دومین برجام در اوپک رقم خورد
رویداد۲۴- محمدجواد حق شناس کارشناس اقتصاد سیاسی درباره لزوم الگوبرداری از نحوه تعامل ایران و عربستان در اجلاس اوپک در سایر حوزه‌ها گفت: اتفاقی که در اوپک افتاد باید به عنوان ظرفیت جدید در عرصه دیپلماسی دیده شود و فراموش نکنیم که نباید به طور خاص سیاست را به عنوان فضای اصلی کنشگری در عرصه بین‌الملل و دیپلماسی بدانیم بلکه می توانیم از حوزه‌های مختلف در این رابطه بهره ببریم تا جایی که شاید حتی به ذهن ما نیز خطور نکند که این مقوله بتواند فرصتی برای یک اتفاق دیپلماتیک خوب باشد.
وی با ذکر مثالی از بهره برداری از حوزه های غیر سیاسی در عرصه بین الملل تصریح کرد: بطور مثال در زمانی دیپلماسی پینگ پنگ باعث شد روابط امریکا و چین در زمان نیکسون به سطح عادی بازگردد حضور پینگ پنگ بازان دو کشور فرصتی ایجاد کرد که باعث شد نیکسون سفری به چین داشته باشد و رهبر چین هم بتواند به امریکا سفر کند. همچنین حتی فوتبال و بسکتبال هم می‌توانند جزء حوزه های دیپلماسی باشد.
حق شناس با بیان اینکه اقتصاد هم می تواند یکی از ابزارها و حوزه جدی عرصه دیپلماسی باشد، افزود: علاوه بر آن بازی‌های المپیک و سینما نیز می توانند این نقش را ایفا کنند و یا حضور هنرمندان می تواند به عنوان سفیرانی برای ارتباطات تعریف شود.
وی با اشاره وضعیت نامطلوب روابط بین ایران و عربستان، خاطرنشان کرد: شرایط کنونی رابطه دو کشور قطعا در چند دهه اخیر سابقه نداشته و در بدترین شرایط ممکن بسر می برند در حالی که زمانی دو کشور در اوج ارتباطات بودند تا جایی که بسیاری ایران و عربستان را دو بال جهان اسلام خوانده و عنوان شده بود هیچ کدام بدون دیگری امکان پرواز ندارند.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی-سیاسی ادامه داد: دوران طلایی روابط ایران و عربستان مربوط مربوط به دوره سازندگی بود که روابط دو کشور در بهترین شرایط بود و در دوران آقای خاتمی به اوج خود رسید و به حضور تاریخی ایشان در دانشگاه ملک عبدالعزیز ریاض منجر شد، اتفاقی که شاید برای هیچ رهبری از جهان اعم از عرب و غیر عرب رخ نداد.
وی بیان داشت: امروز بعد از درگذشت ملک عبداللله که به خرد گرایی در خاندان سعودی شهره بود، مجموعه ای حاکم شدند که روند عقل گرایی را کمتر مشاهده می کنیم بخصوص اینکه با روی کار آمدن وزیر امور خارجه جدید در این کشور وضعیت به مراتب بحرانی تر نیز شده است. این شخص که به ضدیت با ایران مشهور است زمانی که بعنوان سفیر سعودی ها در در واشنگتن حضور داشت، پرونده ای علیه ایران تشکیل شد مبنی بر اینکه یک ایرانی قصد ترورش را داشته است. با این تفاسیر آنچه مشخص است اینکه تا زمان حضور وی در مقام وزارت خارجه نباید به بهبود روابط دو کشور امید داشته باشیم.
حق شناس همچنین گفت: روی کار آمدن ترامپ جمهوری خواه در امریکا و با مشاهده چینش افراد در جایگاه های وزارت دفاع، کاخ سفید و مشاور امنیت ملی این کشور نیز در می یابیم که اکثرا چهره هایی با سابقه ضد ایرانی هستند. لذا با این اوصاف طبیعتا باید وضعیت را بطور جدی ارزیابی کنیم و طرف ایرانی باید مواظبت کند بهانه ای به دست جریان افراط گرایی جهانی و منطقه ای ندهد.
