رویای "کانال سوئز" ایران از سراب تا واقعیت

رویداد24- رسانه‌های کشورهای حوزه خزر امکان ایجاد کانال کشتی‌رانی دریای خزر- خلیج فارس را مورد بررسی قرار دادند.

 پروژه احداث کانال کشتی‌رانی از دریای خزر به خلیج فارس یکی از پرچالش‌ترین طرح‌های عمرانی قرن اخیر است. این طرح که بیش از یک قرن سابقه‌ دارد در روزهای گذشته به یکی از مهم‌ترین اخبار منطقه تبدیل شد. طرح کانال کشتی‌رانی شمال به جنوب ایران یا به اصطلاح "ایران رود"، اَبَر پروژه‌ای است که دریای خزر را به خلیج فارس متصل می‌کند و به کشتی‌های تجاری این امکان را می‌دهد که بسیار سریع‌تر از کانال سوئز به اقیانوس هند برسند.

خبرگزاری ترند در گزارشی درباره این اَبَر پروژه می‌نویسد: برنامه ساخت کانال کشتی‌رانی میان دریای خزر و خلیج فارس قدمتی به اندازه یک قرن دارد. از زمان قاجار تا به امروز این طرح یکی از پروژه‌های جذاب اجرایی بوده است. با این وجود، اجرای چنین طرحی به رویا شبیه است. براساس برآوردها، این پروژه نیازمند بیش از 7 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری است. مقامات تهران باید پیش از آغاز چنین طرحی درباره مواردی چون موقعیت دریای خزر با 29 متر ارتفاع کمتر از دریاهای آزاد، موقعیت رشته‌ کوه‌های البرز در شمال، مناطق پست فلات مرکزی ایران (به خصوص دشت کویر و دشت لوت) و موارد فنی دیگر مطالعات و بررسی‌ها لازم را انجام دهند. 

پروفسور اسماعیل کلهر، استاد محیط زیست ایران در این ‌باره به خبرگزاری ترند می‌گوید: اتصال دریای خزر به خلیج فارس یک رویا است. وی معتقد است این پروژه واقع گرایانه نیست. کلهر می‌افزاید: یک لیتر آب دریای خزر شامل 13 گرم نمک است که استفاده از چنین آبی برای کشاورزی غیر ممکن است و نمک‌زدایی از این آب نیز به صرفه نیست.

پروفسور چنگیز اسماعیلوف، استاد زمین شناسی و رییس مرکز مطالعات " کاسپی" درباره این پروژه می‌گوید: من به طرح‌های این چنینی اعتقادی ندارم. وی تاکید دارد اجرای این اَبَر پروژه در درجه نخست نیازمند رضایت کشورهای ساحلی دریای خزر است. اسماعیلوف می‌افزاید: مشکلات عدیده‌ای در اجرای این پروژه وجود دارد. علاوه بر مانعی به نام رشته‌ کوه‌های البرز، شمال ایران دارای تراکم جمعیتی بالاست و برای اجرای این پروژه باید مردم را از این مناطق تخلیه کرد. همچنین شمال تا جنوب ایران بیش از 2 هزار کیلومتر طول دارد و به طور قطع نمی‌توان چنین کانال طولانی را با بتن ساخت. نباید از یاد برد که در تمامی طول مسیر احتمال وقوع سیل وجود خواهد داشت. 

رییس مرکز مطالعات کاسپی تاکید می‌کند: اختلاف ارتفاع جغرافیایی در شمال و جنوب ایران بخصوص ارتفاعات شمالی (رشته‌ کوه‌های البرز) و مناطق پست فلات مرکزی ایران سبب سیل در طول کانال و نیز تشدید خطر زلزله می‌شود. وی می‌افزاید: در مناطقی که سیل جاری می‌شود، سالانه 300 زلزله کوچک رخ می‌دهد. مناطق شمالی ایران مستعد زلزله است و ایجاد سیل در این مناطق بر شدت زلزله‌ها خواهد افزود. 

اسماعیلوف معتقد است: کانال شمال و جنوب ایران باید بیش از 100 متر عرض و در کم عمق‌ترین قسمت5 متر باشد. در نتیجه این کانال نیازمند حجم بالایی از آب است که بدون توافق کشورهای دریای خزر، اجرای این پروژه چالش‌انگیز خواهد بود. 

خبرگزاری ای بی سی آز هم درباره اجرای پروژه کانال دریای خزر – خلیج فارس می‌نویسد: مقامات ایران معتقدند ایجاد کانال آبی مستقیم میان دریای خزر و خلیج فارس نه تنها برای روسیه بلکه برای تمامی کشورهای استقلال یافته شوروی سابق و اروپا حائز اهمیت است. این مسیر آبی می‌تواند مسافت تا اقیانوس هند را به نصف کاهش دهد. 

این خبرگزاری می‌افزاید: تمامی مسیر این کانال آبی از کشور ایران عبور می‌کند که همین امر کوتاه‌ترین مسیر به اقیانوس هند را به وجود می‌آورد. این کانال برای ایران نه تنها به عنوان یک مسیر حمل و نقل مهم است بلکه تهران می‌کوشد مناطق بایر مرکزی خود را با شیرین کردن آب و نمک‌زدایی نجات دهد و مانع از گسترش بیابان در این مناطق شود.

این خبرگزاری هزینه اجرای چنین طرحی را 10 میلیارد دلار تخمین می‌زند. با این وجود، ابراهیم محمدزاده – مدیر و کارشناس شرکت مهندسی باکو - معتقد است اجرای چنین طرحی غیر ممکن است. 

خبرگزاری روسی اسپوتنیک نیز با انتشار گزارشی با نام " کانال سوئز ایران" می‌نویسد: یکی از جاه‌طلبانه‌ترین ابتکارات قرن حاضر، تلاش تهران برای ایجاد کانال آبی میان دریای خزر و خلیج فارس است. این پروژه که به نظر در 20 سال آینده تکمیل خواهد شد، برای مسکو به دلیل سرد شدن روابط با ترکیه اهمیت بسزایی دارد. با این وجود، این تنها مسکو نیست که از این طرح استقبال می‌کند. کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق و اتحادیه اروپا نیز از این طرح منتفع خواهند شد. 

در ادامه این گزارش آمده است: ایجاد این کانال دریایی ابتکار جدیدی نیست. نخستین بار در قرن نوزدهم، مهندسان روسی در رویای رسیدن شوروی به آب‌های گرم خلیج فارس چنین طرحی را مطرح کردند. تهران در سال‌های گذشته بارها مطالعاتی را در این زمینه انجام داده است. در زمان ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی، مطالعات جدی بر روی این اَبَر پروژه صورت گرفت. این مطالعات در زمان ریاست جمهوری رییس اصلاحات و احمدی‌نژاد ادامه یافت. علاء الدین بروجردی، رییس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران نیز پیش‌تر از آغاز مطالعه دقیق این اَبَرپروژه به وسیله قرارگاه خاتم الانبیا خبر داده بود. 

این خبرگزاری روس در پایان خاطر نشان کرد: کشورهای غربی و ترکیه به صورت آشکار و نهان می‌کوشند از اجرای این طرح جلوگیری کنند. واقعیت این است که آمریکا شرکت‌هایی را که در این پروژه حضور داشته باشند تحریم خواهد کرد.