نقد رویداد۲۴ بر فیلمهای روز دوم جشنواره فیلم فجر
فیلشاه؛ انیمیشن کودکانهای که جذاب نیست
ساخت انیمیشن بلند سابقه چندانی در سینمای ایران ندارد. سالها به دلیل فقدان امکانات و نداشتن تکنولوژیهای روز دنیا نمیتوانستیم انیمیشن بلند سینمایی بسازیم. به همین دلیل نمیشود فیلشاه را با محصولات داخلی مقایسه کرد. از طرف دیگر قیاس فیلشاه با محصولات خارجی هم جفای بزرگی به فیلم است.
رویداد۲۴- مازیار وکیلی: ساخت انیمیشن بلند سابقه چندانی در سینمای ایران ندارد. سالها به دلیل فقدان امکانات و نداشتن تکنولوژیهای روز دنیا نمیتوانستیم انیمیشن بلند سینمایی بسازیم. به همین دلیل نمیشود فیلشاه را با محصولات داخلی مقایسه کرد. از طرف دیگر قیاس فیلشاه با محصولات خارجی هم جفای بزرگی به فیلم است.
کمپانیهای هالیوودی سالهاست در ساخت انیمیشن فعال هستند و به خاطر همین تجربه زیاد است که آثار امروزشان انقدر جذاب است. با فیلشاه باید به عنوان اثری قائمبه ذات برخورد کرد. نه باید آن را با محصولات فقیر و کم تعداد داخلی مقایسه کرد و نه باید فیلم را با آثار خوش ساخت خارجی در یک ترازو گذاشت. فیلشاه به لحاظ تصویری انیمیشن بدی نیست. تصاویر جذابی دارد. هنگامی که فیلم را روی پرده بزرگ تماشا میکنیم احساس نمیکنیم کارگردان فیلم کمفروشی کرده است.
کارگردان فیلشاه تمام تلاشش را کرده تا فیلشاه روی پرده بزرگ محصول فقیری به نظر نرسد. برای همین تمام تمرکز خود را روی طراحی بصری فیلم گذاشته. سعی کرده حیوانات و جنگل و دریا را طوری تصویر کند که مخاطب خردسال (به عنوان مخاطب هدف فیلم) از تماشای این تصاویر لذت ببرد. سعی کرده آدمهای بد داستان را به منطق کارتون نزدیک کند، از المانهای جذابی هم برای نشان دادن این شخصیتها استفاده کرده. خرچنگی که بر دست بریده اسفل است یا کلاه خود خارپشتی ابرهه نمونهای از این المانهای بصری جذاب هستند.
فیلشاه فیلم شادی است، یا بهتر است بگوییم سعی کرده شاد باشد. کاراکتر اصلی فیلم فیل خنگ و بامزهای است که موقعیتهای خندهدار فیلم به این شخصیت وابسته است. منتها مشکل بزرگ فیلشاه در فیلمنامه آن است. انیمیشن قالبی جذاب برای بیان داستانهای قرآنی به زبانی شاد و مفرح است. میتوان داستانهای قرآنی و آموزههای دینی را به وسیله انیمیشن برای بچهها سادهسازی کرد. منتها مشکل فیلشاه این است که داستان خودش را چندان ساده تعریف نمیکند. فیلم خیلی دیر راه میافتد. دقایق زیادی را تلف میکند تا به داستان اصلی که همان حمله سپاه ابرهه به خانه کعبه است برسد.
مشکل بعدی فیلشاه این است که بسیاری از سکانسهای خودش را از انیمیشنهای هالیوودی وام گرفته است. سکانس جشن تولد شادفیل مخاطب را یاد شیرشاه میاندازد و خود شادفیل و رابطهای که با مادرش دارد شبیه دامبو است. آن مسابقه ابتدای فیلم من را یاد ریو انداخت -با اینکه شکل دو مسابقه با هم فرق میکند. این مسئله را میتوان به حساب کم تجربگی کارگردان گذاشت.
مشکل بعدی فیلشاه در این است که داستانش را بسیار پیچیده تعریف میکند. مخاطب این انیمیشن کودکان خردسالی هستند که از پیچیدگی داستانی فیلشاه چندان سر در نمیآورند. این قضیه میتواند هدف اصلی سازندگان فیلم، که تعریف یک داستان قرآنی در قالب انیمیشن است را لوث کند. تماشاگر خردسال ربط شادفیل به ماجرای سپاه ابرهه را متوجه نخواهد شد. در واقع بعد از اتمام فیلم لازم است مخاطبان بزرگسال یکبار دیگر داستان سپاه ابرهه را برای کودکان خود تعریف کنند تا آنها متوجه اصل ماجرا شوند.
