مسیر نفتی ایران با گام‌های بلند سقوط و کوچک بازگشت

رویداد24- سه میلون و 900 هزار بشکه؛ 10 سال پیش میزان تولید نفت خام ایران در این سطح بود، رقمی‌که ایران در حال حاضر با آن فاصله‌ا‌ی یک میلیون بشکه‌ای دارد و البته حالا برای رسیدن دوباره به چنین رقمی داد گام‌های کوتاهی را بر می‌دارد.

یکی از مهم‌ترین اثرات تحریم دراقتصاد وابسته به نفت ایران کاهش سرمایه‌گذاری‌ها در این صنعت، تحریم خرید نفت و در نهایت کاهش تولید نفت خام بود، همن اثرات اگرچه باعث کاهش وابستگی ایران به درآمدهای نفتی طی چند سال اخیر شده است، اما پس از برداشته شدن تحریم‌ها برنامه ایران بازگشت به جایگاه سابق در بین تولیدکنندگان بزرگ اوپکی است.

ایران پیش از 2012 اگرچه با اختلاف زیاد نسبت به عربستان اما در رتبه دوم تولید اوپک قرار داشت، رتبه‌ای که به رغم کاهش تولید نفت طی سال‌های متوالی پیش از آن که از مرز سه میلیون بشکه سقوط کند، همچنان آن را حفظ کرده بود.

حالا برای بازگشت به جایگاه قبلی بهتر است به روندی که ایران طی سال‌های تحریم برای سقوط از جایگاهش طی کرده است نگاهی بیاندازیم.

گزارش سالانه اوپک نشان می‌دهد که در سال 2005 تولید ایران به مرز چهار میلیون بشکه در روز نزدیک شده بود، در آن زمان این میزان تولید فاصله‌ای بیش از یک میلیون بشکه را بین ایران و صادرکنندگان پایین‌تر جدول تولید، ایجاد کرده بود و البته عربستان با تولید بیش از 9 میلیون بشکه نفت خام در آن زمان با فاصله زیادی از ایران در جایگاه دوم تولید قرار داشت.

روند نزولی در تولید نفت خام در ایران نیز از همان سال رسیدن به اوج آغاز شد، پس از آن ایران در سراشیبی تولید نفت قرار گرفت و این روند آن قدر ادامه یافت تا در سال 2009 تولید ایران با 166 هزار بشکه کاهش نسبت به سال پیش از آن به سه میلیون و 726 بشکه در روز رسید.

در 2010 نیز این روند کاهشی البته با شیبی کمتر ادامه یافت به طوری که در این سال نیز تولید ایران با 19 هزار بشکه کاهش به عدد سه میلیون و700 هزار بشکه و در سال بعد از آن نیز با 85 هزار بشکه کاهش به سه میلیون و 621 هزار بشکه در روز کاهش یافت.

2012 اما سال تغییر معادلات اوپک بود، چرا که افزایش شدت سقوط سهم نفت ایران در سبد اوپک باعث شد عراق جای ایران را در رتبه‌بندی اوپک بگیرد و با راندن ایران به جایگاه سوم، به عنوان کشوریکه طی سال‌های قبل به تدریج تولید خود را افزایش داده بود، دومین تولیدکننده نفت اوپک پس از عربستان شود.

ایران در سال 2012 مجموعا به میزان 655 هزار بشکه سهمش را در سبد اوپک از دست داده وتولیدش را به دو میلیون و 973 هزار بشکه در روز رساند.

2013 اوضاع ایران را بدتر کرد، این بار کاهش تولید نفت خام ایران همگام با افزاش تولید در برخی کشورها در مسیری قرار گرفت که عراق، کویت و امارات متحده عربی نیز به ترتیب از ایران پیشی گرفتند و در رتبه دوم، سوم و چهارم پس ازعربستان سعودی قرار گرفتند این درحالی بود که سعودی‌ها بیش از 9.5 میلیون بشکه نفت در آن سال تولید نفت داشتند.

در سال 2013 تولید نفت ایران با کاهشی 280 هزار بشکه‌ای به کمتر از 2.7 میلیون بشکه در روز رسید.

روال نزولی اما در سال 2014 تغییر کرد، تولید ایران مجموعا بر اساس منابع دست دوم اوپک در این سال به بیش از دو میلیون و 760 هزار بشکه در روز رسید، این رقم نسبت به تولید سال قبل، رشدی73 هزار بشکه‌ای را نشان می‌دهد، این رشد باعث ارتقا ایران به رتبه چهارم تولید اوپک شد.

این روند رشد 70 هزاربشکه در سال بعد از آن نیز ادامه پیدا کرد، به طوری که در سال گذشته تولید نفت خام ایران به دو میلیون و 836 هزار بشکه رسید رقمی که حالا تقریبا یک میلون بشکه کمتر از تولیدش در سال‌های 2005 بود.

حالا منابع دست دوم اوپک نشان می‌دهد که تولید نفت خام در ایران به مرز بازگشت به سه میلیون بشکه در روز نزدیک شده و در این ماه به رقم دو میلیون و 925 هزار بشکه رسیده است، این رقم نسبت به تولید ماه پیش از آن رشدی 38 هزار بشکه‌ای را نشان می‌دهد.

برنامه‌های ایران اما فراتر از این ارقام است، ایران قصد دارد در نخستین گام تولیدش را علی‌رقم تمام مشکلات به 500 هزار بشکه افزایش دهد تا به سقفی که تا 10 سال گذشته تولید می‌کرد دست پیدا کند و البته انتظار دارد که روند رشد تولید نفتش را با برگزاری نخستن مناقصه در تهران بر اساس مدل جدید قرارداد نفتی، سرعت بخشد.