سایه ترامپ بر اقتصاد ایران؛ از احتمال افزایش تحریم‌ها تا عصر جدید بازار‌ها
رویداد۲۴| مهم‌ترین سوال ایرانی‌ها با توجه به نتیجه انتخابات آمریکا این است که «حالا چه می‌شود؟» برای سیاسیون البته محور اصلی این سوال مسائل منطقه و جهان است. مردم کوچه و بازار، اما بیشتر نگران سفره خود هستند و می‌خواهند بدانند که سیاست‌های ترامپ چگونه بر وضعیت اقتصادی ایران سایه خواهد انداخت؟ مقامات در ایران چه طور می‌توانند و باید اقدام کنند تا واقعا وعده دیروز سخنگوی دولتی یعنی اینکه معیشت مردم آسیب نخواهد دید؛ محقق شود؟
برخی از رسانه‌ها و روزنامه‌های امروز در تحلیل آثار بازگشت ترامپ، تمرکز خود را بر اقتصاد گذاشته‌اند. مثلا «جهان صنعت» احتمال افزایش تحریم‌ها را بررسی کرده و نوشته: «به نظر نمی‌رسد ترامپ بتواند تحریم‌های بیشتر از چیزی که الان هست، علیه تهران وضع کند.»
نادر کریمی‌جونی، سرمقاله نویس این روزنامه با اشاره به سخنان انتخاباتی ترامپ و این که مثل قبل با کاهش درآمد‌های ایران امکان کمک مالی به مقاومت را خواهد کاست، نوشته: «احتمالا نخستین تمهید در این‌باره وضع تحریم‌های تشدیدکننده و تلاش برای اجرای آن علیه کشورمان خواهد بود. اما وقتی ایالات‌متحده همزمان اروپا و چین را هم در فهرست سختگیری‌های اقتصادی قرار می‌دهد امکان گسترش همکاری‌های پنهان اروپا و چین با ایران افزایش پیدا می‌کند و زمینه‌هایی پدید می‌آید که روابط اقتصادی ایران و قاره سبز به طور پنهان و به دور از دید ایالات‌متحده گسترش یابد و تعمیق شود. پیش از این همکاری‌های اروپایی‌ها با روسیه بر سر خرید گاز از این کشور به صورت پنهانی و با واسطه اجرا شده و حتی آلمان و فرانسه نیز با وجود تحریم‌های سختگیرانه اتحادیه اروپا علیه مسکو، گاز روسیه را خریداری کرده‌اند. اکنون همین الگو می‌تواند در مورد ایران هم به اجرا دربیاید و نفت یا کالا‌های ایرانی عازم اروپا و نیاز‌های ایران از اروپا خریداری شوند. علاوه بر این سیاست‌های سختگیرانه واشنگتن علیه چین، پکن را به نزدیکی هرچه بیشتر به ایران و کشور‌های دیگر سوق می‌دهد بنابراین با آمدن ترامپ اگرچه منازعه میان تهران- واشنگتن تعمیق و تشدید می‌شود، اما در همان حال منفذ‌هایی برای تنفس ایران باز می‌شود که بسیاری از تمهیدات ترامپ و همکارانش را خنثی یا دست‌کم تضعیف می‌کند.»
روزنامه «دنیای اقتصاد»، اما در شماره امروز سعی کرده به این سوال پاسخ دهد که با مشخص شدن نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا، اقتصاد و بازار‌های داخلی و خارجی به چه سمتی خواهد رفت؟ این روزنامه اقتصادی نوشته: «در بازار‌های داخلی، اگرچه خبر حضور ترامپ کمی بر بازار ارز اثرگذار بود، اما به نظر می‌رسد که نوع رفتار معامله‌گران با دوره قبل متفاوت بوده و شوک قابل توجهی وارد بازار نشده است. از سوی دیگر، به نظر می‌رسد که آینده تورم و رشد اقتصادی ایران نیز متاثر از مکانیزم‌های جدید تجارت ایران در بخش‌های نفتی و غیرنفتی خواهد بود، اما از نگاه کارشناسان، وضعیت اقتصاد ایران مقاوم‌تر از دوره‌های قبلی بوده و وضعیت ذخایر ارز و طلا نیز در شرایط نسبتا مناسب است. در بازار‌های جهانی نیز خبر روی کار آمدن ترامپ باعث شارژ بازار رمزارز‌ها و برخی از بازار‌های سهام شده است. هرچند که بازار‌های دارایی نظیر طلا به‌دلیل تقویت ارزش جهانی دلار، روند نزولی را طی کردند.»