فیلشاه در ظاهر فیلم شاد و شلوغی است، اما فیلم نمیخنداند و سرگرم نمیکند. فیلم کلی صحنه شلوغ درگیری دارد. تعدد این صحنهها باعث میشود تماشاگر خردسال خیلی زود خسته شود. فیلشاه بیشتر از آنکه شادی را در داستان بیان کند آن را در تصاویر میسازد. جذابیت تصویر بد نیست، منتها مسئله اینجاست که این تصاویر به داستان خوبی تکیه ندادهاند. نویسندگان فیلشاه نتوانستهاند داستان خود را کودکانه تعریف کنند. این بزرگترین مشکل فیلشاه است. فیلشاه به احتمال زیاد خواهد فروخت و بچهها به تماشای آن خواهد نشست. به هر حال تماشای انیمیشن روی پرده بزرگ اتفاق جذابی است. کودکانی که سالهاست به تماشای انیمیشن روی صفحه تلویزیون عادت کردهاند از تماشای کارتونی روی پرده عریض لذت خواهند برد. اما مشکل فیلشاه در این است که نمیتواند کودکان را به عنوان مخاطب هدف درگیر داستان کند.
فیلشاه نشان میدهد برای ساخت یک انیمیشن جذاب و تمام عیار صرفاً تکنولوژی و امکانات کافی نیست. باید هنر داستانگویی را هم بلد باشیم. مشکل فیلشاه بیش از آنکه به مسائل فنی مربوط باشد به داستان آن مربوط است. نویسندگان نتوانستهاند داستان خود را با منطق ذهنی یک کودک تعریف کنند. برای نوشتن فیلمنامه ایرادی ندارد از انیمیشنهای خارجی گرتهبرداری کنیم. مثلاً چندین بار تماشای درون/بیرون برای سازندگان فیلشاه لازم است تا خوب یاد بگیرند چطور داستانی پیچیده را ساده تعریف کنند. اگر انیمیشنهای خارجی انقدر جذاب از کار در میآیند در وهله اول به خاطر هنر قصهگویی آنهاست. تصاویر در واقع مکمل داستانهای جذاب آن انیمیشنها است.
فیلشاه یک تجربه تازه در سینمای ایران است. تجربهای که با تمام ضعفهایش برای سینمای ایران لازم است. باید انیمیشن را جدی گرفت تا پیشرفت کند. فیلشاه با هر کیفیتی فرصتی مغتنم برای تماشاگر ایرانی است تا اتفاق تازه را در سینماها تجربه کند. به عنوان مخاطب باید قدر این فرصتها را بدانیم تا سینمای ایران در تمام زمینهها رشد کند.
خبر های مرتبط
دیروز همراه پسرم و برادرزاده م به تماشای فیلشاه رفتیم. هر دو که حدود 6 ساله و 9ساله هستند فوق العاده خسته شده بودند. به نظرم برخلاف زحمت و البته هزینه فراوانی که حتما صرف شده بود اصلا مناسب کودکان نبود. در صحنه ای که درباره زنده به گور کردن دختران صخبت میکرد فقط دوست داشتم میتوانستم گوش و چشم بچه ها را بگیرم که توجه نکنند... صدای موزیک آزاردهنده بود. تم مذهبی اصلا جالب نبود. داستان سوره فیل به نظرم خیلی انتزاعیه و این جور مفاهیم خیلی عجیب و سنگین هستند...
حتی حاظر نیستند برای دخترای ایرانی یک کارتون بسازند که قهرمانش یک دختر (حالا گیرم از نوع فیلش) باشه
تاکید بر فرهنگ مردسالارانه بین فیل ها و جدا کردنِ زن فیل ها و مردفیل ها در یکی از سکانس ها چقدر هدف دار و احمقانه بود.
با این همه ریتم تند باز کلی صحته انگار حذف شده بود و ارتباط داستان با صحنه بعد کاملا قطع میشد.
