قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت چیست؟

رویداد۲۴ مریم آیتی: خانواده اصلی‌ترین بنیاد جامعه و تاثیرگذارترین نهاد در فرزندآوری و جوانی جمعیت است. جمعیت جوان به عنوان یکی از عوامل مهم اقتدار کشورها به شمار می رود. در حال حاضر امید به زندگی به بیش از 75 سال رسیده است. کشور ما سال ها از جمعیت جوان برخوردار بوده و همچنان لازم است این ثروت حیاتی حفظ و تقویت شود.

به همین منظور رییس مجلس شورای اسلامی در نامه‌ای به رییس‌جمهوری، قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت را به دولت ابلاغ کرد و این قانون از سوی رئیس جمهور ابلاغ شد.

در متن نامه ابلاغیه آمده است:

در اجرای اصل یکصد و بیست و سوم (123) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت مصوب جلسه 24/7/1400 کمیسیون مشترک طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده مجلس شورای اسلامی مطابق اصل هشتاد و پنجم (85) قانون اساسی که با عنوان طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده به مجلس شورای اسلامی تقدیم شده بود، پس از موافقت مجلس با اجرای آزمایشی آن به مدت هفت سال در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ 12 اسفند 1399 و تأیید شورای محترم نگهبان، به پیوست ابلاغ می‌شود.

مفاد قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت 

این قانون برای حمایت از مادران، کودکان و خانواده ها مواردی را به تصویب رسانیده که در زیر به آن اشاره می‌شود:

• اهدای سبد تغذیه ای و بهداشتی به مادران باردار، شیرده و کودکان زیر 5 سال
• کاهش نوبت کاری شب مادران دانشجو دارای فرزند زیر 2 سال
• کاهش نوبت کاری شب دانشجویان دارای فرزند زیر دوسال و مادران باردار
• کسر تعهدات قانون خدمات پزشکان و پیراپزشکان به ازا هر فرزند 6 ماه برای پزشکان عمومی و متخصصینی که قبلا طرح خود را در دوره عمومی نگذرانده باشند
• گذراندن تعهدات مادران متاهل در محل سکونت خانواده
• امکان تعویق طرح تا دو سالگی فرزند
• پوشش کامل بیمه های پایه زوج هایی که پس از یکسال صاحب فرزند نشوند (6 ماه برای افراد بالای 35 سال) و سقط مکرر
• پرداخت فوق العاده کمک به فرزند آوری بصورت افزایش پلکانی به ارائه دهندگان خدمات (بهورزان، مراقبین سلامت، ماماها و پزشکان) به ازای تولد فرزند اول به بعد در جمعیت تحت پوشش
• امکان زایمان طبیعی در بیمارستان های دولتی برای همه افراد به صورت کاملا رایگان
• توسعه زایمان های بدون درد به میزان سالانه 5% با تجهیز بیمارستانها و کادر متخصص
• مرخصی یک نیم سال تحصیلی بدون احتساب در سنوات برای مادر باردار دانشجو یا طلبه
• موافقت با تقاضای مرخصی مادر دارای فرزند زیر 2 سال حداکثر تا 4 نیم سال بدون احتساب در سنوات
• موافقت با میهمان شدن طلاب و دانشجویان باردار یا دارای فرزند زیر 2سال حداکثر 4نیم سال
• افزایش سهمیه سقف استاد راهنمایی برای استاد دارای دانشجوی باردار یا دارای فرزند شیرخوار
• تعریف بسته خدمات پایه بیمه به گونه ای که شامل کلیه اقدامات مذکور در درمان ناباروری اولیه و ثانویه گردد
• اختیاری بودن نوبت کاری شب برای مادران باردار و دارای فرزند شیر خوار تا 2 سال و برای پدر تا 1 ماهگی فرزند
• مرخصی زایمان 9 ماه کامل با حقوق و فوق العاده های مرتبط
• مرخصی زایمان 12 ماه کامل برای مادران باردار دارای 2قلو و بیشتر
• اعطای دورکاری به مادران باردار حداقل بمدت 4 ماه در صورت امکان
• کاهش سن بازنشستگی به مدت یک سال به ازا تولد هر فرزند و یک و نیم سال برای تولد فرزند 3  به بعد،
• افزایش محدوده سنی در استخدام جدید به ازاء تاهل و برای هر فرزند از یک تا پنج سال
• افزایش سنوات خدمت  به میزان یک سال به ازا هر فرزند برای خانواده پس از تولد فرزند سوم تا پنجم

مشوق‌های قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت

در این طرح، مشوق‌های زیر در نظر گرفته شده است:

بیشتر بخوانید: وظایف کمیسیون‌های مجلس

• تسهیلات اشتغال مسکن
• تأمین فضای مناسب برای مادر و کودک
• آموزش مادران
• حمایت از مادران باردار
• مقابله با پدیده سقط جنین
• سیاستگذاری عمومی جمعیت
• درمان ناباروری

در این قانون همه وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های زیرمجموعه دولت موظف شده‌اند تا دستورالعمل‌ها، برنامه‌ها و منشورهای مرتبط با خانواده، فرزندآوری و جمعیت را در چهارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی تهیه کنند و در زمان مقرر ارائه دهند.

