تهران پایتخت گمشده ایران
جنگ ۸ ساله ای که عراق به ایران تحمیل کرد باعث خرابی های بسیاری شد، پایتختی که می رفت تا به سمت و سوی اصول شهرسازی و زیباسازی شهری قدم بردارد با جنگ و حاشینه نشینی بی حد و اندازه و افزایش جمعیت به مرور زمان آن موقعیت و ویژگی‌های یک پایتخت مدرن را از دست داد.
این شهر یکی از بزرگ‌ترین شهرهای بزرگ غرب آسیا و بیست و هفتمین شهر بزرگ دنیا است. شهر تهران، در شمال کشور ایران و جنوب دامنهٔ رشته کوه البرز واقع شده‌است.
تهران به‌دلیل جایگاه آن به عنوان پایتخت، زودتر از شهرهای دیگر با نمودهای مدرنیسم، و از آن میان معماری مدرن، آشنا شد. دگردیسی معماری تهران از سنتی به مدرن از دوران ناصرالدین شاه آغاز شد و به‌ویژه این روند در دوران پهلوی که زندگی مدرن از حصار دربار و ارگ سلطنتی خارج شد، چهرهٔ شهر را دگرگون نمود.
در دوران رضا شاه نیاز به راه‌اندازی نهادهای مدرن مانند بانک‌ها، ساختمان‌های دولتی و مانند آن‌ها به گونهٔ روزافزونی احساس می‌شد؛ اما طراحی و اجرای ساختمان اینگونه نهادها با روش‌های سنتی عملاً ممکن نبود زیرا اینگونه نهادها نیازمند معماری و فضاهای خاص خود بودند. معمارانی که در این دوره از پیشروان آوردن معماری اروپایی به تهران بودند، یا خود شهروندان اروپایی بودند یا دانش‌آموختگان دانشگاه‌های اروپا. از میان این معماران می‌توان از نیکلای مارکوف معمار گرجستانی‌تبار دانش‌آموختهٔ دانشکدهٔ هنرهای زیبای سن پترزبوگ، ماکسیم سیرو، آندره گدار معمار فرانسوی، محسن فروغی معمار ایرانی، گابریل کورکیان معمار ایرانی-ارمنی که در اروپا هم معمار شناخته‌شده‌ای بود و معماران ایرانی-ارمنی دیگر چون وارطان هوانسیان، پل ابکار و... نام برد. در این دوره معماری‌ای در تهران بروز کرد که در کالبد مدرن بود اما در تزئینات و نماسازی‌هایش از معماری سنتی یا باستانی ایران الهام گرفته بود. از شاخص‌ترین نمونه‌های این معماری می‌شود به ساختمان کاخ شهربانی در محوطهٔ میدان مشفق یا باغ ملی اشاره کرد. معماران در آن دوره می‌کوشیدند «شکوه از دست رفته» ایران را با الگو گرفتن از معماری باستان، بازسازی کنند.
در سال‌های بعد دورهٔ پهلوی نیز، ویکتور گروئن آمریکایی طراحی پلان شهری نواحی شمال تهران بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۷ را بر عهده داشت. از طرح وی با نام «طرح جامع تهران» نام برده شده‌است.
از سال ۱۳۵۷ به بعد به دلیل حجوم مردم به تهران و ایجاد حاشیه نشینی در مناطق اطراف تهران، پایتخت به مرور زمان آن جلوه خود را از دست داد. جنگ ۸ ساله ای که عراق به ایران تحمیل کرد باعث خرابی های بسیاری شد، پایتختی که می رفت تا به سمت و سوی اصول شهرسازی و زیباسازی شهری قدم بردارد با جنگ و حاشینه نشینی بی حد و اندازه و افزایش جمعیت به مرور زمان آن موقعیت و ویژگی‌های یک پایتخت مدرن را از دست داد، امروزه با تمام تلاش هایی که در زمینه شهرسازی و معماری در این شهر انجام شده است اما باز هم تهران آن زیبایی خیره کننده قبلی را ندارد، اگر در چند دهه بعد از انقلاب تلاش می شد تا از معماران و طراحان خبره استفاده شود، وضعیت کنونی شهر تهران اینگونه نبود، شهر تهران امروزه پایتخت گمشده ایران است، پایتختی که حتی جای سوزن انداختن هم ندارد.
