تاثیر کفش مناسب در رفع خستگی
یافته‌های یک فعالیت علمی پژوهشی که توسط محققان ایرانی انجام شده است، نشان می‌دهد که استفاده از نوعی گوه پاشنه در کفش‌ها، می‌تواند باعث خستگی و آسیب کمتر به عضلات افراد هنگام جابجایی بارهای سبک و سنگین شود.
بااینکه در دنیای امروزی، بسیاری از فرایندها مکانیزه شده‌اند، اما هنوز در صنایع مختلف، کارهای زیادی هستند که به‌صورت دستی انجام می‌شوند. این کارها عموماً با عنوان «حمل دستی بار» شناخته می‌شوند. مطالعات اپیدمیولوژیک نشان می‌دهند که بروز کمردرد در محیط‌های شغلی، یکی از رایج‌ترین اختلالات اسکلتی-عضلانی ناشی از فعالیت‌های حمل دستی به‌ویژه بلند کردن بار است. برداشتن بار، بسته به موقعیت مهره‌های کمری، شدت فعالیت عضلات راست‌کننده مهره‌ها یا اصطلاحاً عضلات ارکتوراسپاین، وزن بار و تکرار حرکت، می‌تواند فشار چشمگیری به ستون فقرات تحمیل کند.
بنا بر نظر متخصصین، استفاده از مداخلات مختلفی همچون گوه‌ها و کفی‌ها، ممکن است بتواند در بهبود عملکرد حرکتی افراد در محیط‌های شغلی سودمند باشد. کفی‌ها و گوه‌ها وسایلی هستند که برای تکمیل سطوح اتکای پا، شامل نواحی پاشنه و پنجه استفاده می‌شوند و برای تصحیح، تغییر شکل، جلوگیری یا بهبود ناهنجاری‌های مختلف ناحیه پا یا حتی تقویت توان مفصلی به کار می‌روند.
در این خصوص، نقش گوه‌های پاشنه در فعالیتهایی چون حمل بار، کمتر بررسی شده است. این در حالی است که اهمیت نحوه قرارگیری پاها، بر بیومکانیک حرکات عملکردی ورزشی و همچنین وظایف شغلی اهمیت بسیار زیادی دارد.
در راستای تحقیق بیشتر در این زمینه، محققان کشورمان به انجام مطالعه‌ای پرداخته‌اند که در آن، تأثیر گوۀ پاشنه بر فعالیت الکتریکی عضلات و اعصاب منتخبی از ناحیه کمر، هنگام بلندکردن بار مورد بررسی قرار گرفته است.
در این تحقیق نیمه‌تجربی، 17 مرد که حداقل در یک سال گذشته هیچ سابقه آسیب‌دیدگی در اندام فوقانی و تحتانی نداشتند، شرکت کردند. برای اندازه‌گیری فعالیت الکتریکی عضلات ناحیه کمر این افراد، از دستگاه الکترومایوگرافی استفاده شد و داده‌های به‌دست‌آمده نیز به روش‌های آماری تجزیه‌وتحلیل شدند.
به‌منظور انجام آزمایش‌ها، پس از نصب الکترودها و الکتروگونیامتر و قرارگیری فرد در وضعیت شروع، از او خواسته می‌شد تا وظایف برداشتن ایستا و پویای بار موردنظر را در دو وضعیت مختلف، با استفاده از گوه چوبی که پشت پاشنه قرار داده می‌شد و بدون استفاده از آن، اجرا کند.
نتایج این مطالعه نشان داد که استفاده از گوه، تغییری در میزان فعالیت عضلات ارکتوراسپاین و همچنین عضلات موسوم به مولتیفیدوس راست و چپ هنگام نگهداشتن ثابت بار ایجاد نمی‌کند.
بااین‌حال، استفاده از گوه پشت پا باعث کاهش معنادار میزان فعالیت عضلات ارکتوراسپاین راست و چپ و همین‌طور مولتیفیدوس چپ در هنگام برداشتن دینامیکی بار شد.
به گفته دکتر مهرداد عنبریان، استاد گروه بیومکانیک ورزشی دانشکده علوم ورزشی دانشگاه بوعلی سینای همدان و همکارانش در این پژوهش: «می‌توان با شناسایی و تغییر وضعیت مفاصل مختلف درگیر در حرکت، به تغییر در میزان فعالیت عضلات درگیر در حرکت دست یافت. به همین منظور، اثر تغییرات ارتفاع پاشنه پا، یکی از مهم‌ترین عوامل اثرگذار بر متغیرهای بیومکانیکی و عملکرد عضلانی حین حرکت اسکات است که در مطالعات پیشین در حوزه ورزشی و توان‌بخشی نیز بدان توجه شده است».
این محققان در نتیجه‌گیری از پژوهش خود آورده‌اند: «بنا بر نتایج این مطالعه، استفاده از گوه پاشنه می‌تواند فعالیت عضلات ارکتوراسپاین راست و چپ و همین‌طور عضله مولتیفیدوس را هنگام برداشتن دینامیکی بار کاهش دهد. این مسئله احتمالاً باعث دیرتر خسته شدن این عضلات، بهبود تکنیک حرکتی فرد و افزایش بازده کاری در انجام این‌گونه وظایف شغلی می‌شود».
عنبریان و همکارانش که یافته‌های پژوهش خود را در فصل‌نامه «ارگونومی» منتشر کرده‌اند، اعتقاد دارند: «درصورتی‌که تحقیقات آتی نیز نتایج مثبت استفاده از گوه را بر دیگر عضلات بدن و متغیرهای کینماتیکی و کینتیکی نشان دهد، از نتایج به دست آمده در این پژوهش می‌توان در طراحی کفش برای محیط‌های شغلی و ورزشی یاری جست».
ارگونومی، نشریه رسمی «انجمن ارگونومی و مهندسی عوامل انسانی ایران» است که مقالات علمی پژوهشی مرتبط را هر فصل به چاپ می‌رساند.
