تنگه باب‌المندب در دست کیست؟
رویداد۲۴ نازنین فرزان‌جو: تنگه باب‌المندب یا تنگه‌ی اشک‌ها تنگه‌ی آبی میان کشور یمن و جیبوتی در بخش جنوبی دریای سرخ است که این دریا را به خلیج عدن و سپس به دریای عرب و اقیانوس هند وصل می‌کند.
کشتی‌هایی که ازسوی اقیانوس هند می‌آیند پس از گذر از باب‌المندب و عبور از طول دریای سرخ می‌توانند راه خود را از کانال سوئز به سوی دریای مدیترانه ادامه دهند.
به شکل دقیق تنگه باب‌المندب میان یمن و جیبوتی در شاخ آفریقا قرار گرفته است و دریای سرخ همواره و در درازای تاریخ شاهد مسئله‌برانگیزترین و پیچیده‌ترین رخدادهای تاریخ بوده و البته همواره مهم‌ترین پیوند تجاری میان آسیا و اروپا بوده است.
در سال ۲۰۰۶ کشتی‌های نفت‌کش روزانه نزدیک به ۳٫۳ میلیون بشکه نفت را از این تنگه عبور دادند و این تنها در مورد کشتی‌های نفت‌کش است چراکه کشتی‌هایی با محصولات متفاوت از این تنگه عبور می‌کنند. براساس گزارش فارین پالسی، ۳۰ درصد از ترافیک جهانی کشتی‌های کانتینری از راه این کانال انجام می‌شود.
جان استاوپرت، مدیر ارشد محیط زیست و تجارت اتاق بین المللی کشتیرانی، می‌گوید بخش زیادی از منابع انرژی اروپا، مانند نفت و سوخت دیزل، از طریق این آب‌راه وارد می‌شود. افزون‌بر این محصولات غذایی مانند روغن و غلات و بسیاری از محصولات تجاری دیگر نیز از همین کانال وارد اروپا می‌شوند.
اما چرا این تنگه امروز به سرخط اخبار بدل شده است و نگرانی‌ها در مورد آن به چه دلیل است؟
از آغاز جنگ میان اسراییل و حماس، حوثی‌های یمن شدت حملات خود به کشتی‌هایی که از دریای سرخ و این تنگه می‌گذرند افزایش داده‌اند بنابراین نگرانی‌ها را در مورد تأثیر آن بر انتقال نفت، غلات و کالا‌های مصرفی از راه این شریان تجاری بزرگ جهانی افزایش پیدا کرده است.
در هفته‌های گذشته چندین کشتی تجاری در آب‌های بین المللی مورد حمله حوثی‌ها قرار گرفتند. این گروه همچنین در ماه میلادی گذشته یک کشتی باری متعلق به بریتانیا را که با یک شرکت اسراییلی ارتباط داشت، توقیف کرد. امروز مهم‌ترین شرکت‌های حمل‌و‌نقل کانتینری دنیا از جمله مرسک، MSC، کوسکو و هاپاگ لوید به دلیل ترس از تلفات جانی یا آسیب، ارسال کشتی‌ها از طریق این آب‌ها را متوقف کرده‌اند.
شبه نظامیان حوثی هشدار داده‌اند تا هنگامی‌که اسراییل به حملات خود به نوار غزه ادامه می‌دهد آن‌ها هم به کشتی‌هایی که از طریق دریای سرخ به سوی بنادر اسراییل می‌روند، حمله خواهند کرد.
حوثی‌ها چه کسانی هستند؟
حوثی‌ها و با نام رسمی انصارالله جریانی سیاسی و مسلحانه از شیعیان زیدی یمن است که در دهه ۱۹۹۰ میلادی در شمال غربی یمن پدید آمد. این جنبش پیش‌تر شباب‌المؤمن نام داشت و هم‌اکنون خود را انصارالله معرفی می‌کند.
اگرچه رهبران این گروه همواره خود را شیعه زیدی معرفی می‌کنند، اما مخالفتی با مسلمانان سنی یمن ندارند تا جایی‌که بخش زیادی از اعضای این گروه را مسلمانان سنی تشکیل می‌دهند.
امروز بخش‌ها و نواحی پرجمعیت از جمله سواحل دریای سرخ یمن، زیر سلطه حوثی‌ها قرار دارد که در سال ۲۰۱۴ دولت این کشور را سرنگون کردند.
اقدامات مسلحانه و حمله به کشتی‌های درحال عبور از دریای سرخ بار‌ها ازسوی این گروه انجام شده بود اما از هنگام آغاز جنگ بین اسراییل و حماس، این یورش‌ها افزایش پیدا کرده است.
آن‌ها برای این حملات از پهپاد و هواپیما‌های بدون سرنشین و موشک استفاده می‌کنند. این گروه همچنین در یک مورد با استفاده از هلیکوپتر یک کشتی مرتبط با اسراییل را همراه با خدمه‌اش توقیف کرد.