منبع: پایتخت
تهران به‌دلیل جایگاه آن به عنوان پایتخت، زودتر از شهرهای دیگر با نمودهای مدرنیسم، و از آن میان معماری مدرن، آشنا شد. دگردیسی معماری تهران از سنتی به مدرن از دوران ناصرالدین شاه آغاز شد و به‌ویژه این روند در دوران پهلوی که زندگی مدرن از حصار دربار و ارگ سلطنتی خارج شد، چهرهٔ شهر را دگرگون نمود.
در دوران رضا شاه نیاز به راه‌اندازی نهادهای مدرن مانند بانک‌ها، ساختمان‌های دولتی و مانند آن‌ها به گونهٔ روزافزونی احساس می‌شد؛ اما طراحی و اجرای ساختمان اینگونه نهادها با روش‌های سنتی عملاً ممکن نبود زیرا اینگونه نهادها نیازمند معماری و فضاهای خاص خود بودند. معمارانی که در این دوره از پیشروان آوردن معماری اروپایی به تهران بودند، یا خود شهروندان اروپایی بودند یا دانش‌آموختگان دانشگاه‌های اروپا. از میان این معماران می‌توان از نیکلای مارکوف معمار گرجستانی‌تبار دانش‌آموختهٔ دانشکدهٔ هنرهای زیبای سن پترزبوگ، ماکسیم سیرو، آندره گدار معمار فرانسوی، محسن فروغی معمار ایرانی، گابریل کورکیان معمار ایرانی-ارمنی که در اروپا هم معمار شناخته‌شده‌ای بود و معماران ایرانی-ارمنی دیگر چون وارطان هوانسیان، پل ابکار و... نام برد. در این دوره معماری‌ای در تهران بروز کرد که در کالبد مدرن بود اما در تزئینات و نماسازی‌هایش از معماری سنتی یا باستانی ایران الهام گرفته بود. از شاخص‌ترین نمونه‌های این معماری می‌شود به ساختمان کاخ شهربانی در محوطهٔ میدان مشفق یا باغ ملی اشاره کرد. معماران در آن دوره می‌کوشیدند «شکوه از دست رفته» ایران را با الگو گرفتن از معماری باستان، بازسازی کنند.
در سال‌های بعد دورهٔ پهلوی نیز، ویکتور گروئن آمریکایی طراحی پلان شهری نواحی شمال تهران بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۷ را بر عهده داشت. از طرح وی با نام «طرح جامع تهران» نام برده شده‌است.
از سال ۱۳۵۷ به بعد به دلیل حجوم مردم به تهران و ایجاد حاشیه نشینی در مناطق اطراف تهران، پایتخت به مرور زمان آن جلوه خود را از دست داد. جنگ ۸ ساله ای که عراق به ایران تحمیل کرد باعث خرابی های بسیاری شد، پایتختی که می رفت تا به سمت و سوی اصول شهرسازی و زیباسازی شهری قدم بردارد با جنگ و حاشینه نشینی بی حد و اندازه و افزایش جمعیت به مرور زمان آن موقعیت و ویژگی‌های یک پایتخت مدرن را از دست داد، امروزه با تمام تلاش هایی که در زمینه شهرسازی و معماری در این شهر انجام شده است اما باز هم تهران آن زیبایی خیره کننده قبلی را ندارد، اگر در چند دهه بعد از انقلاب تلاش می شد تا از معماران و طراحان خبره استفاده شود، وضعیت کنونی شهر تهران اینگونه نبود، شهر تهران امروزه پایتخت گمشده ایران است، پایتختی که حتی جای سوزن انداختن هم ندارد.
منبع: پایتخت