این روزنامه همچنین به بررسی آثار سیاست‌های تحریمی ترامپ علیه ایران و تجارب پیشین پرداخته و نوشته: «اگرچه اقتصاد کشور خواهد توانست با بخشی از آثار ضمنی پیروزی ترامپ در این دور، تطبیق پیدا کند، اما همچنان وابستگی به منابع نفتی، مشکلات نظام بانکی و ناترازی‌های ساختاری، چالش‌های مهمی برای اقتصاد کشور به شمار می‌روند. برای رفع این مشکلات، اصلاحات ساختاری گسترده، کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی و ایجاد راهکار‌های جدید اقتصادی ضروری است. ادامه سیاست‌های تحریمی آمریکا و افزایش فشار اقتصادی، همچنان تهدیدی برای اقتصاد ایران محسوب می‌شود و برای مقابله با این تهدیدات، نیاز به اتخاذ رویکرد‌های نوین و اصلاحات بنیادین در اقتصاد کشور است. همچنین گام برداشتن در راستای تنش‌زدایی با دنیا و رفع دائمی تحریم‌ها یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که برای بهبود مشکلات ساختاری اقتصاد کشور، در دستور کار سیاستگذاران باید حضور داشته باشد.»
تنش‌زادیی و کاهش تبعات اقتصادی منفی آمدن ترامپ از این طریق، موضوعی است که محمود جامساز، اقتصاددان نیز مورد تاکید قرار می‌دهد. او در مصاحبه با «نامه نیوز» گفته: «ترامپ گفته است که چندان با ایران کاری ندارد و فقط گفته که نمی‌گذارد ایران به سلاح هسته‌ای دست یابد. اینجاست که مسئله به سیاست‌های ایران بستگی دارد. اگر ایران از خود انعطاف نشان دهد و برای مثال برجام به نحوی احیا شود، شاهد تأثیر مثبت اقتصادی خواهیم بود و اگر در مسیری غیر از انعطاف حرکت کنیم، طبیعتا شرایط سخت‌تر خواهد شد».
فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه نیز در گفتگو با «تجارت‌نیوز» سرنوشت بورس در زمانه ترامپ را بررسی کرده و گفته: «به شرط ثبات نظامی در منطقه و کاهش تنش‌های سیاسی، احتمالا ارزندگی و ثبات همراه با رشد، در بازار سرمایه اتفاق خواهد افتاد. این شرایط در نهایت سبب بهبود وضعیت بورس نسبت به ۶ ماهه اول امسال خواهد شد.»
او می‌گوید: «معتقدم وضعیت بورس با توجه به شاخص‌های بنیادی و اقتصادی شرایط لازم برای تغییر روند نزولی و رکودی، در جهت صعودی و باثبات را خواهد داشت.»
علی مروی، کارشناس اقتصادی نیز در همین رابطه به «اقتصاد آنلاین» گفته: «اگر روابط ما با دولت ترامپ مثل روابط دوره قبل باشد و به سمت تشدید تحریم برود، وضعیت ارز در بازار تشدید و گرانتر خواهد شد. اگر به سمت بهبود تعاملات برویم احتمالاً وضعیت بهتر خواهد شد. ما فعلاً تا زمانی که ترامپ در کاخ سفید مستقر شود تقریبا تا ۲۰ ژانویه که اواخر دی ماه است یک بازه داریم و وضعیتمان در مورد نرخ ارز کمی صعودی است، اما احتمال می‌دهم که دولت با سیاست‌هایی که دارد بتواند این را کنترل کند. طلا بیش از اینکه تابع قیمت جهانی باشد تابع ارز است و قیمت رمز ارز‌ها هم تابع بازار‌های بین المللی است و بورس ما هم بیش از آنکه تحت تاثیر انتخابات آمریکا باشد منتظر اقدامات دولت آقای پزشکیان و سیاست‌های آقایان همتی و صیدی است که در بازار بورس چه سیاستی را دارند تا متناسب با آن واکنش نشان دهند.»
