چرا ارز نیمایی حذف شد؟ | وقتی دولت ۷سال نتواند ارز کافی وارد کشور کند، باید ارز‌های موجود خود را مدیریت کند
رویداد۲۴ | امیرحسین جعفری: ارز نیمایی توسط دولت حذف شد اما هنوز انگیزه‌های آن دقیقاً مشخص نیست. نائب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس گفته است که حذف ارز نیمایی ارتباطی به افزایش نرخ آزاد دلار ندارد، دولت نیز مدعی است که برای کاهش نرخ‌های مختلف دلار در بازار و افزایش انگیزه برای بازگشت ارز واردات به کشور، این اقدام صورت گرفته است. اما برخی نیز این نگرانی را دارند که قرائت‌های اقتصاددانان لیبرال و طرفدار حذف مسئولیت‌های حمایتی دولت، در این تصمیم دخیل باشد و این اتفاق، آغازی بر روند آزادسازی کامل نرخ و فشار بیشتر بر جامعه باشد.
چرا ارز نیمایی حذف شد؟
مرتضی افقه، اقتصاددان، معتقد است که حذف ارز نیمایی به واسطهٔ بحران ارزی دولت و نیاز به ساماندهی چند قیمتی بازار صورت گرفته است. او می‌گوید: «اصل قضیه حذف ارز نیمایی، به کسری بودجه دولت و ناتوانی ارزی دولت در شرایط فعلی برمی گردد. دولت پزشکیان در بدترین شرایط اقتصادی مسئولیت را برعهده گرفت. بعد از ۷ سال تداوم تحریم و افزایش هزینه‌های دولت، تنش‌های منطقه نیز شدت یافت و بر شرایط اقتصادی اثر منفی گذاشت. دولت قبل با ادعای اداره کشور با وجود تحریم‌ها، شرایط بحرانی به وجود آورد و آن را تحویل پزشکیان داد. مسلماً وقتی دولت ۷ سال نتواند ارز کافی وارد کشور کند، باید ارز‌های موجود خود را مدیریت کند. دولت با این کار در حال ساماندهی بازار ارز و جلوگیری از فساد در این بازار هم هست اما مشخص نیست چقدر موفق عمل کند.»
او همچنین افزود: «در این ۷ سال جایگزین‌های درآمد نفت تخلیه شده و هرچه اموال دولتی بود را فروختند اما باز هم بحران ارزی وجود دارد. دولت فعلی چیزی برای جایگزین کردن ندارد، به همین باب سراغ حذف ارز نیمایی رفته است.»
ارز‌ها به کشور برمی گردند؟
او معتقد است که دولت انگیزهٔ بازگشت ارز تجار به داخل کشور را هم داشته و دست به حذف ارز نیمایی زده است اما شرایط خاص کشور اجازه نمی‌دهد سرمایه‌ها به داخل بازگردند. او می‌گوید: «دولت نگران تنش‌های اجتماعی ناشی از گرانی بنزین است و به همین خاطر سراغ تک‌نرخی‌کردن ارز رفته است. دولت بی‌پولی خود را از مدیریت ارز تأمین می‌کند و تصور دولت این است که با حذف ارز نیمایی، انگیزه برای صادرکنندگان ایجاد می‌شود که پولشان را به کشور برگردانند و در همین شرایط بازار با ارز بسیاری مواجه شود. وزیر اقتصاد به این نکته توجه ندارد که واردکننده فقط به خاطر ارز دو نرخی، پول‌های خود را در خارج نگه نمی‌داشت، بلکه نگرانی از آینده کشور باعث شده سرمایه‌ها در کشور‌های دیگر باقی بماند. گرایش به بازگرداندن ارز در دوران ترامپ نیز کمتر می‌شود و تنش‌های منطقه‌ای هم روی این مسأله اثر می‌گذارد.»
کاهش تعهدات دولت در مقابل مردم
افقه معتقد است که طرفداران اقتصاد آزاد همواره در گوش دولت می‌خوانند که باید تمامی تعهدات یارانه‌ای دولت را حذف کرد تا دولت با منابع ناشی از آن، بتواند هزینه‌های خود را مدیریت کند اما این قرائت نه به نفع مردم و نه به نفع دولت است. او می‌گوید: «متأسفانه عده‌ای از اقتصادخوانده‌های طرفدار بازار آزاد این قرائت را در گوش دولت تکرار می‌کنند که دولت باید تعهدات خود به جامعه را کم کند و به مرور تمامی مسئولیت‌های یارانه‌ای از بین برود. این نظریه باعث گرانی کالا‌های یارانه‌ای و فشار بیشتر به جامعه خواهد شد، دولت نیز نفع خاصی از آن نمی‌برد.»