دفتر سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز چهارشنبه اعلام کرد: «حملات متعددی که از مناطق تحت کنترل حوثی‌ها در یمن انجام می‌شود نقض مقررات بین‌المللی است و ناوبری بین‌المللی و امنیت دریایی را تهدید می‌کند.»
نقش ایران در این حملات
ایالات متحده و بریتانیا حمله به این کشتی‌ها را محکوم کردند و مدعی شدند که ایران به‌دلیل نقشش در حمایت از حوثی‌ها مقصر است.
اما تهران این اتهامات را نپذیرفته و می‌گوید در این یورش‌ها هیچ‌گونه نقشی ندارد و متحدانش تصمیمات در این زمینه را به شکلی مستقل می‌گیرند و در این زمینه با تهران مشورت نکرده‌اند.
تاثیر حملات حوثی‌ها بر تجارت دنیا
باتوجه به این‌که تنگه باب‌المندب و دریای سرخ راه پررفت‌وآمدی در تبادل کالا به اروپاست این حملات تاثیرات زیادی بر اقتصاد و تجارت دنیا برجای خواهد گذاشت. نوام ریدان، کارشناس ارشد موسسه واشنگتن در زمینه سیاست خاور نزدیک درباره تاثیر این حملات گفت: «به نظر می‌رسد برخی از کشتی‌های مرتبط با اسرائیل با توجه به شرایط موجود برای رسیدن به مقصد مجبور هستند مسیر طولانی‌تری را طی کنند همین امر باعث شده است این کشتی‌ها سفرشان از ۱۹ روز به ۳۱ روز افزایش یابد.»
از هنگامی‌که این یورش‌ها آغاز شده است بازار جهانی نفت رکود زیادی را تجربه کرده است و شاهد کاهش قیمت در این بازار بوده‌ایم. ازسوی دیگر باتوجه به این وضعیت نگرانی‌هایی درباره کاهش تقاضا از سوی کشور‌های ثروتمند وجود دارد.
در چنین وضعیتی هزینه بیمه کشتی‌هایی که از دریای سرخ عبور می‌کنند و کالا‌هایی که از طریق آن جابه‌جا می‌شوند افزایش پیدا کرده است که کاملا منطقی است.
مونرو اندرسون، رئیس عملیات حفاظت کشتی‌ها که خطرات جنگ در دریا را ارزیابی و ارائه می‌کند، گفت: «این حملات تهدیدی برای کشتی‌ها در دریای سرخ محسوب می‌شود و یک «مانع مهم» برای کشتیرانی تجاری در منطقه است.»
او در ادامه افزود: «حادثه اخیر نشان دهنده افزایش بی‌ثباتی در منطقه است و احتمالاً در کوتاه مدت شاهد افزایش نرخ بیمه‌ها خواهیم بود.»
دیوید اوسلر، مدیر بیمه لوید نیز در این خصوص گفت: «هزینه بیمه برای کشتی‌هایی که از دریای سرخ عبور می‌کنند دو برابر شده است. این امر موجب شده است که هزینه سفر این کشتی‌ها صد‌ها هزار دلار افزایش یابد.»
به گفته او این هزینه برای مالکان کشتی‌های اسراییلی حتی تا میزان ۲۵۰ درصد افزایش داشته است و برخی از شرکت‌های بیمه نیز اصلا آن‌ها را تحت پوشش قرار نمی‌دهند.
میزان نفوذ حوثی‌ها را بر این آب‌راه
یکی از نگرانی‌هایی که وجود دارد در مورد بستن این آب‌راه و دریای سرخ به دست حوثی‌ها است. البته آن‌گونه‌که کارشناسان می‌گویند بعید است شبه نظامیان حوثی بتوانند این آب‌راه را ببندند چراکه آن‌ها هیچ ناو جنگی رسمی ندارند که بتوانند با آن بخش‌هایی از دریای سرخ را محاصره کند و تنها می‌توانند با حملات موشکی مشکلاتی را برای این کشتی‌های تجاری به‌وجود آورند.
از سوی دیگر کشتی‌های جنگی ایالات متحده، فرانسه و سایر متحدان غربی در حال گشت زنی در منطقه هستند و اجازه نمی‌دهند این آب‌راه بسته شود.
اگرچه منطقه زیرنفوذ حوثی‌ها در دریای سرخ محدود است، اما به‌هرروی آن‌ها مشکلاتی را برای کشتی‌های تجاری عابر از این آب‌راه به‌وجود آورده‌اند اگرچه توان بستن این آب‌راه تجاری را ندارند و هم‌چنان کشتی‌های تجاری زیادی از طریق دریای سرخ عبور می‌کنند اگرچه با هزینه‌ی بیش‌تر.