قانون اعطای زمین و واحد مسکونی به خانواده‌ها

به گزارش رویداد۲۴ وزارت راه و شهرسازی هم در سومین ماده مکلف شده تا امکان استفاده مجدد از امکانات دولتی مربوط به تأمین مسکن خانوار را برای خانواده‌ها پس از تولد فرزند سوم و بیشتر فراهم کند؛ در نتیجه این خانواده‌ها می‌توانند تنها برای بار دوم از کلیه امکانات دولتی بهره‌مند شوند.

ماده چهارم به تسهیلات مسکن خانواده‌ها پرداخته و بر اساس آن، دولت مکلف است یک قطعه زمین واحد مسکونی حداکثر به میزان از ۲۰۰ متر مربع را منطبق با ضوابط و حد نصاب طرح‌ها و ضوابط روستایی و شهری به صورت مشترک و برابر به پدر و مادر اعطا کند. البته، این موضوع برای ساکنان روستاها و شهرهای کمتر از ۵۰۰ هزار نفر  و پس از تولد فرزند سوم و بیشتر است و در همان محل، بر مبنای هزینه آماده‌سازی فقط برای یک بار انجام می‌شود. به علاوه، اعطای این تسهیلات به صورت فروش اقساطی با دو سال تنفس و هشت سال اقساط است و سند مالکیت پس از پرداخت آخرین قسط حداکثر تا یک ماه به مالکان داده خواهد شد.

مجلس در تبصره‌های این ماده، شرط اعطای تسهیلات برای شهرهای بالای ۵۰۰ هزار نفر را هم بیان کرده و ساکنان این شهرها، به اعلام ظرفیت از سوی دولت وابسته دانسته و توضیحاتی درباره آن داده است.

وزارت راه و شهرسازی مکلف شده تا ۳ ماه پس از لازم‌الاجراء شدن قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، آیین نامه خود را با همکاری وزارت جهاد کشاورزی تهیه کند و در هیئت وزیران تصویب شود.

در این قانون دستگاه‌های اجرایی موظف شدند تا به صورت مشروط برای تامین و ارتقاء کیفیت مسکن، تخفیف هایی برای خانواده های دارای فرزند اعمال کنند. برای نمونه خانواده های دارای ۳ فرزند زیر بیست سال، هزینه پایان کار و عوارض ساخت و ساز، کلیه هزینه های تخصیص شبکه و انشعابات و هزینه‌های خدمات نظام مهندسی را با ۵۰ درصد تخفیف پرداخت می‌کنند که دولت، تمام تخفیف های مربوط به پروانه ساختمانی را از محل منابع عمومی خود در بودجه‌های سالانه باید پیش‌بینی کند.

تسهیلات دانشجوهای متأهل

بخشی از قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، تسهیلاتی برای دانشجویان متأهل در نظر گرفته تا همه دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی دولتی برای احداث یا تکمیل، تأمین و تجهیز خوابگاه‌های متأهلان اقدام کنند. برای این بند از قانون، به دولت اجازه داده شده تا سالانه و بر اساس قانون بودجه، تا ۵ سال بیست هزار میلیارد ریال اوراق مالی - اسلامی منتشر کند.

البته دستگاه ها و نهادهایی مانند دانشگاه های غیردولتی، حوزه‌های علمیه و سازمان اوقاف و امور خیریه هم در این ماده برای تأمین خوابگاه متأهلان مأموریت هایی دارند.

صندوق‌های رفاه دانشجویی و مراکز مدیریت حوزه های علمیه با اجرایی شدن این قانون برای دانشجویان طلاب متأهل بدون مسکن با شرط ارائه اجاره نامه دارای شناسه رهگیری از مشاوران املاک، باید به صورت مشروط ودیعه مسکن(قرض الحسنه ضمن اجاره) پرداخت کنند.

قانون اعطای وام و ورود فرزندان به بورس

نهمین ماده این قانون بانک مرکزی را مکلف کرده تا از طریق بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، تسهیلات مسکن را که از آنها نام برده است، با هدف تشویق به فرزندآوری ارائه کند.

