن منجر به افزایش وزن و بروز مشکلات دیگری نیز می‌شود.
- اسفناج: بدون شک سبزی های دارای برگ سبز قسمت مهمی از رژیم روزانه به شمار می‌آیند. بر اساس اظهارات کارشناسان، هر روز باید 2.5 فنجان سبزی های دارای برگ سبز مصرف شود، اما وجود ترکیباتی مانند اگزالات در اسفناج در صورت مصرف بیش از حد منجر به تولید سنگ کلیه می‌شود.
- آجیل: آجیل منبع خوبی از کلسیم و چربی‌های سالم محسوب می‌شود، اما مصرف بیش از حد آن کالری اضافی به رژیم غذایی اضافه می‌کند در نتیجه باعث افزایش وزن و بروز سایر مشکلات مربوط به هایپرکلسمی می‌شود.
- لوبیا: یکی از سبزی‌های سبز سالم منبع خوبی از کلسیم، فیبر و پروتئین هستند. براساس اظهارات پزشکان هر فردی باید هر روز حدود 2.5 فنجان سبزی‌های سبز مصرف کند، اما دوباره باید تاکید شود مصرف زیاد آن میتواند منجر به چربی ناسالم شکمی و افزایش وزن شود.
- شیر سویا: شیر سویا به عنوان منبع غنی کلسیم در بین گیاهخواران بسیار محبوب است، اما ایزوفلاون موجود در شیر سویا منجر به بروز مشکلاتی برای باروری و سایر مشکلات سلامتی مزمن می‌شود.
سخن پایانی
راحت‌ترین راه برای تشخیص هیپرکلسمی در بدن انجام آزمایش خون است. آزمایشاتی مثل پانل متابولیک جامع (CMP) یا پانل متابولیک پایه (BMP) برای بررسی میزان کلسیم در خون انجام می‌شود. در این آزمایشات پزشک به راحتی متوجه سطح غیرطبیعی کلسیم در بدن می‌شود. از آنجا که بسیاری از افراد فرصت کافی بری انجام این آزمایش را ندارند، نسبت به آن بی‌توجه می‌شوند. بعد از مدتی نیز سلامت بدن آن‌ها به خطر می‌افتد.