به نظرم منصفانه نیست بدون در نظر گرفتن هیچ چی اینقدر از این انیمیشن بد بگیم.واضحه که این انیمیشن در مقایسه با هالیوود و تاریخ انیمیشن۱۰۰ سالش حرفی برای گفتن نداره و اینطور مقایسه کردن اصلا درست نیست. پس باید سطح توقعاتمون رو اندکی پایین ببریم.و باید این رو ور نظر گرفت که فیلشاه در مقایسه با انیمیشن های قبلی شاهزاده روم و فهرست مقدس خیلی قوی تره.پس با در نظر گرفتن تاریخ نوپای انیمیشن ایران و صرفه جویی های که برای هزینه فیلم کرده بودن(بریده بریده بودن سکانس ها و ضعف تدوین و موسیقی)فیلشاه انیمشن بدی تلقی نمیشه
پیشنهاد میکنم به جای اینکه فیلشاه رو از همه جهت بکوبیم با حمایت ازش امید داشته باشیم که در آینده انیمیشن های قوی تری بسازیم
انیمیشن به طرز فاجعه آمیزی ادیت شده ... جایگذاری دوربین توی بعضی صحنه ها به قدری بده که اصلا نمیشه فهمید چه اتفاقی میفته ! انسجام داستانی و فیلم برداری انیمیشن و تدوین صحنه هاش به افتضاح ترین شکل ممکن انجام شده که من 5 روز طول کشید تا کل فیل شاه رو ببینم ! بعد هر 10 دقیقه، به قدری چندشم میشد که دیگه نمیتونستم ادامه بدم ... و این چیزی نیست که بگیم براش امکانات نداریم و تحریمیم و از این داستانا ! باید روش فکر بشه، سبک سنگین بشه، زحمت کشیده بشه ... نه اینکه همینطوری یه چیزی بسازن که ساخته باشن !
یه جا خوندم که 60 نفر روی موسیقی این انیمیشن کار کردن ... من کلا 2 تا تراک بیشتر توی کل انیمیشن نشنیدم !! اون 60 نفر چیکار میکردن دقیقا ؟ تازه همون دوتا تراک هم اصلا حال و هوای مناسبی برای فضای فیلم نداشتن ...
دیالوگ هاش ... وای، اصلا باورم نمیشد ... درسته که انیمیشن برای بچه ها طراحی شده ... ولی انگار حواستون نیست که بچه های الان دهه 80 و 90 هستن ! هیچ بچه دهه نودی به "فیلان و بهمان" نمیخنده ... هیچکدومشون نمیدونن "مار بوایی که فیل خورده" از کجا اومده ! شاید اگه بچه های دهه 60 و 70 بودن میخندیدن... ولی الان ؟؟؟ در سال 97؟؟؟ ناموسا ؟؟؟؟؟؟؟ حالا اصلا سر اینکه نصف بیشتر دیالوگ ها با دهن کاراکتر ها هماهنگ نبودن صحبت نمیکنم، و اصلا عنوان نمیکنم که خیلی طول کشید بفهمم اون پرنده ی توی گوش شادفیل بود که صدای بقیه رو تقلید میکرد !! نکردن لااقل یه طوطی بذارن که آدم راحت بفهمه ...
انیمیشن پر از چیزایی بود که اصلا با واقعیت همخوانی نداشتن ... فیل نر رئیس گله میشه ؟ گورخر صدای الاغ میده ؟ عقرب یه وری حرکت میکنه ؟ اصلا فیل آفریقایی مگه تو جنگل زندگی میکنه !! چرا اسفل و ابرهه باید حیوون زنده روی بدنشون بذارن ؟ اینا که زنده به گور کردن بچه رو نشون دادن ! حالا خرچنگ مرده و خارپشت مرده وصل میکردن به بدنشون ...
در کل درسته که فیل شاه تونست خیلی بیشتر از چیزی که خرج کرده سود کنه ( که هنوز نفهمیدم چطوری !) ولی از لحاظ ارزش، خیلی پایین تر از چیزیه که گیشه نشون میده ... برای ساخت انیمیشن ، باید فکر خرج بشه ... فکر هم چیزی نیست که بگیم تحریمیم و نمیشه وارد کرد، یا هزینه ش انقدر زیاده که نمیتونیم تامین کنیم! اگه هزینه ی رندر 80 دقیقه انیمیشن رو میشه داد، پس استفاده از فکر افراد متخصص نباید خیلی هزینه سنگینی باشه براشون ... اگه این انیمیشن یه گرافیک بیخود و نچسب داشت، میگفتیم خب یه چیز به درد نخوریه مثل بقیه کارتون های ایرانی ... ولی حالا که انقدر از لحاظ ظاهری پیشرفت کرده، آدم دلش میسوزه که چرا به خاطر بی فکری و نبودن انسجام، باید شاهد تلف شدن وقت و هزینه این همه آدم باشیم...