چرا تب مدرک‎گرایی هنوز بالا است؟

رویداد۲۴- یک کارشناس مسائل اجتماعی معتقد است، اگر مدارک تحصیلی با توانایی و سواد همراه بود و در دانشگاه‎ها مهارت‎آموزی صورت می‎گرفت، بیکاری تا این اندازه گستره نبود. تغییر سیاست وزارت علوم از مدرک‎گرایی به سمت ترویج مهارت‎آموزی تغییر بسیار مثبتی است. مهارت‎آموزی از مهم‎ترین عوامل توسعه است.

«به یک نفر با مدرک لیسانس به بالا برای نگهبانی نیازمندیم» «به یک منشی با مدرک لیسانس برای پاسخگویی تلفن نیازمندیم» با کمی گشتن در نیازمندی‎ها به کرات با چنین آگهی‎هایی روبرو خواهید شد کارهایی که بیشتر از مدرک نیاز به مهارت و تخصص دارند ولی یکی از شروط اصلی استخدام در آنها داشتن مدرک تحصیلی است. 

سیاست‌‎های آموزش عالی کشور تا همین چند وقت پیش مدرک‎گرایی و افزایش ظرفیت دانشگاه‎ها را تبلیغ می‎کرد. هر سال به تعداد صندلی‎های دانشگاه‎ها افزوده می‎شد و افراد زیادی به امید پیدا کردن کاری دائمی که بتوان روی آینده آن حساب کرد، ادامه تحصیل می‎دادند. 

مدت زیادی طول نکشید تا بازار اشتغال از مدرک لیسانس اشباع شود، بنگاه‎های مختلف اشتغال‎زایی مردم را تشویق به اخد مدرک بالاتر کردند. افراد زیادی برای افزایش حقوق و یا برای پیدا کردن شغل مناسب  تحصیل خود را ادامه دادند. تعدادی که خیل عظیمی از آنها هنوز بیکارند و یا یک کار تخصصی دور از رشته تحصیلی خود را با کیفیتی پایین انجام می‎دهند. 

حالا که تب مدرک‎گرایی بین مردم شایع شده، معاون وزیر علوم در نشستی اعلام کرد: زمان آن رسیده که مردم بدانند دیگر مدرک به درد نمی‌خورد و باید به دنبال افزایش مهارت‌ها در رشته‌های گوناگون بود.

او همچنین گفت: امروز 50 هزار دانش‌آموخته بیکار در مقطع دکتری داریم که سالانه 30 هزار نفر نیز به این آمار اضافه می‌شود،درحالی‌که وزارت علوم به‌عنوان دستگاهی که بیشترین جذب را در این زمینه دارد، تنها می‌تواند 2 هزار هیات علمی را در سال به کار گیرد. 

فرشید یزدانی، کارشناس مسائل اجتماعی در گفت‎وگو با رویداد۲۴ در خصوص بالا بودن تب مدرک‎گرایی گفت: یکی از دلایل ملموس مدرک‎گرایی سیستم‏‎های دولتی  هستند که در آن ها مدرک باعث پیشرفت کاری و افزایش حقوق می‎شود. سیستم‎های دولتی بخش ارزیابی توانمندی ندارند و فقط به مدرک توجه می‎کنند. 

او افزود: بحث دیگر اعتیاد مردم به گرفتن مدرک نمایشی است؛اگر این مدارک با سواد و توانایی حرفه‎ای همراه بود اشکال نداشت ولی همراه نیست. جعل مدرک، جعل پایان نامه، فساد در دانشگاه‎ها و بورسیه‎های سفارشی همه تایید کننده این موضوع است.

یزدانی اظهار داشت: وجود چنین چرخه فاسدی، کارکرد اصلی دانشگاه‎ها را از بین برده است. دانشگاه برای اینکه هزینه خود را در بیاورد به جای کنترل کیفیت به ایجاد عرضه می‎پردازد و دانشجویان بیشتری پذیرش می‎کند. دانشگاه دیگر نمی‎تواند مدعی باشد که جای معتبری برای  برای کسب علم است. 

این کارشناس در خصوص تغییر سیاست دولت از ترویج مدرک‎گرایی به مهارت‎آموزی گفت: این یک سیاست منطقی و درست است. مسئولان وقتی دیدند مسیری که قبلا طی شده اشتباه و ناموفق  بوده و  به این نتیجه ختم شده است؛ ترویج مهارت آموزی را به عنوان راهکار جایگزین انتخاب کردند. مهارت آموزی از مهم ترین عوامل توسعه است. 

او افزود: اگر مدارک تحصیلی با توانایی و سواد همراه بود و در دانشگاه‎ها همراه با دروس تئوری مهارت‎آموزی صورت می‎گرفت، بیکاری اینقدر گستره نبود. تغییر سیاست دولت از مدرک‎گرایی به سمت مهارت‎آموزی تغییر بسیار مثبتی است و شاید  این سیاست بتواند به عنوان حلقه واسط خلاء موجود بین آموزش تئوری در دانشگاه‎ها و عدم وجود مهارت و تجربه برای ورود به بازار کار را پر کند.