در ماده دهم، بانک مرکزی باید برای متولدان سال ۱۴۰۰ به بعد، از طریق همین بانک ها و موسسات اعتباری و از محل پس‌انداز و جاری قرض الحسنه نظام بانکی و حذف تسهیلات قرض‌الحسنه ازدواج متقاضیان بالای ۵۰ سال سن، تسهیلات قرض‌الحسنه تولد فرزند را پرداخت کند.

تسهیلات تولد فرزند نخست ۱۰ میلیون تومان، فرزند دوم ۲۰ میلیون تومان، فرزند سوم ۳۰ میلیون تومان، فرزند چهارم ۴۰ میلیون تومان و برای فرزند پنجم و بالاتر از ۵۰ میلیون تومان است که این تسهیلات بدون الزام به سپرده گذاری مشمولان با شش ماه دوره تنفس است.

دوره بازپرداخت تسهیلات یاد شده سه تا هفت سال و با اخذ یک ضامن معتبر و سفته تعیین می‌شود و متقاضیان حداکثر تا دو سال پس از تولد فرزندشان، می‌توانند درخواست دریافت وام را ثبت کنند. البته قانون یادآور شده که برای دوقلوها و چندقلوها به ازای هر فرزند یک وام می گیرد.

ماده یازدهم پای بورس را هم وسط کشیده و دولت را موظف کرده تا برای هر فرزند از ابتدای سال ۱۴۰۰، ده میلیون تومان تا سقف سالانه هزار میلیارد تومان برای خرید واحدهای صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس، به نام فرزند با یک سازوکار اختصاص دهد. همچنین هر سال به میزان نرخ تورم سالانه که مرکز آمار ایران اعلام می کند، به مبلغ بیان شده، اضافه خواهد شد.

مادران با تولد فرزند دوم صاحب خودرو می‌شوند

شرکت های خودروساز داخلی هم در قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت موظف شدند که یک خودروی ایرانی به قیمت کارخانه تحویل دهند. این خودرو به انتخاب و به نام مادر است و پس از تولد فرزند دوم به بعد در هر نوبت ثبت نام برای یک بار تحویل داده می شود.

در هر نوبت ثبت‌نام ۵۰ درصد خودرو ها مشمول این ماده خواهند شد و اگر تعداد متقاضیان بیش از ۵۰ درصد باشد، مادرانی که تا دو سال قبل از آن خودرو دریافت نکرده باشند، اولویت پیدا می کنند.

سه برابر شدن یارانه و جذب نیروهای متأهل در دستگاه‌ها

سیزدهمین ماده، سازمان هدفمندی یارانه‌ها را مکلف کرده تا از محل درآمدهای ناشی از حذف یارانه سه دهک بالای درآمدی، یارانه فرزندان خانواده های دهک های اول تا چهارم دارای حداقل سه فرزند را که شاغل نباشند، به صورت مشروط و بر اساس قانون برنامه ششم توسعه تا ۳ برابر افزایش دهند.

دستگاه های نام برده شده در قانون برای به کارگیری، جذب و استخدام نیروی جدید به ازای تأهل و داشتن هر فرزند، باید یک تا حداکثر ۵ سال به سقف محدوده سنی اضافه کنند. از سوی دیگر، به ازای تأهل و هر فرزند، دو درصد و مجموعاً حداکثر تا ۱۰ درصد به امتیاز هر فرد اضافه خواهد شد.

تسهیلات مرخصی زایمان در قانون جوانی جمعیت

دستگاه های مذکور همچنین اجازه تعدیل یا اعلام عدم نیاز مستخدمین دارای حداقل فرزند مادران باردار و دارای فرزند شیرخوار را به جز در موارد نخواهند داشت.

ماده ۱۷ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت شرایط مرخصی زایمان را تشریح کرده است؛ مدت مرخصی زایمان با پرداخت تمام حقوق و فوق العاده های مرتبط به ۹ ماه افزایش می‌یابد و در صورت درخواست مادر، تا دو ماه از این مرخصی در ماه های پایانی بارداری قابل استفاده خواهد بود که این مرخصی، برای تولد دوقلوها و چند قلوها ۱۲ ماهه است.

این قانون در ماده‌های بعد خود به تسهیلات و مسائلی چون «غربالگری، افزایش ظرفیت پذیرش دستیار در رشته تخصصی ناباروری، ارائه درمانهای همزمان طب سنتی ایران به زوجین نابارور، شرایط اعطای مجوز مراکز فعال انتخاب همسر، شرایط تکریم مادران شاغل و باردار، تسهیلات خدمات حمل‌ونقل و هزینه استفاده از خدمات مراکز فرهنگی، ورزشی، تفریحی شهرداری‌ها، وظایف دستگاه‌ها برای تبلیغ فرزندآوری و...» پرداخته است.