وی ادامه داد: در این روند برای عرصه سیاست خارجی باید از تمامی ظرفیت های شناخته شده و موجود برای بهبود فضا و افزودن حاشیه امن برای کشور بکار ببریم. لذا دیپلماسی نفتی که امروز حاصل تلاش آقای زنگنه و مجموعه وزارت نفت و همینطور تلاش رئیس جمهور در این رابطه و تماس تلفنی با پوتین از جمله این ظرفیت هایی است که می توان به عنوان راهی قابل اعتماد در دیگر عرصه ها از جمله امور بین الملل طی کرد.
این کارشناس تاکید کرد: اکنون بعد از سال‌ها جایگاه و حقوق ایران در اوپک به رسمیت شناخته شده که قطعا بدون همکاری طرف عربستانی امکان پذیر نبود. اگر چنانچه وزارت خارجه عربستان و مجموعه تصمیم سازان فضا را جهت بهبود روابط فراهم نمی کنند شاید وزارت نفت عربستان و ایران می توانند موثر واقع شوند.
وی افزود: همچنین می توان از حوزه های اختصاصی‌تری مثل توجه به روابط خاص هاشمی رفسنجانی با خاندان سعودی، کشور پاکستان و کشورهای منطقه استفاده کرد و اگر فرصت فراهم شود و این ظرفیت مرود توجه قرار گیرد، می توان در خدمت اهداف سیاست خارجی و بهبود روابط به نفع منافع ملی کشور مدیریت شود لذا استفاده از طرفیت خامو ش و نادیده انگاشته شده در کشور باید مورد توجه قرار گیرد.
حق شناس یادآور شد: حتی می توان از ظرفیتی که محمد خاتمی در اروپا دارد به نفع ملی استفاده کنیم و یا یا حتی از ظرفیت احمدی نژاد در حوزه آمریکای لایتن بهره جست زیرا برای تمامی این ظرفیت ها هزینه شده و نباید بدون استفاده باقی بمانند.
وی گفت: بطور مثال زمان درگذشت ماندلا حضور خاتمی می توانست به شکستن فضای سیاسی و تحریم کمک کند و یا حضور احمدی نژاد در مراسم تششیع فیدل کاسترو به شرطی که در چارچوب سیاست‌های جمهوری اسلامی مدیریت می‌شد، می توانست تبعات مثبتی برای کشور به دنبال داشته باشد.
این تحلیلگر مسائل اقتصادی سیاسی با بیان اینکه ما نباید از ظرفیت های موجود در کشور غافل شویم، تاکید کرد: امروزه در دولت این ظرفیت را داریم که بصورت متراکم در وزارت نفت خودش را نشان داده باید در جهت بهبود روابط با کشورهایی مثل عربستان، امارات و قطر بکار گرفته شود.
وی با اشاره به عملکرد وزیر نفت کشورمان در پیشبرد سیاست‌های نفتی و حفظ سهمیه ایران در سبد تولید اوپک، تصریح کرد: کشور ما به خاطر تحریم‌های نفتی مرتبط با پرونده هسته‌ای اوضاع نگران‌کننده‌ای داشت، با شروع به کار دولت روحانی و با دعوت از بیژن نامدار زنگنه به عنوان پرتجربه‌ترین چهره در میان دولتمردان و با سابقه موثر در کابینه‌های مهندس میرحسین موسوی، هاشمی‌رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی، به عنوان متصدی وزارت نفت، فروغ امید دوباره به این وزارتخانه بازگشت.
حق شناس تاکید کرد: شاید بتوان گفت که بازگشت ایران به توان تولید نفت به قبل از آغاز تحریم‌ها، یکی از موفقیت‌های بزرگ و قابل توجه دولت روحانی پس از حل و فصل برجام به حساب می آید. به طوری که در اجلاس اخیر اوپک کشور ما تنها عضوی بود که توانست حتی افزایش سهم تولید بگیرد که به نظر می‌رسد باید نقش وزارت نفت ایران و شخص وزیر را در این پیروزی دیپلماسی نفتی مورد توجه خاص قرار داد.
این فعال سیاسی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که شکل‌گیری فضای مثبت همکاری میان اعضای اوپک به ویژه همکاری ایران با دیگر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس می‌تواند نماد آغاز یک حرکت مثبت در جهت همکاری کشورها تلقی شود. در حالی که ایران و عربستان و کشورهایی همچون امارات و قطر در حوزه‌هایی همچون جنگ سوریه و عراق در وضعیت رقابتی تخاصم‌آمیزی قرار دارند، توجه به منافع مشترک توانسته آنان را در اوپک به همراهانی متحد و همکارانی مستحکم بدل کند.
